Endonezya, Güneydoğu Asya'nın gelişmekte olan demokratik bir ulusudur. Büyüyen bir ekonomisi olan bu ülkenin dünyanın dört bir yanında turist çeken eşsiz güzellikte baharatları bulunuyor. Uzun tarihi Endonezya'yı bugün dini açıdan farklı çok etnikli bir millete dönüştürdü. Bu çeşitlilik zaman zaman sürtünmeye neden olsa da Endonezya'nın büyük bir dünya gücü olma potansiyeli var.
Endonezya Hakkında Bilgiler
- Resmi adı: Endonezya Cumhuriyeti
- Başkent: Jakarta
- Nüfus: 262,787,403 (2018)
- Resmi dil: Bahasa (Malay'ın değiştirilmiş hali)
- Para birimi: Endonezya rupisi (IDR)
- İklim: Tropik; sıcak, nemli; yüksek tepelerde ılıman
- Toplam alan: 1,904,569 metrekare
- En yüksek noktası: Puncak Jaya (4,884 metre)
- En alçak noktası: Hint Okyanusu (0 metre)
Endonezya'nın Nüfusu ve Etnik Yapısı
Endonezya 258 milyondan fazla insana ev sahipliği yapıyor. Dünyadaki dördüncü en kalabalık ülkedir (Çin, Hindistan ve ABD'den sonra). Başkenti Jakarta'dır ve 9.608.000 kişi yaşamaktadır. Diğer büyük şehirleri ve nüfusları şöyle sıralanıyor:
- Surabaya, 3.000.000
- Medan, 2.500.000
- Bandung, 2.500.000
- Serang, 1.786.000
- Yogyakarta, 512.000
Endonezya, çoğu Avustronezya kökenli 300'den fazla etnik gruba sahip. En büyük etnik grup nüfusun neredeyse %42'sini oluşturan Cava'lardır. Bunu %15'in üzerinde Sundanlılar izlemektedir. Her biri 2 milyondan fazla üyeyle Çin (%3,7), Malay (%3,4), Madurya (%3,3), Batak (%3,0), Minangkabau (%2,7), Betawi (%2,5), Buginese (%2,5), Bantenese (%2.1), Banjarese (%1.7), Bali (%1.5) ve Sasak (%1.3) geri kalanı oluşturur.
Endonezya'da Konuşulan Diller
Endonezya bağımsızlığına kavuştuktan sonra resmi dili Endonezce oldu. Malay kökenli bir dildir. Ülkede baskın şekilde konuşulan bir dil olmadığından yapay olarak ortak dil yapılmıştır (lingua franca). Bununla birlikte takımadalar boyunca aktif olarak konuşulan 700'den fazla dil var. Yalnızca birkaç Endonezyalı Endonezce'yi ana dili gibi konuşur.
Cava, en yaygın birinci dildir ve 84 milyon konuşmacıya sahiptir. Bunu sırasıyla 34 ve 14 milyon konuşmacı ile Sundan ve Madurese izliyor.
Birçok Endonezya dilinin yazılı halleri değiştirilmiş Sanskritçe, Arapça veya Latince alfabelere sahiptir.
Endonezya'daki Dinler
Nüfusun %86'sı İslam'ı kabul etmiştir. Bu nedenle dünyanın en büyük Müslüman ülkesidir. Nüfusun %9'u Hristiyan, %2'si Hindu ve %3'ü Budist veya animisttir.
Neredeyse tüm Hindu Endonezyalıları Bali adasında yaşıyor; Budistlerin çoğu etnik olarak Çinliler. Endonezya Anayasası ibadet özgürlüğünü güvence altına alır. Ancak devlet ideolojisi yalnızca tek Tanrı inancını kapsar.
Uzun bir ticaret geçmişi olan Endonezya çok kültürlü yapısını tüccarlardan ve sömürgecilerden kazandı. Budizm ve Hinduizm Hintli tüccarlardan geldi; İslam, Arap ve Gücerat tüccarları aracılığıyla yayıldı. Daha sonra Portekizliler Katolikliği ve Hollanda Protestanlığı tanıttı.
Endonezya'nın Coğrafyası
Endonezya 150'den fazlası aktif volkana ve 17.500'den fazla adaya sahiptir. Dünyada coğrafi ve jeolojik açıdan en ilginç ülkelerden biridir. Tambora ve Krakatau volkanı on dokuzuncu yüzyılda patlayarak büyük korku saçtı ve 2004'te Güneydoğu Asya tsunamisi ülkeyi vurdu.
Endonezya yaklaşık 1.919.000 kilometrekare büyüklüğe sahip. Malezya, Papua Yeni Gine ve Doğu Timor ile komşudur.
Endonezya'daki en yüksek nokta 5.030 metre ile Puncak Jaya'dır. En düşük nokta deniz seviyesidir.
Endonezya'nın İklimi
Endonezya'nın iklimi tropik ve musondur, ancak yüksek dağ zirveleri oldukça serindir. Yıl boyunca nemli ve kuru olmak üzere sadece iki mevsim yaşanır.
Endonezya ekvatorda bulunduğundan sıcaklıklar aydan aya fazla değişmez. Kıyı bölgeleri yıl boyu ortalama 20 santigrat derecede kalır.
Endonezya'nın Ekonomisi
Endonezya, G20 ekonomik grubunun üyesi ve Güneydoğu Asya'nın ekonomi santralidir. Piyasa ekonomisini benimsemesine rağmen 1997 Asya krizini takiben hükumet önemli miktarda sanayi tabanına sahip oldu. 2008-2009 küresel finansal krizi sırasında ekonomik büyümesini sürdüren az sayıda ülkeden biridir.
Endonezya, petrol ürünleri, aletler, tekstil ürünleri ve kauçuk ihraç etmektedir. Kimya, makine ve gıda ithal eder.
Kişi başına düşen GSYİH yaklaşık 4.284 ABD dolarıdır (2018). İşsizlik 2018 itibariyle sadece %5,3'tür. Endonezyalıların %43'ü endüstride, %43'ü hizmet ve %14'ü tarımda çalışmaktadır. Bununla birlikte %11'i yoksulluk sınırının altında yaşıyor.
Endonezya Tarihi
Eski insanların bölgeye 1.5 – 1.8 milyon yıl önce ulaştığı biliniyor. İlk kez 1891'de keşfedilen "Java Man" fosili ile öğrenildi. Fosil Homo erectus türüne işaret etmektedir.
Arkeolojik kanıtlar modern insanların (Homo sapiens) Endonezya'ya Pleistosen devrinde, yaklaşık 45.000 yıl önce geldiğini gösteriyor. Burada Flores cüceleri (hobbit'ler) ile karşılaşarak küçüldüler. Bu cüce insanların soyu 10.000 yıl önce tükendi.
DNA çalışmalarına göre en modern Endonezyalıların ataları yaklaşık 4000 yıl önce Tayvan'dan bölgeye ulaştılar. Melanezya halkları zaten Endonezya'da yaşıyorlardı, ancak gelen Avustronezyalılar tarafından takımadaların çoğundan men edildiler.
Endonezya'nın İlk Zamanları
Hindu krallıkları, MÖ Hindistan'dan gelen tüccarların etkisi altında Java ve Sumatra'da ortaya çıktı. MS ilk yüzyılların başlarında Budist yöneticileri adaları kontrol etti. Uluslararası arkeolojik ekiplerin bölgeye erişiminin zorluğundan dolayı bu ilk krallıklar hakkında pek bir şey bilinmemektedir.
Srivijaya'nın güçlü Budist krallığı 1. yüzyılda Sumatra'da kuruldu. 1290'da Java'dan gelen Hindu Majapahit İmparatorluğu tarafından fethedilene kadar Endonezya'nın çoğunu kontrol etti. Majapahit (1290-1527) bugünkü Endonezya ve Malezya'nın çoğunu birleştirdi. Majapahit'in sınırları geniş olsa da bölgesel kazanımlarını artırmak yerine daha çok ticaret yollarını kontrol etmekle ilgilendi.
Müslüman tüccarlar 11. yüzyılda ticaret limanlarındaki Endonezyalılara inançlarını anlatmaya başladı. Bali çoğunlukla Hindu kaldı ancak İslam yavaş yavaş Java ve Sumatra'ya yayıldı. Malacca'da Müslüman bir sultan başa geçti ve saltanat 1414'ten 1511'e kadar, Portekizliler bölgeyi fethedene dek devam etti.
Endonezya'nın Sömürge Dönemleri
Portekizliler 16. yüzyılda Endonezya'nın bazı bölgelerini kontrol altına aldılar. Ancak daha zengin Hollandalılar 1602'den başlayarak baharat ticaretine adım atmaya karar verince kolonilerini koruyacak gücü gösteremediler.
Portekiz Doğu Timor ile sınırlı kaldı.
Endonezya'nın Bağımsızlık Günü
1. yüzyılın başlarında Hollanda Doğu Hint Adaları'nda milliyetçilik büyüdü. 1942 yılının mart ayında Japonya Endonezya'ya girerek Hollandalıları kovdu. Başlangıçta kurtarıcılar olarak karşılanan Japonlar, acımasız ve baskıcıydı; Endonezya'da milliyetçi duyguyu yok ediyordu.
Japonya'nın 1945'teki II. Dünya Savaşı yenilgisinden sonra Hollandalılar en değerli kolonilerini geri kazanmaya çalıştı. Endonezya halkı dört yıl süren bir bağımsızlık savaşı başlattı.
Endonezya'nın ilk iki cumhurbaşkanı Sukarno (1945-1967) ve Suharto (1967-1998) ordunun iktidarda kalmasına güvenen otokratlardır. Ancak Endonezya cumhurbaşkanları 2000'den bu yana makul ve özgür seçimlerle başa geliyor.
Endonezya'nın Yönetim Sistemi
Endonezya merkezi bir cumhuriyettir (federal değildir) ve hem Devlet Başkanı hem de Hükumet Başkanı olan güçlü bir başkanı bulunur. İlk doğrudan cumhurbaşkanlığı seçimi 2004 yılında yapıldı. Cumhurbaşkanı iki kez 5 yıl görev alabiliyor.
Üçlü yasama meclisinde başkanı görevden alabilen ve anayasayı değiştirebilen Halkın Danışma Meclisi, yasamayı belirleyen 560 üyeli Temsilciler Meclisi ve bölgelerini etkileyen kanunlara müdahale edebilen 132 üyeli Bölgesel Temsilciler Meclisi var.
Yargı yalnızca Yüksek Mahkeme ve Anayasa Mahkemesini değil aynı zamanda Yolsuzlukla Mücadele Mahkemesi'ni de içermektedir.
Endonezya'nın Çin ile İlişkisi Nasıl Gelişti?
Endonezya ve Çin uzun ve karmaşık bir ekonomik, siyasi ve kültürel alışveriş geçmişine sahiptir. Son yıllarda Çin, Endonezya için giderek daha önemli bir ekonomik ortak haline geldi, ancak bu ilişkiye toprak anlaşmazlıkları ve insan hakları gibi konulardaki gerilimler de damgasını vurdu. Bugün bu ilişkideki kilit konular arasında ticaret, yatırım ve bölgesel güvenliğin yanı sıra Çin'in Endonezya'nın iç siyasetini ve dış politikasını şekillendirmedeki rolüne ilişkin sorular yer almaktadır.
Endonezya Hakkında Sık Sorulanlar
Endonezya nedir?
Endonezya, 17.000'den fazla adadan oluşan bir Güneydoğu Asya ülkesidir. Dünyanın en büyük ada ülkesi ve dünyanın en kalabalık dördüncü ülkesidir. Endonezya'nın başkenti Jakarta'dır.
Endonezya'nın nüfusu ne kadardır?
2021 yılı itibariyle Endonezya'nın nüfusu yaklaşık 276 milyon kişidir ve bu da onu dünyanın en kalabalık dördüncü ülkesi yapmaktadır.
Endonezya'nın coğrafyası nasıldır?
Endonezya, dağlar, plajlar, yağmur ormanları ve mercan resiflerini içeren çeşitli manzaralara sahip çok çeşitli bir ülkedir. Ülke bir dizi aktif volkana ev sahipliği yapmaktadır ve depremler ve tsunamiler yaygındır.
Endonezya'da iklim nasıldır?
Endonezya, yıl boyunca yüksek sıcaklık ve yüksek nem oranıyla tropikal bir iklime sahiptir. Ülkede iki ana mevsim yaşanır: Kasım'dan Mart'a kadar yağışlı bir mevsim ve Nisan'dan Ekim'e kadar kurak bir mevsim.
Endonezya ne ile tanınır?
Endonezya, çeşitli etnik gruplar ve dinlerden etkilenen zengin kültürü ve farklı tarihiyle bilinir. Ülke, gamelan orkestrası ve batik tekstilleri de dahil olmak üzere geleneksel dansları, müziği ve sanatlarıyla ünlüdür. Endonezya ayrıca Bali plajları, Borobudur tapınağı ve Komodo Adası gibi güzel doğal manzaralarıyla da bilinmektedir. Ülke palmiye yağı, kömür ve diğer doğal kaynakların önemli bir üreticisidir ve büyüyen bir turizm endüstrisine sahiptir.
