Dünyanın en büyük hayvanı olan mavi balinadan bahsedelim. 10 katlı bina büyüklüğünde bir hayvanın caddenizde yürüdüğünü hayal etseniz muhtemelen Godzilla veya King Kong'u düşünmeye başlarsınız. Ancak yüzerek yanına yaklaşabileceğiniz bir deniz memelisini düşünmeniz istense muhtemelen derhal mavi balinayı düşünürdünüz.
Mavi Balinanın Özellikleri
- Bilimsel adı: Balaenoptera musculus
- Ağırlığı: 50.000 – 150.000 kg
- Yaşam süresi: 80 – 90 yıl
- Korunma durumu: Tehlikede (Soyu Artan)
- Gebelik süresi: 10 – 12 ay
- Uzunluğu: Dişi: 25 m, Erkek: 24 m
Mavi balina Balaenoptera musculus, tüm dinozorlar da dahil olmak üzere gezegende yaşamış olduğu bilinen en büyük hayvandır. Doğumda bile, diğer birçok hayvan türünün yetişkinlerinden daha büyüktür. Dünya şaşırtıcı ve büyüleyici canlılarla kaplı ancak mavi balina kendi başına apayrı bir kategoride. Aşağıdakileri göz önünde bulundurarak mavi balinanın ne kadar etkileyici olduğunu daha iyi anlayabilirsiniz.
Mavi Balinaların Boyu 30 Metreyi Geçebilir
Bu hayvan devasadır. Genel olarak uzunluğu 24 ila 30 metre arasında değişir. Şimdiye kadar kaydedilen en uzun mavi balina 33 metre uzunluğundaydı. Bu uzunluk ancak üç okul otobüsünün uçtan uca dizilmesiyle elde edilebilir.
Her Mavi Balina Benzersiz Vücut Desenlerine Sahip
Her mavi balinanın kendine has vücut çizgileri var. Bilim adamlarının yürüttüğü çalışmalarda her bireydeki pigmentasyon deseninin eşsiz olduğu bulundu. Benekler o kadar farklıdır ki bireyler sadece net bir fotoğrafla bile ayırt edilebilir. Desenlerdeki yüksek detay bir benzerine rastlanmasını imkansız kılar.
Mavi Balinanın Ağırlığı 30 File Eşittir
Bu nazik devlerin ortalama ağırlığı 90.000 ila 136.000 kilogram veya yaklaşık 100 ila 150 tondur. Bazıları 200.000 kg veya 220 ton ağırlığında olabilir. Karşılaştırma için, yetişkin bir Afrika çalı fili 6 ton ağırlığındadır. Bu nedenle bir mavi balinanın ağırlığı ancak 30 veya daha fazla file denktir. Bununla birlikte beyinleri vücutlarına kıyasla oldukça küçüktür. Yalnızca 7 kg gelir ve bu da vücut ağırlıklarının %0,007'ne denk.
Mavi Balinanın Kalbi Çok Büyük
Mavi balinanın kalbi kocamandır. Yaklaşık 180 kg ağırlığında ve kabaca bir çarpışan araba büyüklüğündedir. Bu da açık ara hayvanlar alemindeki en büyük kalptir. Mavi balina beslenmek için daldığında dev kalbi dakikada yalnızca iki kez atar.
Mavi Balinalar Aşırı Soğuğa Dayanıklıdır
Sudaki ısı kaybı karadan 27 kat fazla olduğundan bu hayvanlar soğuk suya adapte olmuş durumdalar. Ancak derilerinde buharlaşmayı sağlayan bezeler olmadığından vücut ısılarını geniş yağ tabakası (bkz: Balina Yağı) ve kan akışı ile sağlıyorlar. Öyle ki yağ tabakaları vücut ağırlığının çeyreğine eşittir. Bu da hem koruma hem de ısı yalıtımı sağlıyor.
Mavi Balinanın Devasa Dilleri Vardır
Bir mavi balinanın dili tek başına bir filin ağırlığına eşittir. Ancak dilleri az kaslıdır, bu nedenle diğer memelilere göre daha esnek olduğu düşünülüyor. Mavi balina, karides benzeri kril sürüsünü yutmak üzere ağzını açtığında tüm su içeri çekilir. Dilleri diğer memeliler kadar gelişmiş tat alma sunar. Göç sırasında yön bulmak veya bölgeden geçmiş bir diğer mavi balinayı tespit etmek için suyu tadıyorlar.
Mavi Balinalar Dünyanın En Büyük Bebeklerine Sahipler
Mavi balina buzağıları dünyadaki en büyük bebeklerdir ve doğduklarında zaten en büyük yetişkin hayvanlar arasında yer alırlar. Yaklaşık 8 metre uzunluğunda olup 4,000 kg ağırlığındalar ve muazzamlar.
Bir bebek annesinden günde 90 kg süt alabilir. Gebe kalma ile sütten kesilme arasında geçen 18 ayda dokuları birkaç milyar kat artar ve bu yüzden hayvanlar dünyasında en hızlı büyüme oranına sahip canlılardan biriler. 7 ila 8. aya geldiğinde yavru sütten kesilir ve bu noktada 15 metre boya ulaşır.
Yavru mavi balina annesinin hava deliğine saklanabilir.
Mavi Balinalar Olağandışı Gürültüdür
Öyle ki mavi balinalar gezegendeki en gürültülü hayvandır. Bir jet motoru 140 desibel ses çıkarırken bir mavi balinanın çağrısı 188 desibele ulaşıyor. İletişim kurarken çıkardıkları sesler 1.600 kilometre uzaklığa kadar diğer hayvanlarca duyulabilir.
Hawaii gibi suların yakınlarında bulundukları çiftleşme döneminde söyledikleri şarkılar karmaşık yapıdadır ve 20 dakika kadar sürebilir. Karşı cins bu sesi kilometrelerce uzaktan duyar. İnsanlar bu inilti ve sızlama seslerini su altında duymaz.
Mavi Balinalar Metrelerce Suyun Altında Dakikalarca Kalabilir
Mavi balina yiyecek ararken bazen çok derine dalar. Kaydedilen en derin dalış su altında 35 dakika kalınan 506 metre derinlikteydi (çoğu dalış 10 – 20 dakika daha az sürer). Mavi balina, diğer balinalar ve yunuslar gibi bilinçli nefes alıyor. Bu yüzden asla tamamen uyuyamazlar. Bir seferde beyinlerinin sadece yarısını dinlendirirler. Diğer yarısı boğulmayı önlemek için uyanık kalır.
Mavi Balina Kril Yemekten Hoşlanır
Mavi balinalar kabuklu minik deniz hayvanı olan krile bayılır. Mideleri bu krilden bir seferde 1.000 kg kadarını alabilir. Bu yüzden özellikle yaz mevsiminde günde yaklaşık 4.000 kg veya 40 milyon kril yedikleri biliniyor. Ancak bazı raporlarda 8.000 kg da kaydedilmiştir. Mavi balinaya dair her şey devasa.
Devasa gövde boyutuna rağmen yemek borusu o kadar büyük değil ve bu yüzden büyük yiyecekler tüketemezler. Zira yiyecekleri çiğneyerek küçültme yetenekleri yok. Avlarını tespit ederken birkaç ani dönüş yapabilir veya suyu hızlıca taramak için vücutlarını 360 derece döndürebilirler. En çok Güney Yarımküre'de avlanırlar ve yazları kutup sularına giderler. Çiftleşmek içinse ekvatoru seçiyorlar.
Yemek boruları o kadar küçük ki bir insanı dahi yutamazlar.
Mavi Balinalar Hızlı Yüzücülerdir
Mavi balina çok seyahat eden bir hayvan. Yazları kutup bölgelerinde beslenerek geçiriyor ve kış geldiğinde ekvatora uzun bir yolculuk yapıyor. Genelde 8 km/s hareket hızına sahipken gerektiğinde 32 km/s hıza çıkabilir.
Mavi Balinaların Ömürleri Uzundur
Mavi balinalar, Dünya'nın en yaşlı ağaçları kadar uzun yaşamasa da hala gezegenin en uzun ömürlü hayvanları arasındalar. Tıpkı ağaç halkalarını saymak gibi, bilim adamları kulaklarındaki balmumu katmanlarını sayarak hayvanın yaşını belirleyebilir.
Bu yolla keşfedilen en yaşlı mavi balinanın yaklaşık 100 yaşında olduğu hesaplandı. Ancak ortalama ömürlerinin yaklaşık 80 ila 90 yıl olduğu düşünülüyor. Bunun yanında en uzun yaşayan balina değiller. Grönland balinası 200 yıldan ve katil balina (dişli balina) ise 100 yıldan fazla yaşar.
Mavi balina aslında yoğn mavi renkli değildir, üstü gri mavi ve altı sarı beyazdır.
Mavi Balina Popülasyonu Bir Zamanlar Çok Fazlaydı
Balina avcıları, mavi balinanın yağ hazinesini keşfetmeden önce, türler oldukça boldu. Ancak 20. yüzyıl balina filolarının gelişiyle birlikte, nüfus azaldı ve sonunda 1967'de dünya çapında koruma altına alınmak zorunda kaldı.
Dünya Yaban Hayatı Fonu'na göre, 1904'ten 1967'ye kadar Güney Yarımküre'de 350.000'den fazla mavi balina öldürüldü. 1931'deki balina avcılığının en parlak döneminde, tek bir sezonda hayret verici şekilde 29.000 mavi balina öldürülüyordu.
Mavi Balinaların Gelecekleri Belirsiz
Ticari balina avcılığı artık tehdit olmasa da, toparlanma yavaş ilerliyor ve yeni tehditlerden olan gemi çarpmaları ve iklim değişikliğinin etkisi mavi balinaları rahatsız etmekte. ABD'nin Kaliforniya kıyılarında yaklaşık 2.000 mavi balinadan oluşan bir popülasyon var.
Ancak dünyada yalnızca 10.000 ila 25.000 kadar kaldığı söyleniyor. Uluslararası Doğa Koruma Birliği, türleri tehlike altında olarak listeliyor. Umarız gezegenin bu en büyük hayvanı bir gün tekrar denizlerde bolca dolaşır.
