Ağaç kangurusu, varlığı son zamanlarda yeniden keşfedilmiş son derece ilginç bir türdür. Bu hayvanlar yosun ve eğrelti otlarıyla kaplı yüksek ağaçlı ormanlarda yaşıyor. Yerliler ağaç kangurusuna "ormanın hayaleti" der çünkü bir tanesine rastlaması çok zordur. Ayrıca çok hızlı hareket ederler. Kimse kanguru ailesinden bu küçük keseli hayvanın ne zaman ağaçlarda yaşamaya başladığından emin değil. Ağaç dallarını kavramayı sağlayan geniş pençeleri, tırmanmak için güçlü uzuvları ve denge sunan uzun kuyrukları ile yüksekte yaşamaya açıkça iyi adapte edilmiş durumdalar. Bunlar zamanının çoğunu yerden en az 30 metre yüksekte geçiren, eğrelti otu ve orkide kemiren ve orman örtüsünün baş döndürücü manzarasını seyreden ağaç kangurusu için oldukça iyi özelliklerdir.
Ağaç Kangurusu Hakkında Bilgiler
- Bilimsel adı: Dendrolagus sp.
- Türlerin isimleri: Yeni Gine türleri: Boz ağaç kangurusu, Altın mantolu ağaç kangurusu, Ova ağaç kangurusu, Dingiso, Tenkile, Wondiwoi, Ursine, Matschie, Doria, Seri ve Goodfellow. Avustralya türleri; Lumholtz ile Bennett.
- Uzunluğu: Gövde uzunluğu 51-81 cm, kuyruk uzunluğu 40-86 cm
- Ağırlığı: 7,4-11 kg
- Ömrü: 15-20 yıl
- Habitat: Ova ve dağlık yağmur ormanları
- Avcıları: Dingo, piton, insan, köpekler ve kediler
- İlginç bilgi: Kara kangurusu gibi ağaç kangurusu da birçok memeliden farklı terler. Terleme termoregülasyon şeklinde olur. Kangurular kendi terlerini oluşturur. Ön kollarını yalar ve tükürüğün buharlaşması ile ciltte terlemeye benzer bir soğuma etkisi olur.
Ağaç Kanguruları Son Derece Nadirdir
Avustralya'da yaşayan iki ağaç kangurusu türü var: Lumholtz ve Bennett. Diğer taraftan Yeni Gine'de yaşayan en az 10 başka tür bulunuyor ve Matschie içlerinden belki de en ilgi çekeni. Nispeten uzun ayakları (ve en son DNA araştırmasına göre) bu iki Avustralya türünün cinsin geri kalanından daha bazal (ilkel) vücut yapılarına sahip olduğu bulunmuştur.
Matschie ağaç kangurusu kırmızımsı renkli kalın kürkü ve omurgası boyunca uzanan koyu bir şeritle biliniyor. Çiğnediği yapraklardaki tanenler kürküne kırmızımsı rengini verir. Uzuvları, ayakları ve kulak uçları sarı, yüzü beyaz veya krem rengidir. Matschie ağaç kangurusunun kürkü hayvana iki şekilde yardımcı oluyor: Hem hayvana nemli havaya karşı yalıtım sağlıyor hem de insanlar dahil olmak üzere yırtıcı hayvanlara karşı renkli kamuflaj sunuyor.
Bu ağaç kangurularının hem ön hem de arka ayaklarında ağaçlara kolaylıkla tırmanmalarına yardımcı olan uzun, keskin pençeler var. Tıknaz yapısına ek olarak kaslı ön ayakları arka ayaklarıyla aynı uzunluktadır. Tüm Dendrolagus türleri arasında Matschie ağaç kangurusunun en iyi dikey tırmanıcı olduğu biliniyor. Aynı zamanda 18 metre yükseklikten atlayıp yara almadan kurtulabilirler.
Ağaç Kangurularının Beslenmesi
Tüm kangurular ve valabiler yiyeceklerini midenin ilk bölümünde parçalıyor. Ancak özellikle ağaç kanguruları yaprak yiyen ve ağaçta yaşayan keseli hayvanlar arasında yiyeceklerini ön bağırsakta fermente eden tek türdür. Bu nedenle koala ve keseli sıçanın aksine zehirli bileşik açısından yoğun olan ve yalnızca arka bağırsakta sindirilebilen okaliptüs yapraklarını yemezler.
Ağaç kanguruları günlerini yaprak yiyerek geçiriyor. Ancak çok çeşitli doğal yağmur ormanı ağaçlarından ve asmalarından meyve, tohum ve çiçek de yerler. Hatta yumuşak çim ve ağaç kabuğunu dahi severler. Ağaç kangurusunun turunçgil yapraklarını, çarkıfelek meyvesi ve diğer bahçe bitkilerini yediği biliniyor. İstilacı yabani ot türü olan yabani tütün ve lantana yapraklarını da tercih ederler.
Ağaç Kangurusunun Davranışları
Arboreal yani ağaçta yaşayan bir hayvan olarak ağaç kangurusu son derece keskin ve güçlü pençeleri ve güçlü ön ayaklarıyla iyi bir tırmanıcıdır. Ağaç kangurusu geriye doğru hareket edebilen tek kanguru. Yani arka ayaklarını birbirinden bağımsız kullanabiliyor. Üç boyutlu bir habitatta yaşarken önemli bir özelliktir. Kuyrukları şaşırtıcı derecede uzundur ancak kavrayıcı özelliği yoktur. Daha ziyade denge görevi görür. Hayvanın kuyruğunun uzunluğunun nedeni hatırı sayılır ağırlığı olabilir.
Ağaç kangurusu bu anlamda kuyruğunu (bazı keseli sıçanların aksine) dalların etrafında kıvıramaz. Ağaçlardan kayar gibi aşağı iner, önce kuyruğunu boşluğa sarkıtır ve ardından bazen kendini 10 metreden zemine bırakabilir. Normal kangurular gibi onlar da hoplayarak veya hızlı ya da yavaş yürüyerek hareket ediyor. Çok kısa mesafeleri dört ayak üzerinde koştukları görülmüştür.
Ağaç Kangurularının Sosyal Özellikleri
Ağaç kanguruları tipik olarak bir erkek ve birkaç dişiden oluşan 3 ila 5 yetişkin bir arada yaşıyor. Bunlara "harem" adı verilir. Dişiler yaklaşık 1 hektarlık bir alanda yaşarken erkek 2 hektarlık bir alanda dolaşır. Erkek her 3 ila 4 günde bir dişilerin yuvalarını ziyaret eder ancak çiftleşme dışında kendileriyle nadiren etkileşime girer. Bu nedenle iki benzer boyutta ağaç kangurusu yan yana göründüğünde bu genellikle anne ve yavrusu olur.
Ağaç Kangurularında Üreme ve Yavrular
Çoğu ağaç kangurusunda hamilelik sadece 45 gün sürüyor. Keseli hayvanlar benzersiz bir üreme şekline sahiptir. Yavru son derece gelişmemiş bir aşamada doğar ve annesinin vücudunda sürünerek kesesine yerleşir. Burada annesinden beslenir ve uzun süre gelişmeye devam eder. Ağaç kanguruları içinse durum daha da ileri bir seviyede. Keseli hayvanlar arasında en uzun yavru gelişim süresine sahipler. Yavru 8-10 ay kesede kalıyor ve keseyi terk ettiğinde neredeyse yetişkinliğe erişmiş oluyor.
Doğduklarında 2,5 santimetre oluyor ve 5 dakika sürünerek keseye ulaşıyorlar. 3. ayda tüyleniyor ve 100 gram geliyor, 4. ayda gözleri açılıyor ve 5. ayda keseden ilk kez çıkıyorlar. Ancak biraz yiyecek aradıktan sonra geri dönerler. 8-9. ayda keseyi tamamen terk ediyor ve anneyle 1 sene daha beraber yaşıyorlar.
Ağaç Kangurusunun Yaşam Alanı
Yağmur ormanı bu hayvanların favori habitatı. Matschie özellikle çok küçük bir yaşam alanına sahip. Yalnızca Yeni Gine'de bulunuyor ve Huon Yarımadası'na özgü. Bu nedenle diğer adı Huon ağaç kangurusudur. Zamanının çoğunu ağaçlarda geçiren bu canlı 3300 metre yüksekliğe ulaşan bulut ormanlarında yaşıyor. Bir kez yere indiklerinde yavaş ve koordinasyonsuzdurlar ancak ağaçlarda daha cesur ve çevik olurlar.
Son derece gelişmiş tırmanma ve zıplama yeteneklerine rağmen ağaç kanguruları zamanın yüzde 60'ında uyurlar ve daima bir ağaca kıvrılırlar. Matschie özellikle yalnız yaşamayı seviyor ve aynı ağacı paylaşırken bile birbirlerini görmezden geliyorlar.
Ağaç Kangurusunun Korunma Durumu
Vahşi doğada 2.500'den az yetişkin Matschie ağaç kangurusu var ve popülasyonları azalmaktadır. İnsanlar tarafından yiyecek ve ticaret için avlanırlar. Genişleyen tarım alanları nedeniyle habitat kaybı yaşıyor ve bu da popülasyonlarını daha da tehdit ediyor.
1990 yılında, Papua Yeni Gine'nin Torricelli Dağları'nda altın mantolu ağaç kangurusu adı verilen yeni bir ağaç kangurusu türü keşfedildi. Kestane kahvesi bir kürkü, soluk göbeği ve sırtında çift altın şeridi vardı. 2005 yılında Yeni Gine adasının Endonezya tarafında ikinci bir popülasyon keşfedildi ancak bu hayvanlardan şimdi çok azı var ve popülasyonlarının azaldığı düşünülüyor. Bilim adamları altın mantolu ağaç kangurusunun artık tarihsel dağılımının %99'unda olmadığını, sayılarının habitat tahribatı ve avlanma nedeniyle azaldığını tahmin ediyor.
Altın mantolu ağaç kangurusunu tehdit eden aynı faktörler diğer 13 ağaç kangurusu türünü de riske atıyor. Ağaç kangurusu türlerinin çoğu inanılmaz derecede nadir hayvanlardır ve çoğunun sayısı azalmaktadır. Bu hayvanlar, kanguruları ve valabileri içeren keseli hayvanlar ailesi Kangurugillerin (Macropodidae) evriminde ilginç bir ayrışmayı temsil ediyor. Macropodidae bir zamanlar sadece ağaçta yaşardı ancak milyonlarca yıl önce hayatta kalmak için ağaçlardan toprağa indiler. Ağaç kangurularının ataları daha sonra ağaçlara geri döndü ve şimdi Avustralya'da ağaçta yaşayan en büyük memeliler onlar.
