Anakonda: Özellikleri, Türleri, Beslenmesi ve Habitatı

"Anakonda" kelimesi Tamilce kökenli ve "fil katili" demek olan Tamilce "anaikolra" kelimesinden geliyor.

Yazar Burcu Kara
anakonda yılanı

Yılan denildiğinde akla ilk gelen türlerden anakondanın dünyada dört türü bulunuyor. Bunlardan "yeşil anakonda" veya Eunectes murinus açık ara en büyüğü ve en ünlüsüdür. Kendisi aynı zamanda dünyanın en büyük yılanı. Şimdi yeşil anakondadan ve onun özelliklerinden söz edelim. Aynı zamanda diğer anakonda türlerine de değinelim.

Anakondaya Dair Temel Bilgiler

  • Bilimsel adı: Eunectes murinus.
  • Ömrü: Doğada 10-12 yıl, esaret altında 30 yıl.
  • Habitat: Çoğunlukla Amazon ve Orinoco havzalarındaki tropikal yağmur ormanlarında, bataklıklarda ve yavaş akan derelerde yaşarlar. Karada hantal ancak suda sinsi ve kıvraktırlar.
  • Gebelik: 6-7 ay.
  • Boyu: Dişi anakonda ortalama 6 metre, erkek anakonda ortalama 3 metre olur (Yaşadıkları sürece büyümeye devam ederler).
  • Ağırlığı: 68 – 108 kg (kaydedilen en ağırı 227 kg).
  • İlginç bilgi: Yeşil anakonda, dünyanın en büyük yılanı kabul edilir: Bu unvanı uzunluğundan ziyade ağırlığından alır.

Anakonda İsminin Kökeni

anakonda

"Anakonda" kelimesi Tamilce kökenli ve "fil katili" demek olan Tamilce "anaikolra" kelimesinden geliyor. İspanyolların bölgeyi fethinden sonra, yerleşimciler anakondaya "matatoro" yani "boğa katili" adını verdiler.

Anakonda Hangi Bölgelerde Yaşıyor?

Tropik Güney Amerika'da yaşayan anakonda çoğunlukla Güney Amerika'daki And Dağları'nın doğusunda bulunan Amazon ve Orinoco nehir havzaları boyunca görülür. Ayrıca Kolombiya, Venezuela, Kuzey Bolivya ve Güney Orta Brezilya'da yaşarlar. Yeşil anakondalar genellikle bataklıkları ve yavaş hareket eden nehirleri sever. Hem güneşlenmek hem de avlarını tuzağa düşürmek için ağaç dallarından sarkabilir ya da nehir kenarlarına gizlenebilirler. Ayrıca sudan çıktıktan sonra kurumak için de ağaçtan sarkarlar.

Anakonda Türleri

sarı anakonda
Sarı anakonda

Yeşil anakondanın yanı sıra ayrıca sarı anakondalar, Beni veya Bolivya anakondaları ve koyu benekli anakondalar var.

Sarı anakondalar, siyah veya koyu kahverengi desenleri ile sarı, altın rengi veya sarı-yeşil renkte olur. Bu yılanın kuyruğunun dibinde sarı-siyah eşsiz bir pul deseni vardır. Ortalama uzunluğu 2,7 metre olduğundan dev yeşil anakondadan küçükler.

Beni anakondasının uzun zamandır sarı ve yeşil anakondanın melezi olduğuna inanılıyordu. Bilim adamları bir süre önce farklı bir tür olduklarını belirledi. Renkleri yeşil anakondaya benzer.

Son olarak koyu benekli anakonda var. Bu anakondalar kahverengi ana renge, koyu kahverengi veya siyah noktalara sahip. Boyları sarı anakonda ile aynıdır.

Anakonda Nasıl Besleniyor?

Avlanan anakonda fotoğrafı
(Reptile Channel)

Anakonda farklı türlerde memeli, balık, kayman, kuş ve kaplumbağa yer. Şanslı gününde geyik, domuz veya jaguar avlayabilir. Bu tür büyük avlar hayvanı haftalarca tok tutar ve bu sürede tekrar avlanmaz. Hayvanat bahçelerindeki anakondalar başta tavşan, sıçan ve fare ile beslenir.

Anakonda'nın Avlanma Yöntemi

Anakonda zehirli değildir. Güçlü bir yılan olan anakonda avını vücudunun etrafına dolanarak avlar. Anakondanın 90 PSI ölçülen bir sıkma gücü var. Bu değer pitondan 6,5 kat yüksek ve insanın el sıkma kuvvetinin 30 katıdır. Bu yüzden Büyük memelileri ve balıkları kolayca avlayabilirler. Isırma güçleriyle pitonunkine benzer. Bir kez pusuya düşen avın ölümü genellikle kan dolaşımı kaybından olur. Ancak bazen boğulmaktan ya da kırılan omurga veya boyundan ölürler.

Anakondanın santimetre kare başına uyguladığı kuvvet 6 kilograma eşit. Bu güç bir filin göğsünüze oturmasına denktir. Çenesini olağanüstü derecede esnek kılan iki bağımsız eklem sayesinde ağzını 160 derece kadar açabiliyor.

Yılanın sağ ve sol çeneleri (hem üst hem de alt) eklemden ayrıdır ve mükemmel şekilde bağımsız hareket eder. Geriye dönük 100'den fazla mikro diş sayesinde av öldüğünde bütün olarak yutar.

Gececi olduğundan gündüz nadiren av peşindedir.

Anakonda'nın Nesli Tükeniyor mu?

anakonda

Tam olarak değil ancak anakonda, Boidae (Boa) yılanı ailesine ait ve bu türler CITES II altında listeleniyor. CITES II'de, hayvanın ticareti kontrol edilmezse neslinin tükeneceği belirtilir. Çoğu Güney Amerika ülkesinde anakonda ticareti yasaklandı ancak bazıları hala hayvanat bahçeleri, araştırmalar veya evcil hayvan endüstrisi için yakalanıyor. Çok az insan anakondayı evcil hayvan olarak alır çünkü metrelerce uzunluğa ulaşıyorlar ve potansiyel olarak agresifler. Bununla beraber, anakonda derileri hala yasadışı olarak alınıp satılıyor. Büyük bir yılan olduğundan çok az doğal yırtıcısı var. Nüfus düşüşünün ana nedeni ise kaçak avlanma ve habitat tahribatıdır.

Anakondolar İnsana Saldırır mı?

Aslında değiller. Yeşil anakondanın insana saldırdığına dair bazı belgeler var ancak çok azdır. Bunun nedeni, anakondaların bulunduğu yerlerde az insanın yaşaması olabilir. Anakondaların insanla beslendiğine dair birçok efsane ve hikaye bulunuyor. Ancak anakondalar doğası gereği insan yiyici değiller. Vücutlarıyla sarıp yutabildikleri her şeyi avlarlar.

Büyük anakondalar, yetişkin kapibara (dev kemirgenler), yetişkin beyaz kuyruklu geyik ve tam gelişmiş gözlüklü kaymana kadar büyük avları yakalayabiliyor. Bunlar küçük bir insan boyutundalar (55 kg'a kadar gelirler).

Ancak önemli iki zayıflıkları var: İlki, her yılanda olduğu gibi başları ve diğeri de soğukkanlı olmalarıdır. Soğukkanlı olduklarından dayanıklılıkları zayıftır. Yavaş hareket etmeleri tam yetişkin bir jaguar ve hatta insan karşısında kimi zaman savunmasız kalmalarını sağlar. Her şeye rağmen hala Amazon'un en tehlikeli hayvanıdır.

Anakonda Yavruları Anne Vücudunda Yumurtadan Çıkıyor

Doğuran yeşil anakonda.
Doğuran yeşil anakonda. Jean-Michel Labat

Yumurtlayan birçok hayvan için tüm süreç oldukça kolaydır. Ancak anakondalara gelince durum farklı. Jartiyer yılanı ve anakonda yılanı gibi türler "ovovivipar" denilen bir özelliğe sahip. Anakonda yumurtaları annenin uterusundadır. Embriyo gelişimini tamamladıklarında yumurtalar açılır ve yavrular annenin karın boşluğuna düşer. Büyük gün geldiğinde tam gelişmiş yapıdaki küçük anakondalar bir anda annenin karnından dışarı çıkar. Sağlıklı bir anakonda tek seferde 30'dan fazla gelişmiş yavru doğurabilir. Yavrular doğdukları anda kendi yollarına gider.

Gelişmemiş yumurtalarını yiyen dişi.
Protein kaynağı gelişmemiş yumurtalarını yiyen dişi.

Anne doğuma kadar aylarca beslenmez. Bu nedenle ölü doğanları ve gelişmemiş yumurtaları yemek zorunda kalır.

Anakonda İnsan Yiyebilir mi?

Şimdiye kadar bir anakondanın bir insanı yuttuğuna dair rapor bulunmuyor. Anakondanın devasa boyutları göz önüne alındığında, insan boyutunda bir canlıyı öldürebileceği ve yiyebileceğine dair neredeyse şüphe yok. Bu yırtıcı hayvanların vahşi doğada 50 kg ağırlığındaki ak kuyruklu geyikleri yediği biliniyor. Ancak herhangi bir raporu bulunmadığından, insan yiyen anakondalar sadece akademik teoride mümkün görünüyor.

Anakonda 10 dakika Su Altında Kalabiliyor

Timsahlar gibi anakonda da önemli bir avantaja sahip: Gözleri ve burun delikleri su yüzeyinin üzerinde kalacak şekilde tasarlanmıştır. Hem suda hem karada yaşayan bu sinsi avcılara ara sıra "su boa'sı" denilmesi bu yüzden.

Tüm boa yılanları arasında anakonda suda en çok yaşayanı: Eunectes bilimsel ismi "iyi yüzücü" anlamına gelir. Anakonda yavruları yüzme yeteneği dahil olmak üzere hayatta kalmak için ihtiyaç duydukları tüm becerilere sahip olarak doğuyor.

Yeşil Anakonda Bilinen En Ağır Yılan Ancak En Uzunu Değil

Kaslı fiziği ile yeşil anakonda dünyanın en büyük yılanıyken, Asya'nın ağlı pitonu (Python retikulatus) daha zayıf olmasına rağmen aslında en uzun piton ve de en uzun yılandır. Yılanlar gibi hareketli hayvanların kesin ağırlık ölçümlerini almak zor olabilir. Bununla birlikte, en büyük anakondaların genellikle 90 kilogramın üzerinde oldukları biliniyor. Ortalama yeşil anakonda 5,2 metreyken, en uzun ağlı piton 9,7 metre.

Ağlı anakonda dünyanın en uzun yılanı.
Ağlı piton aynı zamanda dünyanın en uzun yılanı.

Anakonda ve Piton Farkı

Amerika, Madagaskar, Batı Hint Adaları ve güneybatı Pasifik'te çeşitli ve oldukça ilkel boa yılanları yaşıyor. Anakonda, boa yılanı ailesine mensup. Pitonlar da öyle. Ancaklar pitonlar Pythoninae denilen alt ailededir. Anakonda ile farkı pitonun yumurtluyor olması. Anakonda yavruları doğumda gelişmişken, piton, yavrularının yumurtasını sarararak kuluçkaya yatar.

Anakonda Dünyanın En büyük Kemirgenini Avlamaktadır

Kapibaraları duymuş olabilirsiniz. Kapibara genellikle 50 kg ağırlığındadır ve Amazon'da yaşayan yeşil anakonda tarafından avlandığını görmek yaygındır. Zira bu yılan çenesine sığdırabildiği her şeyi avlıyor.

Anakondalar Zaman Zaman Timsah Yer

Kaymanlar, Güney Amerika su yollarında sıkça görülen timsah benzeri yırtıcı hayvanlardır. Anakondaların bu sürüngenle komşu oldukları ve ara sıra avladıkları biliniyor. Ancak bu o kadar kolay bir iş değil; timsah ve kaymanlarla karşılaşan anakondalar sık sık önemli yaralar alır.

Anakondanın da Üst Çenesinde Dört Sıralı Diş Var

Çenelerindeki dört paralel diş yılanların avlarını tutmalarına ve yutmalarına yardımcı olur. Dişler her zaman paralel olmaz ancak alt çenede ekstra iki tane daha bulunması avların kaçma şansını fazlasıyla düşürüyor.

Yamyam Anakondalar

Dişi yeşil anakondalar erkeklerden daha büyükler ve genellikle çiftleşme mevsiminde (Nisan-Mayıs) uysal erkekleri yutarken görüldüklerine dair raporlar vardır. Dişi anakonda hamile kaldıktan sonra yedi ay hiçbir bir şey yemez. Protein kaynağı erkeği bu yüzden yediğine inanılıyor.

İlk Çiftleşen Erkek Anakonda, Dişinin Tekrar Çiftleşmesini Önler

Canlı canlı yenme tehdidi dahi aşık anakonda erkeğini caydırmaz. Bir dişi anakondanın 12'ye kadar erkek talibi olabilir. Ancak sıralarını beklemek yerine aynı anda dişiye dolanırlar. Rakiplerini bir kenara itip çiftleşmeyi başaran şanslı erkek eşinin kloakasının içine mum benzeri bir "tıkaç" yerleştirir ve bu da diğer erkeklerin dişiyi döllemesini engeller.

Kloakadan bahsetmişken, anakondanın kloakası daima misk otu gibi kokar ve bu da sülük ve kene gibi küçük organizmaları zehirli olduğunu düşündükleri bu alandan uzak tutar.

Üreme yağmur mevsimi boyunca gerçekleşir. Üremeye hazır dişi feromon salgılar ve bu da yakındaki erkekleri çeker. Koku havayla yayılan bir kimyasal olduğundan erkekler her yönden dişiye gelir. Erkek havadaki kimyasalı fiske vurduğu diliyle algılar. Kur yapma süresi yaklaşık iki ay sürer.

Anakonda Hakkında Sık Sorulanlar

Anakonda Nedir ve Nerede Yaşar?

Anakonda yılanının bilimsel adı Eunectes murinus'tur ve zehirsiz bir yılandır. Anakondalar, Amazon Havzası ve Orinoco Nehri havzası da dahil olmak üzere Güney Amerika'nın tropikal yağmur ormanları ve bataklıklarına özgüdür. Dünyanın en büyük yılanlarından biridir ve bazı bireyleri 9 metrenin üzerinde uzunluğa ulaşır.

Anakonda Ne Yer ve Nasıl Avlanır?

Anakondalar öncelikle geyik, kapibaralar ve domuzlar gibi büyük memelilerle beslenen pusu yırtıcılarıdır. Güçlü vücutlarını avlarını bütün olarak yutmadan önce daraltmak ve boğmak için kullanırlar.

Anakonda'nın Bazı İlginç Özellikleri Nelerdir?

Anakondalar, çevrelerinde başarılı olmalarını sağlayan bir dizi benzersiz adaptasyona sahiptir. Örneğin, mükemmel yüzücülerdir ve su altındayken nefeslerini 10 dakikaya kadar tutabilirler. Ayrıca yüzlerinde karanlıkta avlarını bulmalarını sağlayan ısıya duyarlı çukurlar vardır.

Anakonda'nın Koruma Statüsü Nedir?

Anakondalar şu anda Uluslararası Doğa Koruma Birliği (IUCN) tarafından "en az endişe verici" tür olarak sınıflandırılmaktadır. Ancak, habitat kaybı, derileri için avlanma ve evcil hayvan ticareti için yakalanma gibi bir dizi tehditle karşı karşıyadırlar.

Anakondalar Hakkındaki Efsaneler ve Yanlış Bilinenler Nelerdir?

Anakondalar hakkında insan yiyen canlılar oldukları ya da insanları bütün olarak yutabildikleri gibi birçok efsane ve yanlış inanış vardır. Anakondalar güçlü yırtıcılar olsalar da, genellikle insanlar için bir tehdit oluşturmazlar ve saldırmak yerine onlardan kaçma olasılıkları daha yüksektir.

Anakondaların Üreme Davranışı Nasıldır?

Anakondalar ovovivipardır, yani yumurtaları annenin vücudunun içinde çatlar ve yavrular canlı doğar. Dişiler 50'ye kadar yavru doğurabilir ve bu yavrular tamamen şekillenmiş olarak doğar, hemen yüzebilir ve avlanabilir.

Anakondalar Yaşadıkları Çevreyle Nasıl Etkileşime Giriyor?

Anakondalar Amazon Havzası'nda kilit taşı bir türdür, avlarının popülasyonlarını düzenlemeye ve ekosistemin dengesini korumaya yardımcı olurlar.

Kaynaklar: