Bazı kimyasal saldırılar tarihin en kötü yanı en ölümcülleri arasına girmiştir. Kimyasal savaş uzun zamandır savaşların en kötü yollarından biri oldu. I. Dünya Savaşı'ndan başlayarak modern kimyasal savaş çağına adım atıldı. Ancak kimyasal silahlar kısa sürede, savaş halindeki uluslararası toplumlar için bile "sınırı aşan" bir durum haline geldi. Kimyasal silahların kullanımı dünya için o kadar korkutucu oldu ki 1992'de Kimyasal Silahlar Konvansiyonu kuruldu. Kimyasal silahların üretilmesini, stoklanmasını ve kullanımını kısıtladı. Kimyasal Silahlar Konvansiyonu 1997'de yürürlüğe girdikten sonra 192 ülke kurallara bağlı kaldı ve dünyada beyan edilen tüm kimyasal silahların %93'ü imha edildi.
Tarihteki En Ölümcül Kimyasal Silah Saldırıları
Antik Yunan
Diğer pek çok yeniliklerinin yanı sıra Antik Yunanlılar aynı zamanda kimyasal silah kullanan ilk kişiler arasındaydılar. MÖ 600 yılında Atinalılar saldırdıkları bir kasabanın su kaynağını zehirledi. Atina ordusu Kirrha yerleşimindeki sulara Karaca otlu zehri karıştırmıştı. MÖ 479'da ise Peloponezliler, Platea kasabasını zayıflatmak için kükürt dumanını kullandı.
I. Dünya Savaşı Fosgen Gazı
I. Dünya Savaşı sırasında kullanılan en ölümcül kimyasal silah Fosgen (Phosgene) gazıydı. Klor gazının tüm eksiklerini kapatan ve ondan daha ölümcül olan bir maddeydi. Fosgen, Fransız kimyagerler tarafından geliştirildi ve ilk olarak 1915'te bir savaş sırasında kullanıldı.
Fosgen gazı renksizdir ve "küflü saman" gibi kokar. Tek başına kullanılabilir ancak klor ile karıştırıldığında daha etkiliydi. Klor / fosgen karışımı, tek başına fosgene göre kutulardan salındığında daha iyi yayılıyordu. Müttefikler, kutulardaki beyaz lekelerden dolayı karışıma "beyaz yıldız" adını vermişlerdi.
Klor / fosgen karışımını derhal kullanmaya başlayan ilk ülke Almanlar oldu. Aralık 1915'te İngilizlere karşı denendi. Belçika, Ypres yakınlarında 88 ton karışım Almanlar tarafından salındı. 1.069 yaralanmaya ve 69 ölüme neden oldu. Yeni kimyasal silahın klora kıyasla ne kadar etkili olduğu Almanlarca kanıtladı. Gazın semptomları bazen 24 saate kadar sürüyordu.
Fosgen gazı, hardal gazı veya diğer kimyasal bileşikler kadar bilinmez ancak I. Dünya Savaşı'nın açık ara en ölümcül kimyasal silahıydı. Savaş sırasında 36.600 ton fosgen gazı üretildi ve miktar olarak klordan sonra ikinci oldu. I. Dünya Savaşı sırasında kimyasal silah saldırılarına atfedilen 100.000 ölümden 85.000'i Fosgen gazındandır.
I. Dünya Savaşı Hardal Gazı
I. Dünya Savaşı'nda hardal gazı da kullanıldı. Almanlar hardal gazını topçu mermileri, havan topları, roketler ve bombalar kullanarak yayıyordu. Kara mayınları bile gazla donatılmıştı. O kadar yaygındı ki, savaşın son yılında İngilizler hardal gazından 20.000 kayıp verdi. Savaştaki en ölümcül saldırı biçimi veya en ölümcül kimyasal silah değildi ancak yine de ünü korkutucuydu.
Hardal gazının neden olduğu korku güçlüydü. Gaza maruz kalanların sadece %1-5'i ölüyordu. Ancak askerler gaza karşı neredeyse tümüyle açık hedefti. Gaz maskeleri akciğerleri koruyarak ölümü önleyebilirdi fakat ciltleri koruyan bir şey yoktu.
Hardal gazı üniformaların içine girer ve cildin kabarmasına ve yanmasına neden olur. Bu etki günlerce devam eder ve bu da siperleri baştan sona ele geçirmesi için yeterlidir. Gaz askerleri gece uyurken zehirlerdi. Hardal gazı su kaynağına eklenirse askerler bu kez bu yolla zehirlendi.
Maruz kalındığında etkilerin geçmesi günler, haftalar ve hatta aylar almaktadır. Gözler kırmızı, ağrılı ve akıcı hale gelir ve kalıcı görme kaybı potansiyeli vardır. Cildin açıkta kalan bölgelerinde yara izi olur ve gaza uzun süre maruz kalınırsa akciğerler genellikle ciddi şekilde hasar görür. Hardal gazının bilinen bir tedavisi yok. O zamanki ve bugünkü insanlar için yapılabilecek tek şey destekleyici bakım sunmak.
Etiyopya 1935-1936
Etiyopya tüm kolonilerin arasında yalnız başınaydı ancak bağımsız bir ülkeydi. İtalyanların çeşitli çabalarına rağmen henüz yenilmemişlerdi. Ancak, İtalya 1935'te yeni bir saldırı yöntemini denediğinde her şey değişti. Hardal gazı, Etiyopya ordusunu yine I. Dünya Savaşı'nda olduğu gibi güçsüz kıldı. Askerlerin morali düşmüş ve korkuya kapılmışlardı.
Mareşal Pietro Badoglio komutasında Eritre'den saldıran İtalyanlar, Etiyopyalılara saldırmanın, Etiyopya güçlerinin büyük bir İtalyan ordusunu 1896'da yok etmesi gibi sonuçlanacağından korkuyorlardı. Zaferi garantilemek isteyen Mareşal Badoglio, Etiyopyalılara karşı büyük bir hardal gazı saldırısı yapılması emrini verdi. Yaklaşan kimyasal silah saldırısı konusunda hiçbir uyarı yapılmadı ve binlerce Etiyopyalı kimyasaldan etkilendi. Vücutlarının her yerinde yanıklar oluştu ve birçoğu acı bir şekilde nefessiz kalarak öldü.
Hardal gazının tek bir saldırısı Etiyopya güçlerini yok ettiğinden o andan itibaren Mareşal Badoglio için tercih edilen silah oldu. General Rodolfo Graziani o arada İtalyan kolonisi Somali'nden Etiyopya'ya hareket ediyordu. Güney cephesinde hardal gazı kullanımının Etiyopyalılara karşı etkili olduğunu gördü. Etiyopya birliklerinin bölgeye girmesini önlemişti. Etiyopya güçleri sık sık çıplak ayakla veya sandaletle yürüdüklerinden ve hardal gazı yerde günlerce kalabildiğinden, askerler hardal gazı sıkıldıktan sonra etkisiz hale geliyordu.
Sovyetler Birliği, 1935-1936 İtalyan-Habeş savaşında 50.000 kayıp olduğunu açıklamıştır. Ancak bu 50.000 can kaybından en az 15.000'inin kimyasal silahlardan kaynaklandığına inanılır. İtalya daha sonra Etiyopya'da kimyasal silah kullandığını reddederek ileri gitmiştir. Ancak İtalyan hükümeti sömürge savaşları sırasında kimyasal silahların kullanıldığını daha sonradan kabul etti.
II. Dünya Savaşı – Nazi Almanyası
II. Dünya Savaşı'nda, Nazi Almanyası tarihteki en ölümcül zehirli gaz kullanımını gerçekleştirdi. Karbon monoksit ve hidrojen siyanür kullanılarak milyonlarca Yahudi ve diğer insanlar gazla öldürüldü veya kalıcı hasar aldı. Toplama kamplarındaki çok sayıda insanı öldürmek için kimyasal silahlar kullanıldı.
Nazi Almanyası, toplama kampı tutuklularını sinir gazı olan tabun yapmaya zorladı. Hatta gazın etkinliğini görmek için mahkumları kobay olarak kullandılar. Nazi Almanyası tarafından on binlerce ton kimyasal silah stoklandı, ancak Müttefiklerin çok daha fazlasına sahip olduğuna inanılıyordu ve bu nedenle Adolf Hitler, bunları savaşta ilk kullanan olmak istemedi.
1943'te Wolfsschanze (Kurt İni)'deki bir toplantı sırasında Hitler'e Almanya'nın 45.000 ton tabun ve diğer kimyasal silahlara sahip olduğu söylendi. Ancak Müttefiklerin çok daha fazlasına sahip olduğu da açıklandı. Buna karşılık Hitler, tabun ve sarin stoklarının ikiye katlanmasını emretti. Ancak danışmanlarının isteklerine karşı çıktı ve Müttefiklerin intikam alacağından korktuğu için hiçbir gazı Rus cephesine göndermedi.
Hitler'in kimyasal silahların savaşta geniş çaplı kullanımındaki isteksizliğine rağmen, bazı örnekler de oldu. Mayıs 1942'de, Kerç Yarımadası Savaşı'ndan sonra 3.000 Kızıl Ordu askeri ve sivil mağaralarda saklanıyordu. Almanlar, tünellere zehirli gaz bırakana kadar saklananlar burada üç ay direndiler. Sonrasında çoğu öldü. Tünellerin çevresinde ölü bulunan binlerce kişinin gaz nedeniyle boğulmadan öldüğü tespit edildi.
İkinci Çin-Japon Savaşı
İkinci Çin-Japon Savaşı sırasında Japonlar, Çin'in çeşitli bölgelerinde biyolojik ve kimyasal savaş uygulamaya başladı. Japonların Çinlileri yenmek için neredeyse her şeyi yapmaya istekli oldukları biliniyordu ve kendi biyolojik / kimyasal savaş laboratuvarlarını bile kurmuşlardı. 731. Birim laboratuvarı şu anda Kuzeydoğu Çin olan Japon kukla eyaleti Mançukuo'nun Pingfang bölgesinde altı kilometrekare genişliğindeydi.
731. Birim, 1935'ten 1945'e kadar aktif kaldı ve 250.000'e kadar erkek, kadın ve çocuğun laboratuvar tarafından deneylere tabi tutulduğu tahmin ediliyor. Laboratuvar Çin, Rus, Güneydoğu Asya, Pasifik Adaları ve Müttefik savaş esirler üzerinde hem kimyasal hem de biyolojik silahları test etti. Kurbanların büyük çoğunluğu Çinli idi. Bazı tutsaklara hastalık verilir ve ardından hastalığın vücudu nasıl etkilediğini belirlemek için canlı olarak kesilirlerdi.
Japonlar bu bilgiyi biyolojik savaş hakkında bilgi toplamak için kullandı. Vebalı pireler, enfekte giysiler ve benzer malzemeleri bombalara yerleştirip farklı hedeflere atarlardı. Kolera, şarbon ve hıyarcıklı veba salgının 400.000 kadar sivili öldürdüğü bulundu. Hıyarcıklı plak pireleri, uçaklarla Çin kıyılarındaki şehirlere atıldı. Pirelere ek olarak, vebanın şehirlerin üzerine havadan püskürtülmesi dahi binlerce kişinin ölümüyle sonuçlandı. Japonlar, Eylül 1945'te San Diego, California'ya benzer bir saldırı planladılar, ancak beş hafta önce teslim oldular.
Japonlar da kimyasal saldırıların kullanılmasına karşı değildi. Savaş sırasında 77 farklı ilçede 2.000 defaya kadar kullandılar. Kimyasal silah saldırıları on binlerce kişinin hayatına mal oldu. Savaş sona erdiğinde Japonya, Çin'deki kimyasal silahlarının çoğunu gömerek veya nehirlere atarak ülkeyi terk etti. Sızan kaplar yüzünden birçok sivil öldürüldü ve bugüne kadar kutuların tamamı bulunamamış veya uygun şekilde imha edilememiştir.
Vietnam Savaşı 1965 – 1970
ABD'nin Vietnamlılara karşı napalm ve Agent Orange (portakal gazı bombası) kullanması uluslararası protesto ve muhalefete neden olmuştur. Napalm, plastik polistiren, hidrokarbon benzen ve benzinden oluşur. Çok yapışkandır ve jel formundayken çıkarılması çok zordur. Çok yüksek sıcaklıklarda yanar ve yüzbinlerce askeri ve sivil yaralanmaya ve can kaybına neden olur.
Portakal gazı, hemen yaralayıcı olmasa da, Vietnam, Laos ve Kamboçya ormanlarındaki bitki yaşamını soldurmak için püskürtülen bir bitki öldürücüydü. Amaç ağır bitki örtüsünün altında saklanan Vietkong askerlerini açığa çıkarmaktı. Ancak Agent Orange bir hafta içinde bozulur ve bunun sonucunda dioksin adı verilen bir bileşik oluşur. Dioksin bazı koşullarda 100 yıla kadar varlığını sürdürür. Vietnam hükümetine göre bu kimyasal silah 400.000'e kadar ölüme ve 1,5 milyon doğum kusuruna neden oldu.
Halepçe Kimyasal Saldırısı
16 Mart 1988'de İran-Irak savaşı sona yaklaşıyordu. Kürt isyanı 1980'lerin ortalarında büyük ölçüde söndürülmüş, ancak Saddam Hüseyin yönetimindeki Baas rejimi kuzeydeki tüm Kürt direnişini ortadan kaldırmak istiyordu. Sivil nüfusa yönelik büyük saldırılar nedeniyle Peşmerge isyancıları ve Kürt direnişini her yolla vurma emri vardı.
Kürt şehri Halepçe, Zafer Operasyonu 7 kapsamında İranlıların eline geçti. İranlıların şehri almasından 48 saat sonra, Irak güçleri El Enfal seferinin bir parçası olarak misilleme yaptı. Irak MiG ve Mirage uçakları beş saat boyunca Halepçe'nin yerleşim alanlarına kimyasal bomba attı. Bombalar, kasabanın eteklerinde kuşatılmış olan Irak ordusu üssünden çok uzağa düşüyordu. Bu saldırı, tarihte sivil nüfusun yaşadığı bir bölgeye yönelik en büyük kimyasal silah saldırısı olmaya devam ediyor.
Görgü tanıkları bir dizi gaz kokusu ve rengi olduğunu bildirdi. Bazıları çürük yumurta dedi ve diğerleri elma kokusu aldıklarını söyledi. Bölgedeki direnişçi komutanlar, şehirden yükselen beyaz, siyah ve sarı duman bulutlarını bildirdi. Saldırıdan sağ kurtulanlar, bazılarının anında öldüğünü, bazılarının gülerek öldüğünü ve bazılarının yandığını, kabardığını ve yeşil kusarak öksürdüğünü anlattı. Ardından gelen panik sonucu birçok kişi arabayla kaçmaya çalışırken hayatını kaybetti.
Saldırıda 3.200 ila 5.000 kişi öldü. 7.000 ila 10.000 kişi yaralandı. Kimyasal maddeler dağıldıktan sonra Irak kuvvetleri şehri geri alabildi. Halepçe Irak'ın eline geçtiğinde, tüm kasaba sistematik olarak buldozerler ve patlayıcılarla yerle bir edildi. Bugün bölgedeki insanlar, artan doğum kusurları ve kanser oranlarından muzdarip. Bazı doktorlar, kullanılan kimyasalların artan doğum kusuru oranları nedeniyle popülasyon üzerinde kalıcı genetik etkilere sahip olabileceğinden endişe ediyor.
