Antik tarihte belirgin şekilde öne çıkmış önemli ülkeler, imparatorluklar ve coğrafi bölgeler olmuştur. Bazıları bugün politik sahnede önemli oyuncular olmaya devam ederken, diğerleri asırlar öncesinde yıkıma uğradı. İnsanoğlunun gelişimi sırasında karşılıklı anlayış ve bağlılığa sahip bir grupta yaşamak çok kullanışlı ve pratik bir yaşam tarzıydı ve böylece küçük izole gruplardan daha büyük topluluklar oluşturuldu.
Bu toplumlar sonra ilk antik medeniyetler haline geldi. İnsan zihniyeti ve psikolojisinin bu gelişmeye nasıl yol açtığı, tarihçiler ve antropologlar arasında hala araştırılan bir konudur ve de büyük bir tartışmadır.
Atlantis, Lemurya ve Rama gibi efsanelere saklı olanları saymadan, kanıtlarını bildiğimiz medeniyetlerden bahsediyoruz. En eski uygarlıkları kronolojik sırayla listelemek için uygarlığın beşiğine geri dönmemiz gerek. İşte Antik Çağ'ın önemli antik uygarlıklarının bir listesi:
Antik Yakın Doğu
Burası ülke değil bir bölge. Amerikalı araştırmacılar tarafından Bereketli Hilal olarak adlandırılıyor. Aklınıza gelen tüm büyük antik uygarlıklar haritadaki yeşil boyalı alan içinde gerçekleşen tarım, hayvanların evcilleştirilmesi ve ticaret sayesinde burada doğdu. En önemlisi de büyük batı medeniyetlerinin doğmasına neden olmuştur. Mezopotamya, Kuzey Suriye, Güney Doğu Anadolu ve Batı Akdeniz Bereketli Hilal olarak adlandırılıyor. Sadece Mısır'daki Nil Vadisi konusunda anlaşmazlıklar var.
İtalya
İtalya Latince bir kelime olan Italia'dan gelir ve "Roma'ya ait bölge" demektir. Italia ismi daha sonra İtalya Yarımadası'nın tamamında kullanıldı. Bu da Antik Yunan sonrasına tekabül ediyor. Etimolojik olarak bu ismin sığırlar demek olan Oskaca (Oscan) dilindeki Viteliu'dan gelmesi de mümkün.
Antik İtalya'da (MÖ 8. yüzyıl) Roma şehrinin kurucuları Romulus ve Remus olmuştur. Romalıların bu kadar büyük bir imparatorluk kurmasını sağlayan demokrasisi ve de güçlü ordularıydı. Bir günde 40 kilometre yürüyebilen bu orduları ile yeni topraklar fethettiler. Bu da en önemli Antik Çağ uygarlıkları arasında olmalarını sağladı.
Antik Yunanistan
Bizim Yunanistan dediğimiz yere onlar Hellas der. Çünkü kendilerini Helen ırkının temsilcileri olarak görüyorlar. Oysa en ufak bir parçaları oraya ait değildir. Antik Çağ uygarlıklarından antik Yunanistan MÖ 8. yüzyılda kuruldu.
- Arkaik Yunanistan Milattan Önce 8. yüzyılın başında okuryazarlığın geri dönüşüyle birlikte başladı. Bu dönemde üretilen heykel çalışmalarının bir benzeri asla yapılamadı.
- Klasik Yunanistan Pers-Yunan Savaşları ile başlar ve Büyük İskender'in ölümüyle biter. Savaş ve fetih dışında bu dönemde Yunanlılar edebiyat, şiir ve felsefe alanında büyük ilerleme kaydetti.
- Helenistik Yunanistan Arkaik ve Klasik Yunanistan'dan sonraki üçüncü dönemdir. Bu dönemle beraber kültürleri Hindistan'dan Afrika'ya kadar dünyaya yayılmıştır. Burada özellikle Büyük İskender'in etkisini de unutmayalım. 800.000 kitaplık kütüphane bilimin ilerleyişini hızlandırdı.
Antik Roma
Roma, aslen İtalya'nın her bir yerini ve daha sonra da Akdeniz'i kaplayan tepelerden oluşan bir yerleşim yeriydi. Roma tarihinin dört dönemi krallar, Roma Cumhuriyeti, Roma İmparatorluğu ve Bizans İmparatorluğu (Doğru Roma İmparatorluğu) olarak sıralanır. Roma tarihinin bu dönemleri, merkezi otoritenin ya da hükümetin türüne veya yerine göre ayrılmıştır.
MÖ 753'te kurulan Antik Roma'ya dair çok az kanıtlı bilgi vardır. Ancak Antik Roma'yı yöneten krallar Avrupa ya da Doğu'daki gibi despot değildi. Son imparatorluğa Bizans denilse de, Bizans'ta yaşayan insanlar arasında kullanılan bir isim olmadı. Onlar kendilerini Romalı olarak tanımladılar. Bizans adı tarihçilerce 18. yüzyılda icat edildi. Ayrıca Doğu'da yaşayan Roma İmparatorluğu insanları kendilerine Romalı demiş ancak aslında Yunan kültürünü yaşamışlardır.
Kartaca
Lübnan'daki Fenikeliler, bugün modern Tunus olan bölgede antik bir şehir devleti olan Kartaca'yı (MÖ 9. yüzyıl) kurdular. Antik Çağ uygarlığı Kartaca, Sicilya'da Yunanlılar ve Romalılar ile Sicilya toprakları uğruna savaşmış ve Akdeniz'in büyük ekonomik ve politik gücü olmuştur. Kartacalılar üç savaşın ardından nihayetinde Romalılara yenildiler. Romalılar Üçüncü Pön Savaşı'nın sonunda (Pön Savaşları) antik Kartacalıları yok etmişti. Ne var ki yeni Kartaca olarak yeniden kurdular.
Suriye
Kuruluşu MÖ 10. yüzyıla uzanan antik Suriye kıyıları, dördüncü bin yılda Mısırlılar ve üçüncü bin yılda Sümerlere yumuşak ağaç, sedir, çam ve selvi kaynağı oldu. Antik Çağ uygarlıkları arasında yer alan Sümerler aynı zamanda Büyük Suriye'nin kuzeybatı bölgesindeki Kilikya'ya altın ve gümüş bulmak üzere yol aldılar. Ayrıca Mısır'a mumyalama işlemi için reçine sağlayan liman şehri Biblos ile ticaret yaptılar.
Antik Çin
Bugün Çin olarak bilinen yerde iki milyon yıldan bu yana insanlar yaşıyor. Üstteki fotoğraf Eski Çin hanedanlarına, yazılara, dinlere, ekonomiye ve coğrafyaya bir bakış olarak incelenebilir. Longsheng Özerk Bölgesi'ndeki eski pirinç terasları günümüzde hala aktifler.
Antik Çin (MÖ 1600-221) arkeolojisi yaklaşık dört buçuk bin yıl öncesine dayanan ve MÖ 2500 yıllarına kadar uzanan tarihi olaylara ilişkin iç görüler sunar. Çin tarihindeki olaylara dönemin yöneticilerinin ait olduğu hanedanlığa göre atıf yapmak gelenekseldir. Bir aileyi tanımlayan şey kültürden kültüre değişse de, bir hanedan genellikle aynı soydan veya aileden yöneticilerinden oluşurdu. Bu sadece antik tarih için de geçerli değil çünkü son hanedan olan Çing (Qing), 20. yüzyılda sona erdi. Antik Çağ uygarlıkları arasında en önemlilerden biri oldular.
İlgili: 1911 Çin Devrimi: 2000 Yıllık İmparatorluk Döneminin Çöküşü
Antik Mısır
Nil nehri, sfenks, hiyeroglif, piramitler ve arkeologların boyalı ve yaldızlı latihlerden mumyalar çıkarırken ölmeleri ortaya Lanetli Mısır ifadesini çıkarmıştır ve bu Antik Mısır binlerce yıldır yaşamını sürdürüyor. Bu binlerce yılda Mısır, hükümdar tanrılar ve ölümlüler arasında bir aracı olarak görülen dayanıklı toplumu ile ayakta kaldı.
Bu firavunlardan biri olan Akhenaton kendisini sadece tek tanrıya yani Aton'a adayınca antik Mısır tarihi önemli ölçüde değişti. Kendisi Amarna Dönemi'ni başlattı ve bu dönem en çok Tutankamon ve en güzel kraliçe Nefertiti ile bilinir. Büyük İskender öldüğünde halefleri Mısır'da antik Akdeniz dünyasının kalıcı kültür merkezi haline gelen İskenderiye adında bir şehir inşa ettiler. Antik Mısır MÖ 3100'de kuruldu ve bugün önemli Antik Çağ uygarlıkları arasında kabul görüyor.
Göçebe Bozkır Kabileleri
Bozkır toplumu antik çağda temel olarak göçebeydi ve sürekli yer değiştirerek yaşadı. Antik Bozkır kabilelerinin tarihteki varlığından haberdar olmamızı sağlayan asıl şey Yunanistan, Roma ve Çin halklarıyla temas halinde olmalarıdır. Sayıları fazla olsa da sadece birkaçı bilindi. Bunlar arasında Hunlar, Kimmerler, Kuşanlar, Partlar, İskitler, Sarmatyalılar ve Moğolistan'ın Yüeçileri var.
Bozkırlarda yaşayan insanlar çoğunlukta atlıydı. Birçoğu yarı göçebe hayvan sürülerine sahipti. Göçebelik neden dalgalar halinde işgallere giriştiklerini açıklar. Bu Bozkır toplumları yani antik Orta Avrasya insanları çevre medeniyetlerdeki insanlarla evlendiler. Herodot, Bozkır kabileleri için ana edebi kaynaklardan biridir, ancak çok güvenilir değildir. Eski Yakın Doğu toplumlarının Bozkır toplumları ile dramatik karşılaşmaları oldu. Arkeologlar ve antropologlar göçebe bozkır halklarına dair mezarlar ve eserler buldular.
Babil
İlk Çağ veya Antik Çağ uygarlıklarından Babil'de (MÖ 2300) kralın tanrılar sayesinde iktidarda olduğuna inanılıyordu; üstelik krallarının da bir tanrı olduğunu düşündüler. Bu sayede kral gücünü ve kontrolünü en üst düzeye çıkarmak için inanılmaz kanunlar, vergilendirme sistemi ve zorunlu askerlik hizmetlerinin olduğu bir bürokrasi ve merkezi hükümet kurmuştu.
Babil aşağı yukarı bugünkü modern güney Irak'tır. Matematik, astronomi, mimari, edebiyat, çivi yazısı tabletleri, yasaları, yönetimi ve güzelliğinin yanı sıra kutsal kitaba fazlasıyla konu olmalarıyla bilinen Antik Çağ'ın antik Mezopotamya imparatorluğuydu.
Fenike
Bir zamanların Antik Çağ uygarlığı antik Fenike (MÖ 2500) şimdi Lübnan olarak biliniyor ve Suriye ve İsrail'in bir kısmını içeriyor. Alfa ve Beta bugünkü alfabeyi oluşturan Yunan harfleri olsa da, bu alfabe özünde Fenikelilerden gelir. Yunan efsanesine göre ejderha dişli Fenikeli Kadmos sadece Boeotian Yunan kenti Thebes'i kurmakla kalmadı, aynı zamanda beraberinde harfleri de getirdi.
Fenikelilerin 22 harfli alfabesinde sadece ünsüzler bulunuyordu ve bazılarının Yunanca'da karşılığı yoktu. Böylece Yunanlılar kendi ünlü harflerini kullanılmayan harflerin yerine koydu. Bazıları ünlüler olmadan alfabe olmayacağını söyler. Eğer sesli harflere gerek olmasaydı Antik Mısır en eski alfabeyi yaptığını söyleyebilirdi. Fenikeliler ayrıca camı icat etmeleri, lüks mor boya Sur morunu (veya İmparatorluk moru) yapmaları, Afrika'nın etrafını dolaşmaları ve yıldızlarla yön bulmaları ile bilinir.
İlgili:
- Renklerin Tarihsel Hikayesi: İmparatorluk Moru'ndan Şarap Koyusu'na
- Mor neden en nadir renktir? Salyangozdan soylulara
Asur
Sami halklarından olan Antik Çağ uygarlığı Asurlular (MÖ 2500'te kuruldu), Mezopotamya'nın kuzey bölgesinde, Dicle ve Fırat Nehirleri arasındaki Ashur kentinde yaşadılar. I. Şamşi-Adad'ın önderliğinde kendi imparatorluklarını kurmaya çalışsalar da Babil Kralı Hammurabi tarafından yok edildiler.
Asurlar sadece bağımsızlık değil aynı zamanda kontrol de istiyorlardı. Efsanelerde Ninus olarak bilinen liderleri Tukulti-Ninurta (MÖ 1233- 1197) altında Asurlar Babil'i fethetmeye başladılar. Hükümdarı Tiglat-Pileser (1116-1090) ile de imparatorluklarını Suriye ve Ermenistan'a genişlettiler. Asurlar fethettikleri toplumları kontrol sağlama uğruna sürgüne gönderirdi, tıpkı İbranilerin Babil'e sürgün edilmesi gibi.
Mezopotamya
MÖ 4000'de kurulan İlk Çağ uygarlıklarından Mezopotamya Fırat ve Dicle nehirleri arasındaki eski bir topraktır. Kabaca modern Irak'a karşılık geliyor. Bu kelime belirli bir antik ülkeyi değil, eski dünyada çeşitli, değişen ulusları içeren bir bölgeyi ifade eder. Mezopotamya, nehirler arasındaki toprak anlamına gelir. (Su atı demek olan Hippopotamus aynı potam (nehir) kelimesini içeriyor).
Su kütlesi yaşam için daima önemlidir, bu nedenle iki nehre sahip bir alan paha biçilemezdir. Mezopotamya'daki bu nehirlerin her iki tarafı da bereketliydi. Buradaki ilk antik insanlar toprağın sunduklarından yararlanmak için sulama teknikleri geliştirdiler, ancak çok sınırlı doğal kaynakları vardı. Sulama yöntemleri zamanla nehir kenarındaki manzarayı değiştirdi.
Sümerler
Antik Çağ uygarlığı antik Sümerler (MÖ 4000) bugünkü modern Güney Irak'ta ortaya çıkmış onlarca uygarlığın temelini atmıştır. Mezopotamya bölgesindeki ilk yazı ve astronomi çalışmaları da Sümerler tarafından yapılmıştır. En eski uygarlıkların tarihte uzun süre bugün aşağı yukarı Irak olan Mezopotamya'daki Sümer'de ortaya çıktığı düşünüldü. Bugün bunun MÖ 7200'deki Çatalhöyük olduğu biliniyor.
