Su Kirliliği: Nedenleri, Sonuçları ve Önlenmesi

Su kirliliğini önlemek için yapılabilecek en iyi şey insanların kendilerini Dünya'nın su kaynakları hakkında eğitmesi ve hem yerel hem de Dünya çapındaki koruma projelerini desteklemesidir.

Yazar Burcu Kara
su kirliliği yaratan bir kimyasal varil kumsalda duruyor

Gezegenimiz çoğunlukla sudan oluşuyor; suda yaşayan ekosistemler Dünya yüzeyinin üçte ikisinden fazlasını kaplamakta ve Dünya'daki tüm yaşam hayatta kalmak için suya muhtaç. Su kirliliği bu nedenle hayatta kalmamızı etkileyen gerçek bir tehdit. Su kirliliği dünyada çoğu akademisyen ve siyasetçi tarafından sadece insanları değil aynı zamanda suda yaşayan diğer bitki ve hayvanları da tehdit eden Dünya'nın en büyük sağlık riski olarak kabul ediliyor.

Dünya Doğayı Koruma Vakfı'na göre, tropik bölgelerden bir zamanlar el değmemiş kutup bölgelerine kadar her okyanus ve her kıta kirlenmiş durumda. Peki su kirliliği nedir? Buna ne sebep oluyor ve Dünya'nın su ekosistemleri üzerinde ne gibi etkileri var? Ve en önemlisi de, düzeltmek için ne yapabiliriz?

Su Kirliliği Nedir?

Su kirliliği bir su kütlesi kontaminasyona uğradığında ortaya çıkar. Kontaminasyon plastik su şişeleri veya kauçuk lastikler gibi fiziksel kalıntılardan kaynaklanabilir. Fabrikalardan, çiftliklerden, şehirlerden, arabalardan ve kanalizasyon arıtma tesislerinden su yollarına ulaşan kimyasallar bunlar arasında. Ayrıca hava kirliliği de su kirliliğine yol açabilir. Su kirliliği, bir su ekosisteminin maruz kaldığı kirletici maddeyi emme veya çıkarma kapasitesi olmadığında meydana gelir.

Su Kaynakları

Su kirliliğinin nedenlerini anlamak için kaynağını anlamak gerek. Gezegenimizde iki farklı su kaynağı var. Birincisi okyanuslarda, nehirlerde, göllerde ve göletlerde görülen yüzey suyu. Bu sular hayatta kalmak için sadece suyun miktarına değil aynı zamanda kalitesine de bakan birçok bitki ve hayvan türüne ev sahipliği yapıyor.

En az o kadar önemli ikincisi ise Dünya yüzeyinin altındaki akiferlerde depolanan yeraltı su. Bu su kaynağı nehirlerimizi ve okyanuslarımızı besliyor ve Dünya'nın içme suyu kaynağının çoğunu oluşturuyor.

Bu su kaynaklarının her ikisi de Dünya'daki yaşam için kritik öneme sahip. Ve her ikisi de farklı şekillerde kirlenebiliyor.

Su kirliliğine yol açan başlıca faktörleri gösteren infografik
Su kirliliğine yol açan faktörler

Yüzey Suyu Kirliliğinin Nedenleri

Su kütleleri çeşitli şekillerde kirlenebilir. Nokta kaynaklı kirlilik, atık su arıtma borusu veya fabrika bacası gibi tek bir kaynaktan su yoluna giren kirletici maddeleri ifade ediyor. Noktasal olmayan kaynak kirliliği, kirliliğin birçok dağınık yerden gelmesidir. Tarım alanlarından nehirlere sızan azot veya otoparklardan kanalizasyona sızan petrol gibi.

Yeraltı Suyu Kirliliğinin Nedenleri

Yeraltı suyu da ayrıca noktasal ve noktasal olmayan kaynak kirliliğinden etkileniyor. Kimyasal bir dökülme doğrudan zemine sızarak alttaki suyu kirletebilir. Ancak daha sık olmamakla birlikte, yeraltı suyu, tarımsal sızıntı veya reçeteli ilaçlar gibi kontaminasyon kaynaklarıyla da kirlenebiliyor.

Su Kirliliğinin Çevreye Etkisi Nedir?

Suya yakın bir yerde yaşamıyorsanız, dünya sularının kirliliğinden etkilenmediğinizi düşünebilirsiniz. Ne var ki su kirliliği bu gezegendeki her canlıyı etkiliyor. En küçük bitkiden en büyük memeliye ve insanlara kadar hayatta kalmak için suya muhtaç olan her şey su kirliliğinden etkilenir. Musluk suyu evinize ulaşmadan önce su arıtma tesisi tarafından filtrelense dahi sonuçta yüzey veya yeraltı suyu kaynaklarından geliyorlar.

Kirli sularda yaşayan balıklar kontaminasyona uğrar. Su kirliliği nedeniyle Dünya'daki nehirlerin çoğunda balıkçılık halihazırda kısıtlandı veya yasaklandı. Nehir çöp veya toksinlerle kirlendiğinde, içerisinde canlı barındırma kapasitesi azalır.

Su Kirliliğine Dair Çözümler

Su doğası gereği çok akışkan olduğundan herhangi bir sınır gözetmeksizin ülkeler arasından geçerek Dünya'yı dolaşıyor. Bu da Dünya'nın bir bölgesinde oluşan kirliliğin başka bölgedeki toplulukları etkileyebileceği anlamına geliyor. Dünya suyunu kullanma ve korumaya dair standartlar koymak bu nedenle çok zor.

Tehlikeli düzeydeki su kirliliğini önlemeyi amaçlayan bir dizi uluslararası yasa var. Bunlara 1982 tarihli BM Deniz Hukuku Sözleşmesi ve 1978 MARPOL Gemilerden Kaynaklanan Kirliliğin Önlenmesi Uluslararası Sözleşmesi dahil.

Su Kirliliğini Önlemek

Su kirliliğini önlemek için yapılabilecek en iyi şey insanların kendilerini Dünya'nın su kaynakları hakkında eğitmesi ve hem yerel hem de Dünya çapındaki koruma projelerini desteklemesidir.

Dünya sularını etkileyen seçimlerinizi düşünün. Her gün kullandığınız kimyasal sayısını azaltmanın yollarını arayın. Kumsallardaki, nehir ve denizlerdeki çöpleri temizlemek için gönüllü olun. Kirleticilerin sulara ulaşmasını zorlaştıran yasaları destekleyin — bu tür yasalar çıkarlara aykırı olduğundan özellikle siyasi saldırılara maruz kalır.

Su yaşamın en hayati kaynağı. Hepimize ait ve onu korumak için üzerlerine düşeni yapmak herkesin sorumluluğunda.