Mona Lisa etkisi olarak bilinen fenomen bir resimdeki gözlerin sizi sürekli olarak takip ettiği izlenimi uyandırmasıdır. Araştırmalara göre Mona Lisa etkisi yanlış kullanılıyor. Zira Mona Lisa aslında yüzünüze bile bakmıyor. Dahası etki esasında gerçek anlamıyla başka ressamların portrelerinde de görülebiliyor.
Mona Lisa etkisi nedir?
Almanya'daki Bielefeld Üniversitesi'nden bilim insanlarına göre, fenomen aslında gerçek. Ancak bu etki Leonardo da Vinci'nin ünlü Rönesans portresiyle o kadar da özdeşleşmiyor. Bu hafta i-Perception dergisi tarafından yayımlanan çalışmada, psikolog Gernot Horstmann ve araştırmacı Sebastian Loth, La Gioconda mitini çürüttü.
Bielefeld Üniversitesi Psikoloji Bölümü ve Mükemmellik Kümesi Bilişsel Etkileşim Teknolojisi (CITEC) Nöro-Bilişsel Psikoloji araştırma grubunun bir üyesi olan Horstmann'a göre, "İnsanlar başkaları tarafından bakılıp bakılmadıklarını ölçmede çok iyiler".
Görüş alanında olmayan kişinin baktığını hissetmek
Tam anlamıyla görüş alanınızda olmayan bir kimsenin size baktığını çoğu zaman hissedebilirsiniz. Bir portre galerisine adım attığınızda sanki sürekli olarak birinin sizi izlediği duygusuna kapılmanın nedeni bu. Portrelerden uzaklaşsanız dahi size bakmaya devam ettiği düşüncesinden kurtulamazsınız.
Loth, "İlginç bir şekilde, izlendiğimiz izlenimine sahip olmak için görüntünün önünde durmak zorunda değiliz; görüntüde canlandırılan kişi dümdüz bakıyor olsa bile." dedi. Ayrıca ekledi: "Etki, resmin solunda veya sağında ya da farklı mesafelerde durduğumuzda da meydana geliyor".
Mona Lisa etkisi gerçek ancak seçilen portre değil
Mona Lisa etkisi yalnızca resmedilen kişi resmin dışına doğru 0 derecelik açıyla bakıyorsa oluşuyor. Bu açı arttıkça takip hissi azalıyor. Robotlar ve sanal karakterler üzerine yaptığı araştırmalar arasında, Loth sık sık İtalyanca'da La Gioconda olarak bilinen 16. yüzyılın yağlı boya resmi için kullanılan "Mona Lisa etkisi" terimine rastlamış.
"Etkinin kendisi yadsınamaz ve kanıtlanabilirdir" diyen araştırmacı diğer resimlere göre Mona Lisa'da göre bu izlenimi alamadıklarını ekliyor. Araştırmacılar ölçüm için katlanabilir cetveller kullanmayı tercih etmiş.
Horstmann ve Loth, çok sayıda katlanan cetvel ve birkaç istekli katılımcı ile 2.000'den fazla değerlendirme yaptı. Bu değerlendirmelerin çoğu gizemli kadının bakış açısının düz olmadığını; dahası bakan kişiye göre ortalama 15.4 derecelik bir açıyla sola dönük olduğunu gösterdi.
Horstmann "Bu nedenle "Mona Lisa etkisi" teriminin yanlış bir isimden başka bir şey olmadığı açıktır" dedi. "Mona Lisa etkisi bakılma ve başkasının ilgi odağı olma yönündeki güçlü arzuyu ifade ediyor; birisiyle alakadar olma arzusunu; bu kişiyi hiç tanımıyor olsanız bile."
Bakış yönü, yardımcı sistemler ve ve bilgisayar oyunları için sanal karakterlerin geliştirilmesinde önemli bir role sahip. İyi tasarlanmış bir sanal karakter tıpkı insan gibi bakışlarıyla dikkatini şahıstan ayırmaz. Etki her ne kadar var olsa da anlaşılan "Mona Lisa" buna pek uymuyor.
