Keops Piramidi (Büyük Gize Piramidi): Yapılışı ve Özellikleri

Keops Piramidi bir mühendislik ve işçilik şaheseridir. Keops Piramidi'nin doğruluğu ve hassasiyeti modern inşaatçıları bile hayrete düşürüyor.

Yazar Burcu Kara
keops piramidi (giza piramidi)
Giza

Kahire'nin yaklaşık 15 kilometre güneybatısında bulunan Keops Piramidi veya diğer adıyla Büyük Gize Piramidi, MÖ 26. yüzyılda Mısır firavunu Keops için bir mezar alanı olarak inşa edildi. 146 metre yüksekliğindeki Keops Piramidi, yapılmış en büyük piramit değil ancak 19. yüzyılın sonlarına dek dünyanın en yüksek yapılarından biri oldu. Büyüklüğü ve güzelliği ile ziyaretçileri etkileyen Gize'deki Büyük Piramit'in Dünyanın Yedi Antik Harikası'ndan biri olması şaşırtıcı değil. Şaşırtıcı olan Keops Piramidi'nin 4.500 yıldan fazla bir süredir ayakta duruyor olması; günümüze kadar ulaşmış olan tek Antik Harika'dır.

Mısır firavunu Keops

Keops (ya da Khufu) MÖ 26. yüzyılın sonlarında yaklaşık 23 yıl boyunca hüküm süren Antik Mısır'daki 4. hanedanın ikinci kralıydı. Mısır Firavunu Sneferu ve Kraliçe Heteferes'in oğluydu. Sneferu, bir piramit inşa eden ilk firavun olması yönüyle anılmaya devam ediyor.

Mısır tarihindeki ikinci ve de en büyük piramidi inşa etmesine rağmen Keops hakkında bildiğimiz çok fazla bir şey yok. Kendisine ait sadece bir adet son derece küçük (8 santim) fildişi heykel bulundu ve nasıl görünmüş olabileceğine dair ufak bir fikir verdi. Çocuklarından ikisinin (Cedefre ve Kefren) ondan sonra firavun olduklarını biliyoruz ve en az üç karısı olduğuna inanılıyor.

Keops'un iyi mi yoksa kötü bir hükümdar mı olduğu hala tartışılmaktadır. Yüzyıllar boyunca birçok kişi Keops Piramidi'ni inşa etmek için köleleri kullandığını anlatan hikayeler nedeniyle halkının kendisinden nefret etmiş olması gerektiğine inandı. Ancak bunun yanlış olduğu bulundu. Firavunlarını tanrı-adam olarak gören Mısırlıların Keops'u geleneksel bir firavun olarak kabul etmiş olması daha olasıdır; her ne kadar babası kadar faydalı bulmasalar da.

Keops Piramidi

Keops Piramidi'nin iç planı (giza piramidi)
Keops Piramidi'nin iç planı

Keops Piramidi bir mühendislik ve işçilik şaheseridir. Keops Piramidi'nin doğruluğu ve hassasiyeti modern inşaatçıları bile hayrete düşürüyor. Kuzey Mısır'daki Nil Nehri'nin batı yakasında bulunan kayalık bir plato üzerinde duruyor. İnşası sırasında bölgede hiçbir şey yoktu. Ancak daha sonra bu alan Sfenks ve diğer mastabalar dahil olmak üzere iki ek piramit ile dolduruldu.

Keops Piramidi 13 dönümlük bir alanı kaplamasıyla devasa boyutta. Her bir tarafı, tam olarak aynı uzunlukta olmasa da, yaklaşık 230 metre uzunluğundadır. Her köşesi neredeyse tam 90 derecelik dik açıdadır. İlginç bir şekilde, her bir köşesi pusulanın ana yönlerinden birine bakacak şekilde hizalanmıştır; kuzey, doğu, güney ve batı. Girişi kuzey yönünün ortasındadır.

Keops Piramidi her biri ortalama 2,5 ton ağırlığında olan ve en büyüğü 15 ton gelen 2,3 milyon taşa sahip. Son derece büyük, ağır, kesme taş bloklardan yapılmış. Napolyon Bonapart 1798'de Keops Piramidi'ni ziyaret ettiğinde, tüm Fransa'nın etrafına 30 santim genişlikte ve 3,5 metre yükseklikte bir duvar inşa etmek için yeterli taş olduğunu hesapladı.

Taşların üzerine son olarak pürüzsüz yapılı son bir beyaz kireçtaşı katmanı geçildi. En tepeye, bazılarının elektrumdan (altın ve gümüş karışımı) yapıldığını söylediği tepe taş yerleştirildi. Kireçtaşı ve tepe taş (kapak taşı) tüm piramidin güneş ışığında parlamasını sağlamak içindi.

Keops Piramidi'nin içinde üç mezar odası vardır. Birincisi yeraltında bulunur, İkincisi, genellikle Kraliçe Odası olarak adlandırılır ve zeminin hemen üzerinde bulunur. Üçüncü ve son oda yani Kral Odası piramidin kalbinde yer alır. Bu odaya büyük koridor üzerinden gidilir. Keops'un bir zamanlar Kral Odası içindeki ağır, granit tabutun içinde uzanmış olduğuna inanılıyor.

Keops Piramidi nasıl inşa edildi?

keops piramidi

Böylesine eski bir kültürün, özellikle de sadece bakır ve bronz aletleri olan bir toplumun, bu kadar büyük ve hassas bir yapı inşa ettiği gerçeği şaşırtıcıdır. Bunu tam olarak nasıl yaptıkları, yüzyıllardır insanları şaşkına çeviren çözülmemiş bir bulmaca oldu.

Tüm projenin tamamlanmasının 30 yıl sürdüğü söylenir—hazırlık için 10 yıl ve gerçek inşaat içinse 20 yıl. Birçoğu bunun olası olduğuna inanıyor ve daha hızlı inşa edilmiş olduğunu düşünenler de var.

Bir zamanlar Keops Piramidi'ni inşa eden işçiler düşünüldüğü gibi köle değildir; bu insanlar düzenli olarak her yıl üç ay boyunca piramidin inşasına yardım eden Mısır köylüleriydi. Bu zaman dilimi Nil nehrinin taştığı ve tarlalarda çiftçilere ihtiyaç duyulmadığı dönemdir.

Piramit taşları Nil'in doğu tarafındaki taş ocağından çıkarıldı, şekillendirildi ve sonra erkekler tarafından nehrin kenarı boyunca çekilen bir kızağa yerleştirildi. Burada, büyük taşlar mavnalara yüklendi, nehir boyunca taşındı ve daha sonra inşa alanına sürüklendi.

Mısırlıların bu ağır taşları bu kadar yükseğe çıkarmasının en olası yolunun büyük bir toprak rampa inşa etmek olduğuna inanılıyor. Keops Piramidi'nin her bir seviyesi tamamlandıkça rampa daha da uzatıldı ve altta kalan seviyeyi örttü. Tüm büyük taşlar yerine oturduğunda ise işçiler kireçtaşı kaplamasını yerleştirmek üzere yukarıdan aşağıya doğru çalıştılar. Aşağı doğru inildikçe toprak rampa yavaş yavaş çıkarıldı.

Rampa ancak kireçtaşı kaplaması tamamlandıktan sonra tamamen çıkarıldı ve Büyük Gize Piramidi böylece tamamlandı.

Keops Piramidi'nin yağmalanması ve hasar alması

keops piramidi kahre

Kimse Keops Piramidi'nin yağmalanmadan önce ne kadar süre hasarsız kaldığından emin değil, ama muhtemelen uzun sürmedi. Yüzyıllar önce firavunun tüm değerli eşyaları alındı; bedeni bile çıkarıldı. Geriye kalan tek şey granit tabutun tabanıydı—üst kısmı bile eksikti. Piramidin en üst parçası olan kapak taşı bile gitmişti.

İçeride hala hazine olduğunu düşünen Abbasi Halifesi Harun Reşid'in oğlu Arap hükümdar Halife Memun, adamlarına MS 818'de Keops Piramidi'ne girmelerini emretti. Büyük koridoru ve granit tabutu bulmayı başardılar, ancak hazineler uzun zaman önce boşaltılmıştı. Çok uğraşıp karşılığında ödül alamayan Araplar, kireçtaşı örtüsünü kaldırdı ve binalar için kullanmak üzere kesme taş blokları söktü. Toplamda, Keops Piramidi'nin tepesinden yaklaşık 9 metre eksilttiler.

Geriye kalan şeyse boş bir piramit ve hala büyük ancak orijinali kadar güzel olmayan bir eser oldu. Çünkü bugün beyaz kireçtaşı muhafazasından sadece çok küçük bir kısım kalmış durumda.

Peki ya diğer iki piramit?

Gize'deki Keops Piramidi'ne iki piramit daha eşlik ediyor. İkincisi Keops'un oğlu Kefren tarafından yaptırıldı. Kefren'in piramidi babasınınkinden daha büyük görünse de, Kefren Piramidi'nin altındaki zemin daha yüksek olduğundan aslında yanılsamadır. Zira 10 metre daha kısadır. Kefren'in, kendi piramidi ile hizalı olan Büyük Gize Sfenksi'ni de inşa ettiğine inanılıyor.

Gize'deki üçüncü piramit sadece 228 metre yüksekliği ile en kısa olanı. Keops'un torunu ve Kefren'in oğlu olan firavun Mikerinos için bir mezar yeri olarak inşa edildi.

Gize'deki bu üç piramit 1979'da UNESCO Dünya Mirası Listesi'ne eklendi ve böylece daha fazla yağma ve bakımsızlığa karşı korunmaya alınmış oldu.