Eski Toplumlarda Kenevir Kullanımı

Yazar Burcu Kara
cannabis sativa

Yıllık ekilen kültürlü kenevir bitkisinin boyu 5 metreyi bulabilir. Uzun saplarından kumaş, kağıt, değerli sicim, halat ve ip yapımında kullanılan iç kabuk lifleri elde edilir. Tohumlarının yağı yenebilir. Başka bitkilerden elde edilen liflere de "kendir" ya da kenevir dense de, gerçek kenevir Cannabis sativa'dır. Aynı bitkinin daha kısa ve bol yapraklı versiyonları psikoaktif kannabinoidlerin kaynağıdır. Dişi çiçeklerde yoğunlaşan kannabinoidler, çiçeğe yakın yapraklarla birlikte işlemden geçirilip haşiş ve esrar elde edilir.

Cannabis Sativa
Cannabis Sativa

Gövde lifleri ve kannabinoidleri, bitkinin orta ve kuzeydoğu Asya'daki anavatanında çok eski zamanlardan beri kullanılmaktadır. Çinli şamanlar narkotik etkisinden geleneksel tıp uygulamalarında yararlanıyorlardı. Kullanımıyla ilgili bilgi Çin'den Hindistan'a yayılmış ya da burada bağımsız bir biçimde ortaya çıkmış olabilir. "Dut ve kenevir ülkesi" Çin'de bulunan Neolitik kalma çömlekler, kenevir kumaşıyla damgalanmıştır. İpekböceklerinin besini olan dut, zenginleri giydiriyor, yoksullar kenevir kumaşlarla idare ediyordu Konfüçyüs öğretisi, annesiyle babasını kaybeden evlatların servetlerine bakılmaksızın kenevir kumaştan giysiler içinde yas tutmasını öğütlüyordu. Han Hanedanı döneminde (İÖ 206-İS 200) Çin'de yeni ve geri dönüştürülmüş keten lifleri (giysiler, eski balık ağları) ve dut ağacı kabuğundan kâğıt üretimi devrimi gerçekleşti.

… üç neşeli delikanlıyız biz, kenevir ipte şarkı söyleyen, Darağacının altında.

John Fletcher (Ben Jonson ve başkalarıyla), The Bloody Brother (yaklaşık 1616)

Asya'dan getirilmesinden kısa süre sonra, Klasik dönemde Akdeniz'de çabucak benimsenen kenevirden yapılan ip ve halatlar ticaret yolları üzerinden batıya yayıldı. Ticaret, araştırma yolculukları ve fetihler kenevire bağlıydı. Kenevir (ve keten) yelkenler gemileri yürütüyor, denizciler kenevir kumaşından hamaklarda uyuyordu. Gemiler devasa halatlarla bağlanıyor, demir atmak için kenevir ipler kullanılıyor, su derinliği kenevire bağlanan cihazlarla ölçülüyordu.

Yenidünya'da Virginia'yı seçen yerleşimciler kenevir yetiştirmeye başladı. Daha sonraları, 19. yüzyılda ülkenin batısını keşfe çıkan üstü kapalı at arabalarının güneşliği kenevir bezinden yapılıyordu. Donanmaların giderek artan taleplerini Rusya karşıladı. I. Petro, Rusya'nın geniş topraklarında kenevir yetiştirmenin büyük bir fırsat olduğunu önceden görmüştü. Rusya, en önemli ticaret mallarından biri haline gelen keneviri yetiştirmede çok başarılı oldu.

Kenevir, yelkenli gemilerin denizlerden çekilmesine ve sentetik kumaşların yükselişine kadar hep revaçta kaldı. Bitkinin modern tarihi narkotik kullanımla ilgilidir. Bu süreçte yetiştirilmesi ve tüketilmesi de yasaklandı. Düşük THC (tetrahidrokanabinol) içeren versiyonları ticari amaçla yetiştiriliyor, kenevir yağı ve tohumu sağlıklı beslenme meraklılarının ilgisini çekiyor ve çevreci lifleri giderek daha fazla takdir ediliyor.