Herkes son derece başarılı bir iş kurabilmek için büyük miktarda sermayeye sahip olmanın gerekliliğine inanır. Heybetli ağaçlar minik tohumlardan yetişir ve ister inanın ister inanmayın dünyanın en büyük ve en değerli şirketlerinden bazıları mütevazi bir miktar para ve küçük bir hayalle yola çıktılar. Hemen hemen hiçbir şeyi olmadan kurulmuş dünyaca ünlü firmaların hikayelerini öğrenelim.
Sıfırdan başlamış dünyanın en büyük şirketleri
1869: Sainsbury's
Oldukça mütevazı Londralılar olan John James Sainsbury ve eşi Mary, 1869'da Holborn'da bir mandıra dükkanı açmak için neredeyse tüm paralarını harcadılar. İkili dükkanın üst katındaki bir dairede birkaç aile ile birlikte yaşadı. Sainsbury's olarak bilinen bu küçük mağaza bugün yılda 36,6 milyar dolar kazanç getiren büyük bir süpermarket zincirine dönüşmüştür.
1883: Kroger
Barney Kroger 1883'te Cincinnati şehir merkezi Pearl Street'te küçük bir bakkal açmak için 372 dolarlık hayat birikimini kullandı. Bugünün parasıyla 9.465 $ değerinde bir yatırımdı. Kroger bu mütevazı işten bugüne Amerika'nın en büyük süpermarket zinciri haline geldi. Son mali yılda 121,6 milyar dolar geliri aştı.
1891: Wrigley
2008 yılında Mars Incorporated tarafından satın alınarak ismine son verilen bu meşhur sakız firması 1891 yılında Philadelphia'dan Chicago'ya cebinde 32 dolar ile gelen William Wrigley tarafından başlatıldı. Bu miktar bugünün parasıyla 900 $ civarındadır. Wrigley'nin dünyadaki en büyük sakız üreticisi olmasına yardım eden şeyse amcasından aldığı nakit hediyesi oldu.
1904: Harley-Davidson
Nakit sıkıntısı çeken William S.Harley ve Arthur Davidson, ilk gerçek Harley-Davidson motosikletini 1904 yılında Davidson ailesinin Milwaukee'deki arka bahçesinde bulunan 3 metreye 5 metrelik kulübede topladılar. Yılda 5,7 milyar dolardan fazla ciro yapan motosiklet firmasının bugünlerde ABD, Brezilya, Hindistan, Avustralya ve Tayland'da fabrikaları bulunuyor.
1907: UPS
1907'de Seattle'lı postacı çocukları James Casey ve Claude Ryan kendi teslimat işlerini kurmak için 100 $ borç aldılar ve gerisi tarihe geçti. Şirketleri American Messenger Company, 1919'da United Parcel Service olarak isim değiştirdi. Bugün UPS, yıllık 71,9 milyar ABD Doları cirosuyla dünyanın en büyük kargo teslimat şirketidir.
1939: Hewlett-Packard
1939'da Stanford Üniversitesi mezunu Bill Hewlett ve Dave Packard yalnızca 538 $ yatırımla California, Palo Alto'daki bu tek arabalık garajda kendi adlarını taşıyan HP teknoloji şirketini kurdular. Bu yatırım bugünün parasıyla yaklaşık 9.950 $ değerindedir. Bugün müzeye dönüştürülen garaj Silikon Vadisi'nin doğum yeri olarak kabul ediliyor. Firma geçen yıl 58,8 milyar dolar gelir elde etti.
1943: IKEA
O zamanlar sadece 17 yaşında olan Ingvar Kamprad lisede çok çalıştığı ve iyi notlar aldığı için babasının kendisine verdiği küçük bir miktar nakit ile IKEA'yı kurdu. Mobilya devinin şu anda dünya çapında binlerce mağazası ve yıllık 41,3 milyar dolar satışı var.
1945: Mattel
Dünyanın en büyük ve en sevilen oyuncak şirketlerinden biri olan Mattel, 1945 yılında evli çift Ruth ve Elliot Handler ile Harold "Matt" Matson tarafından Hawthorne, California'daki garajda açıldı. Şirket aslında önce resim çerçeveleri yaptı. Ardından çerçeve artıklarından ev mobilya oyuncakları üretmeye başladı. Firma geçen yıl 4,5 milyar dolar geliri aştı.
1946: Estée Lauder
Makyaj ve cilt bakım uzmanı Estée Lauder 1946 yılında New York'taki evinde mütevazı yüz kremleri hazırlıyordu. Kremler sevilince eşi ile birlikte kendi adını taşıyan bir şirket kurdu. Kısa sürede küresel kozmetik endüstrisinde devrim yaratmaya başladı. Portföyünde Clinique, MAC ve Origins gibi markaları da içeren firma, son mali yıl içinde 14,8 milyar dolar rekor satış bildirdi.
1946: Sony
Tokyo askeri savunma müteahhidi olan Masaru Ibuka 1946'da eski denizci teğmen Akio Morita ile ortak olarak sonradan Sony adını alacak Tosuko şirketini bugünün parasıyla 1.500 $ bütçeyle kurdu. Sattıkları ilk ürün "güçlü megafon"du. Sonraları ise pirinç ısıtıcılarına geçtiler. Sony, bugünlerde 78 milyar dolar yıllık gelir elde ediyor.
1955: Mag Instrument Inc.
Tony Maglica ilk Maglite fenerini hayalindeki işi kurmak için biriktirdiği 125 dolar ile yaptı ve 1955'te Mag Instrument Inc.'i ilan etti. Yatırım bugünün parasıyla 1.200 $'a eşdeğerdi. Ontario, California'da bulunan el feneri firması şu anda yıllık 22,6 milyon dolar satış yapıyor ve bu 125 dolar yatırımla hiç de fena bir gelir değil.
1960: Domino's Pizza
Domino's, 1960 yılında Tom ve James Monaghan kardeşler tarafından kuruldu. Kardeşler, Michigan, Ypsilanti'de DomiNick's adını verdikleri ilk pizza restoranlarını 75 $'lık ilk ödeme ile aldıkları 900 $ krediyle açtılar. Tom kardeşinin payını satın almak için bir yıl sonra arabasını takas etti ve pizza dükkanının adını Domino's yaptı. Bu son derece mütevazı başlangıcın ardından şirket bugün yılda 3,4 milyar dolar kazanır hale geldi ve dünyanın sayılı pizza zincirinden oldu.
1964: Nike
Spor giyim devi 1964 yılında kolej koşucusu Phil Knight ve koçu Bill Bowerman tarafından Oregon, Eugene'de kuruldu. Bowerman markayı açabilmek için Knight'ın babasından 50 $ kredi aldı. Bugünlerde 39,1 milyar dolar kazanan Blue Ribbon Sports günümüz parasıyla 400 $ ile açılmıştı. İkili ilk günlerinde işlerini Plymouth Valiant'ın bagajını kullanarak yürüttüler. Knight bu arabayla Japon Onitsuka Tiger koşu ayakkabıları sattı.
1965: Subway
Subway 1965 yılında genç Fred DeLuna ve onun aile dostu Pete Buck'ın 1000 dolarlık bütçesi ile açıldı. Bu ilk Subway, Connecticut, Bridgeport'ta Pete's Super Submarines adıyla kurulmuştu. Subway artık dünya çapında Türkiye dahil on binlerce lokasyona ve milyarlarca dolarlık yıllık gelire sahip.
1970: Virgin Group
Richard Branson, Virgin imparatorluğunu 1970 yılında annesinin sokakta bir kolye bulup polis karakoluna teslim etmesiyle kurdu. Mücevherin sahibi bulunamadığı için anne Branson'a 100 sterlin verildi ve anne de parayı oğluna hediye etti. Branson girişimcilik becerilerini bu şirkette geliştirecekti. Günümüzde Virgin Group'un yıllık cirosu 27,5 milyar doları aşmaktadır. Virgin Group havacılık, eğlence, müzik, telekom, finans ve sağlık alanlarında hizmet veriyor.
1971: Starbucks
İlk Starbucks, Seattle, Western Avenue'da 31 Mart 1971'de üç San Francisco Üniversitesi mezunu tarafından açıldı. Her bir kurucu mağazaya 1.350 $ yatırım yaptı. 1987 yılına gelindiğinde Howard Schultz isimli hırslı bir çalışan İtalya'da gördüğü kahve kültüründen esinlenerek şirketi satın aldı. Sadece bir mağazada küçük bir yatırımla işe başlayan şirket şu anda yıllık 26,5 milyar dolar ciroyla dünyanın en büyük kahvehane şirketi olmuştur.
1975: Microsoft
Orijinal adı Micro-Soft olan teknoloji devi, çocukluk arkadaşları Bill Gates ve Paul Allen tarafından 4 Nisan 1975'te New Mexico, Albuquerque'deki garajda kuruldu. Bu yeni bilgisayar firması önce Altair 8800 için yazılım geliştirmeye başladı. Bu cihaz PC devrimini ateşlemiş ve oyunun kurallarını değiştirmiştir. İşletme 2019'da 125 milyar dolar gelir elde etti ve bir trilyon dolar değerle ulaştı. Bu değere ulaşan üçüncü ABD şirketi oldu.
1976: Apple
Apple'ın Steve Jobs'un ebeveynlerinin sahibi olduğu Los Altos, California'daki garajda doğduğuna dair hikayeyi herkes bilir. Ortak kurucu Steve Wozniak'a göre bu hikaye "biraz efsane" olsa da teknoloji devi 1976'da neredeyse sıfır parayla kuruldu. Apple, trilyon dolar değere ulaşan ilk ABD kamu şirketidir. Geçen yıl 260,2 milyar dolar gibi göz sulandıran bir gelir elde ettiler. Şirket bunu hırslı ürün fiyatlandırmalarına ve ilgi çekici tanıtım filmlerine borçlu.
1978: Ben ve Jerry's
Şu anda Unilever'in yüksek hasılatlı bir yan kuruluşu olan dondurma şirketi Ben & Jerry's, 1978 yılının Mayıs ayında Burlington, Vermont'ta açıldı. Şirket, onarılmış bir benzin istasyonuna kuruldu. Kurucular Ben Cohen ve Jerry Greenfield mağazayı açmak için 4.000 $ kredi çektiler ve de zar zor biriktirdikleri paralarından 8.000 $ yatırdılar.
1980: John Paul Mitchell Systems
John Paul DeJoria, saç bakım şirketi John Paul Mitchell Systems'i 1980'de Hawaii'de Paul Mitchell ile kurdu. DeJoria o zamana kadar arabasında yaşıyordu. İkili bu işletmeyi bugünün parasıyla 2.100 $'a eşdeğer olan 700 $ kredi ile açtılar. Bugün şirketleri bir milyar doları geçen yıllık satışa sahip. DeJoria ise fakir doğan ancak milyarder olan insanlar arasına ismini yazdırdı.
1984: Burt's Bees
Bal işinden arta kalan balmumunu kullanmanın yollarını arayan arıcı Burt Shavitz, 1984'te mum üreticisi Roxanne Quimby ile bir araya geldi ve Burt's Bees'i kurdu. Firma 1980'lerin sonlarında kişisel bakım ürünleri üretmeye başladı. Şirket bu aralar bir zanaat fuarında kazandıkları 200 dolar ile ayaktaydı. Mumcu Quimby, arıcı Shavitz'i 1999 yılında 130.000 $'a satın aldı; bu para bugün 199.500 $'a eşdeğerdir. Firma bunun ardından 2007 yılında Clorox'a 970 milyon $'a satıldı, günümüz ile 1,2 milyar $.
1984: Dell
Michael Dell 1984 yılında PC's Limited adı altında çığır açan bilgisayar donanım şirketini kurdu. Dell o zamanlar Austin, Texas Üniversitesi'nde 19 yaşında bir gençti. Vizyon sahibi öğrenci tüm işi büyükbabasından aldığı 1.000 dolar krediyle yurt odasında başlattı. Dell şimdi yılda 90,6 milyar ABD Doları ciro yapıyor.
1987: Nando's
1987'de iş ortakları Fernando Duarte ve Robert Brozin, Johannesburg'da Chickenland adında küçük bir lokanta açtılar. Bu ilk restoranlarını satın almak için arkadaşlarından ve ailelerinden nakit borç almak zorunda kaldılar. Neyse ki sattıkları tavuklar en başından beri büyük ses getirdi. Bu günlerde Nando's dünya çapında 1.200 lokasyona ve yıllık 1.4 milyar dolar gelire sahip.
1996: Alienware
Oyun donanım firması Alienware 1996 yılında Saikai adıyla kuruldu. Kurucular olan Nelson Gonzalez ve Alex Aguila'nın tüm parası sadece 10.000 $'dı. Kendisi daha da az bir meblağ ile kurulan Dell o zamanlar büyümüştü ve 2006 yılında açıklanmayan bir yatırımla Alienware şirketini satın aldı. Anlaşmanın milyonlarca dolar değerinde olduğu düşünülüyor.
2000: Spanx
Büyük girişimci Sara Blakely, Spanx adını verdiği şekil alan çorap konseptini tek başına geliştirdi ve finanse etti. Markasını 2000 yılında Atlanta'daki dairesinde sadece 5.000 $ ile kurdu. Bugün Spanx yılda yüz milyonlarca dolar kazanıyor ve ürünleri tüm dünyada kadınlar ve erkekler tarafından kullanılıyor.
2002: GoPro
Kaliforniyalı sörfçü Nick Woodman, GoPro adını alacak şirketi kurmak için ihtiyaç duyduğu 10.000 $'a sahip değildi. 2002 yılında ailesinin evine taşındı ve karavanı ile boncuklar ve kovan kemerleri satarak bu parayı biriktirmeye çalıştı. Şirket 2014'te halka açıldığında o yılın en başarılı halka arzlarından biri oldu. Ne var ki sonraki yıllar bir medya şirketine dönüşmeye çalıştı ve dönem sancılı geçti.
GoPro, belgeseller de dahil olmak üzere çeşitli içerik kolları oluşturmak için daha fazla personel ve medya yöneticisi işe almaya başladı. Ancak yapımlar hiç gösterilmedi. Bu durum mali kayıplara ve düşen hisse fiyatlarına neden oldu. Su altında su sızdırdığı tespit edilen Hero5 Black kamera gibi ürünlerle yaşanan sorunlar durumu daha da kötüleştirdi. GoPro o zamandan beri yeniden yapılandırıldı ve geleceği artık daha parlak görünüyor. Aksiyon kamerası firması 2018'de 1,1 milyar dolar geliri aştı.
2003: Shutterstock
New York'lu Jon Oringer, Shutterstock şirketi ile büyük ses getirmeden önce internetin ilk pop-up engelleyicisi gibi bir dizi üretken işe imza atmıştı. İnternet girişimcisi Oringer, bir fotoğraf deposu olan web sitesini 2003'te 800 $'lık Canon fotoğraf makinesi ile açtı. Şirket 2012'de halka arz edildi ve şu anda 623 milyon dolar yıllık ciroya sahip.
2003: Skyscanner
Ucuz uçuş, otel, araba kiralama ve daha fazlasını arayan tatilcilerin ilk uğrak noktası olan Skyscanner başta basit bir Excel tablosundan başka bir şey değildi. Tüm girişim 2003 yılında Edinburgh'daki bir yatak odasında başladı. CTrip tarafından 2016 yılında 1,7 milyar dolara satın alınan seyahat karşılaştırma sitesi bugün yıllık 341 milyon dolar gelir elde ediyor.
2004: Malwarebytes
Antivirüs koruması yüklü olduğu halde bilgisayarına kötü amaçlı yazılım bulaşan Polonya doğumlu bilgisayar uzmanı Marcin Kleczynski, Ekim 2004'te Chicago'daki yatak odasında neredeyse hiç parası olmadan antivirüs yazılımı şirketi Malwarebytes'i kurdu. Henüz 14 yaşında olan Klecznski, Aptallar için Beceriler adlı rehber serisini okuyarak becerilerini geliştirdi. Şimdi dünya çapında sayısız PC kullanıcısı tarafından tercih edilen şirketin geliri yılda 126 milyon doları aşıyor.
2007: Airbnb
2007'de oda arkadaşları Joe Gebbia ve Brain Chesky, San Francisco'daki çatı katının kirasını ödemekte zorlanıyorlardı. Birden, ödeme yapan konuklara kiralayabilecekleri üç hava yatağı almaya karar verdiler. İkili, basit bir web sitesi kurdu ve Airbnb doğdu. Sonuç olarak bu yıl 8,5 milyar dolar brüt gelir elde etmesi beklenen şirketin kurulması genel olarak birkaç yüz dolara mal oldu.
2010: Tough Mudder
15 km'yi aşan ve engellerle dolu bir dayanıklılık yarışması olan Tough Mudder, 2010 yılında New York'ta, sadece 10.000 $ tutarında bütçe ile başlatıldı. Şirket İngiliz gurbetçiler Will Dean ve Guy Livingstone tarafından açıldı. 2010'da Pennsylvania'da 4,500 kişinin katıldığı ilk etkinlikten sonraki yıl şirket Amerika'da 14 etkinlik düzenledi. Bu günlerde küreselleşen dayanıklılık etkinlikleri ile şirketin tahmini yıllık cirosu 110 milyon dolara ulaştı.
