Pol Pot, Kamboçya'yı komünist Khmer Rouge (Kızıl Kmerler) rejimi ile 1975'ten 1979'a yöneten siyasi bir liderdi. Bu süre zarfında yaklaşık 1,5 ila 2 milyon Kamboçyalı açlık, infaz, hastalık veya fazla çalışmadan öldü. Özellikle S-21 isimli gözaltı merkezi o kadar kötü şöhretliydi ki, orada hapsedilen yaklaşık 20.000 insandan sadece yedisinin hayatta kaldığı biliniyor.
Kızıl Kmerler, sınıfsız bir komünist toplumun sosyal mühendisliğini üstlenerek, entelektüelleri, şehirde yaşayanları, Vietnam'daki etnik grupları, memurları ve dini liderleri özel olarak hedef aldı. Bazı tarihçiler Pol Pot rejimini yakın tarihin en barbar ve katillerinden biri olarak görüyorlar.
Pol Pot: İlk yıllar
Saloth Sar yani nam-ı diğer Pol Pot, 1925 yılında Kamboçya'nın başkenti Phnom Penh'in yaklaşık 160 km kuzeyinde bulunan Prek Sbauv köyünde doğdu. Ailesi nispeten varlıklıydı ve yaklaşık 50 dönümlük pirinç tarlaları vardı. Bu da ulusal ortalamanın yaklaşık 10 katına denk geliyor.
1934'te Pol Pot, Fransız Katolik ilkokuluna gitmeden önce bir yılını bir Budist manastırında geçireceği Phnom Penh'e taşındı. Kamboçya'daki eğitimi 1949'a, Paris'e burslu olarak gidene kadar devam etti. Oradayken radyo teknolojisi okudu ve komünist çevrelerde aktif oldu.
Pol Pot Ocak 1953'te Kamboçya'ya döndüğünde, tüm halklar Fransız sömürge yönetimine karşı ayaklandı. Kamboçya o sene Fransa'dan bağımsızlığını kazandı.
Pol Pot hakkında ek bilgiler
Pol Pot dönemini anlatan film
Kamboçya'da yaşayan milyonlarca insan Pol Pot ve Kızıl Kmerler'in acımasız rejimi sırasında öldürüldü. Cesetleri "ölüm tarlaları" olarak bilinen toplu mezarlara gömüldü. Bu benzetme daha sonra Kızıl Kmerler dönemini hakkında bir filmin ismi oldu; The Killing Fields.
Pol Pot ne demek?
Fransızca "Politique Potentielle" (Potansiyel Politika) kelimesinin kısaltmasıdır. Salot Sar'a bu ismin Çin tarafından verildiği söylenir. Her Khmer komünistinin o zamanlar bir takma adı vardı: Salot Sar Pot Pot, Khieu Samphan Hem Hem, Kang Guech Eav Duch, Tou Samuth Sok, Son Ngoc Minh Achar Mean
Kızıl Kmerler
Bu arada Pol Pot, 1951'de Kuzey Vietnamlıların himayesinde kurulan proto-komünist Khmer People's Revolutionary Party oluşumuna (KPRP) katıldı. 1956'dan 1963'e kadar Pol Pot, özel bir okulda tarih, coğrafya ve Fransız edebiyatını aynı anda bir devrim planı hazırlarken öğretiyordu.
1960'da Pol Pot, KPRP'yi özellikle Marksizm-Leninizm'i savunan bir partiye dönüştürmeye destek oldu. Üç yıl sonra, komünist faaliyet üzerindeki baskılardan dolayı, Pol Pot ve diğer parti liderleri, ilk önce bir grup Viet Cong ile kampa girerek, kuzey Kamboçya'nın kırsal kesimlerine yerleştiler.
Kendini Kamboçya parti şefi olarak tanımlamaya başlayan Pol Pot ve yeni kurulan Kızıl Kmerler gerilla ordusu, 1968'de ulusal bir ayaklanma başlattı. Devrim, seyrek nüfuslu kuzeydoğuda bir dayanak kazandığı halde yavaş yavaş ilerliyordu.
Kızıl Kmerler kontrolü ele geçiriyor
Mart 1970'de, General Lon Nol askeri bir darbe başlatarak Kamboçya'nın kalıtsal lideri Prens Norodom Sihanouk'un ülke dışına çıkmasını sağladı. Daha sonra Prens Norodom'un Kızıl Kmerler ile ittifak kuracağı bir iç savaş çıktı ve Lon Nol Amerika Birleşik Devletleri'nin desteğini aldı.
Kızıl Kmerler ve Lon Nol'un birliklerinin kitlesel zulüm yaptıkları ileri sürüldü. Bunlar olurken yaklaşık 70.000 ABD ve Güney Vietnam askeri, Kamboçya'daki kutsal bir alanı ele geçiren Kuzey Vietnam ve Viet Cong birlikleriyle savaşmak için Vietnam-Kamboçya sınırını aştı.
ABD Başkanı Richard M. Nixon ayrıca Vietnam Savaşı'nın bir parçası olarak gizli bir bombardıman saldırısı düzenledi. Dört yıl boyunca, ABD uçakları Kamboçya'ya 500.000 ton bomba attı ve İkinci Dünya Savaşı sırasında Japonya'ya düşen miktarın üç katından fazla.
ABD bombandırmanları Ağustos 1973'te sona erdiğinde, Kızıl Kmerler birliklerinin sayısı katlanarak arttı ve artık Kamboçya topraklarının yaklaşık dörtte üçünü kontrol ediyorlardı. Kısa bir süre sonra, Phnom Penh'i roketler ve toplarla bombalamaya başladılar.
Mülteci dolu başkente yapılan son saldırı 1975 yılının Ocak ayında başladı ve Kızıl Kmerler havaalanını bombalayıp, nehir geçişlerini engelledi. ABD'deki yardım malzemelerinin hava yoluyla gönderilmesi de binlerce çocuğun aç kalmasını engelleyemedi.
Sonunda, 17 Nisan 1975'te Kızıl Kmerler şehre girdi, iç savaşı kazandı ve çarpışmayı sona erdirdi. İç savaş sırasında yaklaşık yarım milyon Kamboçyalı öldü, ancak en kötüsü henüz yaşanmamıştı.
Kamboçya soykırımı
Kızıl Kmerler iktidara geldikten hemen sonra Phnom Penh'in 2,5 milyonluk nüfusunu tahliye etti. Eski devlet memurları, doktorlar, öğretmenler ve diğer profesyoneller mallarından mahrum bırakılıp yeniden eğitim sürecinin bir parçası olarak tarlalarda çalışmaya zorlandılar.
Çalışma hakkında şikayet edenler, rasyonlarını gizleyen veya kurallarını çiğneyen kişiler genellikle meşhur S-21 gibi bir gözaltı merkezinde işkence gördü ve sonra öldürüldü. Kamboçya soykırımı sırasında, yetersiz beslenme, aşırı çalışma veya yetersiz sağlık hizmetlerinden ölen milyonlarca insanın kemikleri ülke genelinde toplu mezarları doldurdu.
Pol Pot yönetiminde hükümet tüm kişilerin hayatlarının her noktasını kontrol etti. Para, özel mülk edinmek, takı, kumar, çoğu kitap ve din yasadışıydı. Tarım kolektifleştirildi; çocuklar evlerinden alınıyor ve askere gönderiliyordu; cinsel ilişki katı kurallarla yönetiliyor, kullanılacak kelimeler ve kıyafetler açıklanıyordu.
Ülkeyi Demokratik Kampuçya olarak yeniden adlandıran Kızıl Kmerler, armalarında resmedilen simetrik dama tahtasını oluşturması için pirinç tarlalarını bile yeniden düzenleyecekti.
İlk başta, Pol Pot perde arkasından büyük ölçüde yönetildi. 1976'da Prens Norodom'un istifaya zorlanmasının ardından başbakan oldu. O zamana kadar Kamboçyalılar ve Vietnamlılar arasında düzenli olarak sınır çarpışmaları meydana geliyordu.
Çatışma 1977'de yoğunlaştı ve Aralık 1978'de Vietnamlılar sınırdan hava ve topçu birimleriyle birlikte 60.000'den fazla birlik gönderdi. 7 Ocak 1979'da Phnom Penh'i yakaladılar ve Pol Pot'u gerilla operasyonlarına yeniden başladığı ormandan kaçmaya zorladılar.
Pol Pot'un ölümü
1980'lerde Kızıl Kmerler, Çin'den silah ve on yıl süren Vietnam işgaline karşı çıkan ABD'den siyasi destek aldı. Ancak Kızıl Kmerler'in etkisi 1991 ateşkes anlaşmasının ardından azalmaya başladı ve hareket on yılın sonunda tamamen çöktü.
1997'de Kızıl Kmerler'den kopan bir grup Pol Pot'u ele geçirdi ve onu ev hapsine aldı. 15 Nisan 1998'de, kalp yetmezliği nedeniyle 72 yaşında uykusunda öldü. Birleşmiş Milletler destekli bir mahkeme, sadece bir avuç Kızıl Kmerler'i insanlığa karşı işlenen suçlardan mahkum edebildi.
