William Beaumont Kimdir? Sindirim Fizyolojisinin Öncüsü

William Beaumont, sindirim sistemi üzerine yaptığı öncü çalışmalarla tanınan 19. yüzyılda yaşamış Amerikalı bir doktordu. Midesinde bir delik olan Alexis St. Martin adlı hasta üzerinde yaptığı çalışmalarla ünlüdür.

Yazar Burcu Kara
william beaumont

1806 yılında varlıklı çiftçi babasının ona verdiği Lübnan'daki araziyi elinin tersiyle iterek yerine 100 dolarlık altın ve iyi bir kısrak alan genç William Beaumont yollara koyulmuştu. Daha sonra New York'un Champlain Gölü kıyısındaki Champlain kasabasına yerleşmiş ve burada öğretmen olarak çalışmaya başlamıştı. Öğretmenler çok para kazanmadığından bir manifaturacıda tezgahtarlık da yapıyordu.

Bir yıl sonra her nasılsa içinde beliren doktor olma isteğiyle, gölün diğer ucundaki Vermount'a, Dr. Benjamin Chandler'ın yanında bir şeyler öğrenmeye gidiyordu. İki yıl sonra ise bu genç artık (diplomasına bakılmaksızın) Dr. William Beaumont olarak tanınmıştı. Daha sonra Askeri Tıp Akademisi'nde çalışmaya başladı. Burada üstleriyle anlaşamayıp bir düellonun eşiğinden döndükten sonra işten ayrıldı ve Platsburg'ta çalışmaya başladı.

1820 yılında yeniden Askeri Tıp Akademisi'ndeki görevine döndü ve ardından Michigan eyaletinin yukarı yarımadasında bulunan Mackinac Askeri Üssü'nde görevine devam etti. Buradayken, resmi bir emirle (6 Haziran 1822), sol böğrüne yakın mesafeden yediği kurşunla yaralanan 19 yaşındaki Fransız avcı Alexis St. Martin'in tedavisini üstlendi.

Sindirim Sürecinin Canlı Olarak İzlenmesi

William Beaumont

Bu kurşun, St Martin'in sol göğsünün altındaki karın duvarının belli bir kısmını açmıştı ve mide iç duvarının delinmesine neden olmuştu. Bu yaranın tam olarak iyileşmesi bir yılı buldu, fakat karın duvarındaki delik hiçbir zaman kapanmadı. Beaumont, bu deliği örten sarkık deri parçasını kaldırıp St. Martin'in midesinin içini görebildiği için, mide fistülü taşıyan genç avcıyı buradan numuneler alarak tedavi edebiliyordu.

On yılı aşkın süredir, kendi deyimiyle "basit bir askeri cerrah olan" Beaumont, tüm isteksizliğine rağmen St. Martin'i bir şekilde ikna edip, canlı bir midenin devinimini, salgılarını, mukozal kan akımını ve sindirim hareketlerini inceledi. Beaumont'un kendi üstünde yaptığı bunca deney ve gözlemden şüphelenen St. Martin, onu izlemesi için birçok dedektif tuttu. Hatta en sonunda dayanamayıp, onu gözünün önünden kaçırmamak için kadrolu bir askeri göreve getirdi.

Beaumont, 1833 yılında Mide Özsuyu ve Sindirim Fizyolojisi Üzerine Yapılan Gözlem ve Deneyler adındaki eserini yayınladı. Bu eser yedi bölümden oluşmaktadır: "Midedeki Besinler", "Açlık ve Susuzluk Hissi", "Doygunluk ve Tokluk Hissi", "Çiğneme (mastikasyon), Tükürükleme ve Yutma", "Mide Özsuyunun Yaptığı Sindirim", "Villus (kılsı çıkıntılı) Örtünün Görünümü ve Mide Hareketleri", "Kilüs Üretimi ve Safra ile Pankreas Sıvısının Yararları".

Eserin son bölümünde, yukarıda anılan konular üzerinde "Gerçekleştirilen Gözlem ve Deneylerden Çıkarımlar"dan elde edilen 51 adet sonuca yer verir. Bu son bölümde Beaumont, midenin dinlenmekte ve çalışmakta olduğu hallerden bahsederken, salgıladığı sıvıları ve bu sıvıların sindirimsel faaliyetlerini, midenin dolması ve boşalması sırasındaki hareketleri, mukozal astar yüzeyindeki kan akışı miktarını ve alkol ile diğer zararlı maddelerin verdiği hasarlı görüntüyü tarif etmektedir. Kitap, Yankee (Kuzey Amerikan) biliminin ilk eseri olarak büyük yankı uyandırmıştır. Fizyologlara, karmaşık sindirim sürecini sıraya sokan düzenekleri hatırlatarak, hem fizikçiler hem de fizyologlar için o zamandan günümüze kadar gelen bir "yapılacaklar listesi" sunmuştur.

William Beaumont Hakkında Sık Sorulanlar

William Beaumont kimdir ve tıp tarihinde neden önemlidir?

William Beaumont, sindirim fizyolojisi alanında çığır açan keşifler yapan Amerikalı bir doktordu. En çok, sindirim süreçlerini ortaya çıkaran ve midenin işlevine dair içgörüler sağlayan Alexis St. Martin adlı hasta üzerinde yaptığı çalışmalarla tanınır.

Beaumont'un Alexis St. Martin ile yaptığı çalışmanın önemi neydi?

Beaumont'un St. Martin ile yaptığı çalışma, sindirim süreçlerini gerçek zamanlı olarak gözlemlemesine ve analiz etmesine olanak tanıdığı için önemliydi. Karnındaki delikten St. Martin'in midesine yiyecek sokan Beaumont, sindirimin mekanik ve kimyasal süreçlerini inceleyebildi ve midenin işlevi hakkında önemli keşifler yapabildi.

Beaumont'un St. Martin'le yaptığı çalışmalar sonucunda elde ettiği önemli keşiflerden bazıları nelerdi?

Beaumont midenin sindirime yardımcı olan hidroklorik asit ürettiğini keşfetti. Ayrıca midede yiyeceklerin parçalanmasına yardımcı olan peristalsis ve çalkalanma süreçlerini de gözlemledi. Ayrıca, pankreas ve karaciğerin sindirimdeki rolü hakkında önemli gözlemler yaptı.

Beaumont'un St. Martin ile yaptığı çalışmalar tıp alanını nasıl etkiledi?

Beaumont'un sindirim çalışmaları, sindirim sisteminin işlevine dair önemli bilgiler sağlamış ve modern gastroenterolojinin temellerinin atılmasına yardımcı olmuştur. Beaumont'un çalışmaları aynı zamanda tıbbi araştırmalarda gözlem ve deneyin önemini vurgulamış ve sindirim sistemi üzerine gelecekte yapılacak çalışmaların önünü açmıştır.

Kaynaklar: