Jurassic veya Jura Dönemi dinozorlarını özellikleri ile tanıyalım. Jura Dönemi, Mezozoik Çağ'daki üç devirden ikincisini oluşturur. Bir önceki dönem olan Triyas Dönemi'nin sonunda türler kitlesel olarak yok oldu. Yaygın volkanik faaliyetler bunun muhtemel nedeniydi. Bu zorlu süre boyunca dinozorların ana rakiplerinden olan timsah benzeri pseudosuchian dahil tüm türlerin %50'sinin nesli tükendi. Hal böyle olunca dinozorlar hızla dönemin baskın kara hayvanları haline geldiler.
Allosaurus
- Dinozor türü: Teropod
- Yaşadığı devir: Geç Jura Dönemi, 155–150 milyon yıl önce
- Nerede bulundu: Kuzey Amerika
- Tahmini uzunluk: 5 – 12 m
Allosaurus, Amerika Birleşik Devletleri'nin batısında bulunan Morrison Oluşumu'ndan (Jura Dönemi'nde oluşmuş bir kaya tabakası) çıkarılan birçok Jura dinozorundan biriydi. Ünlü fosil koleksiyoncusu Othniel Charles Marsh tarafından isimlendirildi. Çoğu allosaurus örneği ABD'de bulunmuştur ancak Portekiz'de de bazı allosaurus fosilleri keşfedilmiştir.
Allosaurus büyük, iki ayaklı bir teropod idi. Stegosaurus gibi sauropodlar ve Stegosauria ile avlanan bir Jura Dönemi tepe avcısıydı.
Apatosaurus
- Dinozor türü: Sauropod
- Yaşadığı devir: Geç Jura Dönemi, 152–151 milyon yıl önce
- Nerede bulundu: Morrison Oluşumu, batı Amerika Birleşik Devletleri
- Tahmini uzunluk: 25 m
Apatosaurus, Geç Jura Dönemi'nde Kuzey Amerika'da yaşayan büyük bir sauropod dinozordu. Othniel Charles Marsh tarafından Morrison Oluşumu'nda keşfedildi, tıpkı Allosaurus gibi.
Marsh daha sonra Brontosaurus adını verdiği benzer bir dinozor keşfetti (sayfanın aşağısında). Ancak 20. yüzyılın başlarında iki dinozorun aynı olduğuna karar verildi. İlk olarak Apatosaurus bulunduğundan, tüm Brontosaurus örnekleri Apatosaurus olarak yeniden adlandırıldı.
Ancak 21. yüzyılda yürütülen araştırmalar şimdi bize bu dinozorların aslında farklı olduğunu söylüyor. Bu nedenle Brontosaurus bir kez daha ayrı bir Jura dinozor türü olarak kabul edildi.
Arkeopteriks
- Dinozor türü: Teropod
- Yaşadığı devir: Geç Jura Dönemi, 150.8–148.5 milyon yıl önce
- Nerede bulundu: Bavyera, Güney Almanya
- Tahmini uzunluk: 5 m
1861'de Almanya'da bulunan neredeyse mükemmel yapıdaki Arkeopteriks iskeleti, tüm dinozor keşiflerinin en ünlülerinden biridir. Varlığı, Charles Darwin ve Thomas Henry Huxley gibi bilim insanlarının evrim teorilerine katkıda bulundu. Aynı zamanda kuşların dinozorlardan evrimleştiğine dair kanıtlar sağladı.
Arkeopteriks kuyruğu, pençeli kanatları ve dişleriyle hem dinozora özgü özellikler hem de lades kemiği ve uçuş tüyü ile kuşlara özgü özellikler taşır. Bilim adamları arkeopteriksin kanat çırparak uçabildiğinden emin değil. Bazıları planör gibi süzüldüğünü düşünüyor.
Brachiosaurus
- Dinozor türü: Sauropod
- Yaşadığı devir: Geç Jura Dönemi, 154–153 milyon yıl önce
- Nerede bulundu: Colorado, ABD
- Tahmini uzunluk: 18-21 m
Uzun boynu, kuyruğu ve her biri üç ağaç gövdesine eşit dört bacağı ile Brachiosaurus muazzam büyüklükte tipik bir sauropoddur. İlk Brachiosaurus örneği Amerikalı paleontolog Elmer S. Riggs tarafından 1900 yılında ABD'nin Colorado kentinde keşfedildi.
Keşfedildiğinde şimdiye kadar yaşamış en büyük dinozorlardan biri olduğuna inanıldı. O zamandan beri daha büyük dinozorlar keşfedilmiş olsa da Brachiosaurus hala gerçek bir Jura devi ve tahmini 21 metre yükseklikteydi.
Brontosaurus
- Dinozor türü: Sauropod
- Yaşadığı devir: Geç Jura Dönemi, 156.3-146.8 milyon yıl önce
- Nerede bulundu: Morrison Oluşumu, Kuzey Amerika
- Tahmini uzunluk: 22 m
Brontosaurus ismi "gök gürültüsü kertenkelesi" anlamına gelir. ABD'li paleontolog Othniel Charles Marsh tarafından isimlendirildi. Bu dev sauropod, Geç Jura Dönemi'nde Kuzey Amerika'da yaşadı.
Bilim adamları, brontosaurus'un (ve diğer sauropodların) büyük kuyruğunu kırbaç gibi şiddetle vurabildiğine inanıyorlar. Bu hareket yırtıcılara caydırıcı gelmiş olabilir.
Camarasaurus
- Dinozor türü: Sauropod
- Yaşadığı devir: Geç Jura Dönemi, 155-145 milyon yıl önce
- Nerede bulundu: Kuzey Amerika
- Tahmini uzunluk: 18 m
Camarasaurus, Geç Jura Dönemi'nde Kuzey Amerika'da en yaygın bulunan sauropoddu. Adı 'çemberli kertenkele' anlamına gelir ve onun (ve diğer sauropodların) sahip olduğu oyuk kemiklere işaret eder. Bu kemikler sadece iskeleti hafifletmekle kalmadı aynı zamanda muazzam büyüklükteki dinozorun nefes almasına yardımcı olan hava keseleri de içeriyordu.
Camptosaurus
- Dinozor türü: Ornithopod
- Yaşadığı devir: Geç Jura Dönemi
- Nerede bulundu: Kuzey Amerika
- Tahmini uzunluk: 5-7 m
Camptosaurus, Geç Jura Dönemi'nde Kuzey Amerika'da yaşayan bir ornithopod idi. Birçok Camptosaurus örneği Batı ABD'deki Morrison Vakfı'nda bulundu. Geç Jura Dönemi'nde Camptosaurus'un bu bölgede yaşamış olması muhtemel.
Ornithopodlar bir grup ornithischian dinozorudur. Bu grubun üyeleri bitkileri yemelerini kolaylaştıran gelişmiş çiğneme mekanizmalarına sahipti.
Ceratosaurus
- Dinozor türü: Teropod
- Yaşadığı devir: Geç Jura Dönemi, 153-148 milyon yıl önce
- Nerede bulundu: Kuzey Amerika
- Tahmini uzunluk: 6 m
Ceratosaurus, Amerika Birleşik Devletleri'nin batısındaki Morrison Oluşumu'nda bulunan birçok dinozordan biridir. Bu yırtıcı Jura dinozorunun burnunda bir boynuz ve gözlerinin üstünde belirgin çıkıntılar vardı.
Fosilleşmiş Ceratosaurus ayak izi kümeleri bu dinozorların grup halinde avlanabildiğini gösteriyor. Stegosaurus gibi avları ve Apatosaurus ile Brachiosaurus gibi bebek sauropodları hedef almış olabilirler.
Compsognathus
- Dinozor türü: Teropod
- Yaşadığı devir: Geç Jura-Erken Kretase, 150.8-140 milyon yıl önce
- Nerede bulundu: Almanya ve Fransa
- Tahmini uzunluk: 6 m
Compsognathus sadece bir hindi büyüklüğünde olan et yiyen bir Jura dinozoruydu. Bu hızlı hareket eden yırtıcı hayvanın fosilinde vücudunun içinde kertenkele kalıntıları bulunmuştur. Compsognathus uzun yıllar bilinen en küçük dinozor olarak kaldı (o zamandan bugüne microraptor gibi daha küçük dinozorlar bulunmuştur).
Dilophosaurus
- Dinozor türü: Teropod
- Yaşadığı devir: Erken Jura Dönemi, 193 milyon yıl önce
- Nerede bulundu: Arizona, ABD
- Tahmini uzunluk: 6 m
Dilophosaurus erken Jura Dönemi teropodudur. Bu ayırt edici dinozorun kafasında bir çift ince, kemikli tepe vardı. (Dinozorun bilimsel adı 'iki tepeli kertenkele' anlamına gelir.) Arka tarafa doğru keskin noktalar haline gelen bu tepeler, erkeklerin dişiyi etkilemek için kullandığı bir özellik olabilir.
Diplodocus
- Dinozor türü: Sauropoda
- Yaşadığı devir: Geç Jura Dönemi, 154-152 milyon yıl önce
- Nerede bulundu: —
- Tahmini uzunluk: 27 m
Diplodocus, batı ABD'deki Morrison Oluşumu'nda bulunmuştur ve sayıları daha yaygın olan büyük dinozorlardan biriydi. Diplodocusun arka bacakları ön bacaklardan daha uzundu ve vücudu kalçalardan omuzlara doğru aşağı eğimliydi.
Diplodocus'un devasa kuyruğunu destek olarak kullanarak arka ayakları üzerinde yukarı çıkabildiği düşünülmektedir. Bu özellik Jura dinozorunun normalde ulaşamayacağı yeşilliklere ulaşmasını sağlamış olabilir.
Drinker
- Dinozor türü: Neornithischia
- Yaşadığı devir: Geç Jura Dönemi
- Nerede bulundu: Wyoming, ABD
- Tahmini uzunluk: 2 m
Drinker, ünlü ABD'li paleontolog Edward Drinker Cope tarafından bulundu. ABD'deki Morrison Oluşumu'nda keşfedildi ve 1990'da (resmi olarak adlandırıldığı tarih) açıklandı. Jura'nın Drinker dinozorunun geniş ayakları, kendisinin bataklık habitatlarında yaşamış olabileceğini gösteriyor.
Huayangosaurus
- Dinozor türü: Stegosauria
- Yaşadığı devir: Orta Jura Dönemi, 165 milyon yıl önce
- Nerede bulundu: Dashanpu Ocakları, Çin
- Tahmini uzunluk: 4 m
Huayangosaurus, şimdi Çin olarak bilinen bölgede Orta Jura Dönemi'nde yaşadı ve ilk stegosauria dinozorundan biridir. Tüm stegosauria'lar gibi dört ayak üzerinde yürüyen bir ornithischia (kuş kalçalı) bitki yiyen dinozordu.
Huayangosaurus bilinen en küçük stegosauria dinozorudur. Sırtında iki sıra sivri uçlu plaka ve çivili bir kuyruğu vardı.
Lesothosaurus
- Dinozor türü: Ornithischia (Kuş kalçalı dinozorlar)
- Yaşadığı devir: Erken Jura Dönemi, 199-189 milyon yıl önce
- Nerede bulundu: Lesotho, Güney Afrika
- Tahmini uzunluk: 1 m
Lesotosaurus küçük, zayıf bir dinozordu. Hafif yapısı ve uzun bacakları, hızlı bir koşucu olduğunu gösterir. En eski ornithischia'lardan biri olan Lesothosaurus, bitkileri çiğneme değil doğrama hareketiyle yerdi. Daha sonra gelen ornithischia'lar yanaklara sahip oldular ve bitkileri çiğneme hareketiyle yemeye başladılar.
Megalosaurus
- Dinozor türü: Teropod
- Yaşadığı devir: Orta Jura Dönemi, 166 milyon yıl önce
- Nerede bulundu: İngiltere, muhtemelen Fransa
- Tahmini uzunluk: 9 m
Megalosaurus, tarihte isimlendirilen ilk dinozordur. İngiliz paleontolog Richard Owen'ın dünyaya yeni bir hayvan türü sunarken kullandığı üç dinozordan biriydi.
Megalosaurus, kuyruğunu bir denge aracı olarak kullanarak arka ayakları üzerinde yürürdü. Bir avcıydı ve muhtemel avları sauropodlar ve stegosauria'lardı.
Eoraptor
- Dinozor türü: Teropod
- Yaşadığı devir: Orta Jura Dönemi, 170 milyon yıl önce
- Nerede bulundu: Batı Avustralya, Avustralya
- Tahmini uzunluk: (en fazla) 3 m
Eoraptor hakkında bildiğimiz her şey tek bir fosil bulgusundan geliyor. Bacak kemiğinin bir parçası olan bu fosil, 1966'da bir grup öğrenci tarafından keşfedildi. İlk başta tarih öncesi bir kaplumbağaya ait olduğu düşünülüyordu. Ta ki 1990'larda bir dinozorun parçası olduğu anlaşıldı.
Eoraptor en eski Avustralya dinozorlarından biridir.
Sarcosaurus
- Dinozor türü: Teropod
- Yaşadığı devir: Erken Jura Dönemi, 194 milyon yıl önce
- Nerede bulundu: İngiltere
- Tahmini uzunluk: 5-6 m
Sarcosaurus, Erken Jura (Jura) Dönemi'nde İngiltere'de yaşayan yırtıcı bir dinozordu. Adı 'et kertenkelesi' anlamına gelir. Bu dinozor hakkında bildiğimiz her şey bir pelvis, bir omur ve bir femur parçasından geliyor.
Stegosaurus
- Dinozor türü: Stegosauria, Ornithischia
- Yaşadığı devir: Geç Jura Dönemi, 155-150 milyon yıl önce
- Nerede bulundu: Morrison Oluşumu, batı ABD
- Tahmini uzunluk: 9 m
Stegosaurus en iyi bilinen Jura dinozorlardan biridir. Çok dayanıklı bir bitki yiyiciydi. Ön bacakları arkalardan daha kısaydı ve vücudu aşağı doğru eğikti.
Stegosaurus'un en ayırt edici özelliği sırtında uzanan iki sıra büyük plakadır. Bunlar yırtıcılara karşı bir savunma yöntemi veya dinozorun vücut ısısını kontrol eden bir araç olabilir.
Tianchisaurus
- Dinozor türü: Ankylosauria
- Yaşadığı devir: Orta Jura Dönemi
- Nerede bulundu: Çin
- Tahmini uzunluk: 3 m
Tianchisaurus, Çin'de bulunan bir Ankylosauria dinozoruydu ve ilklerindendi (en iyi bilinen Ankylosauria, Geç Kretase Dönemi'nde yaşayan Ankylosaurus'dur).
Bulunan ilk Tianchisaurus'a Jurassosaurus nedegoapeferima adı verildi. Adın ikinci kısmı, Jura Park filminin yıldızlarının soyadlarının ilk harflerinden oluşuyor (yani: Sam Neill, Laura Dern, Jeff Goldblum, Richard Attenborough, Bob Peck, Martin Ferrero, Ariana Richards ve Joseph Mazzello).
İsmin ilk kısmı şimdi Tianchisaurus olarak değiştirildi, ancak ikinci kısmı kaldı.
Vulcanodon
- Dinozor türü: Sauropod
- Yaşadığı devir: Erken Jura Dönemi, 199-188 milyon yıl önce
- Bulunduğu yer: Zimbabve
- Tahmini uzunluk: 5 m
Vulcanodon, Erken Jura Dönemi'nde Güney Afrika'da yaşamış ilk sauropod örneklerindendir. Adı 'Vulkan dişi' anlamına gelir. Bu isim dinozorun fosilinin çıkarıldığı volkanik kayaya ve fosil örneğiyle birlikte bulunan dokuz keskin dişe atıfta bulunuyor.
Daha sonraları fosilin volkanik kayanın altındaki kumtaşından geldiği anlaşıldı ve dişlerin aslında başka bir dinozora ait olduğu bulundu.
