Dünyada ne kadar para bulunuyor? Para, mal ve hizmetlerin değiş tokuşunun aracıdır. Dünya onsuz dönmeyecek değil ancak ülke ekonomileri, ürün ve hizmetler için para değiş tokuşuna güveniyor. Para arzına dair veriler genellikle hükümetin veya ülkenin merkez bankası tarafından analiz edilir ve paylaşılır. Para, farklı para birimlerinde farklı biçimlerde (sanal ve fiziksel) var olduğundan dünyadaki toplam tutarı tam olarak belirlemek son derece zor.
Ancak işleri kolaylaştırmak için tüm para birimlerini ABD dolarına çevirebilirsiniz. ABD'nin para istatistiklerine kolayca ulaşılabildiğinden bu soruya daha net cevap vermek mümkün.
- Ayrıca bkz. Ülkelerin parası neden değer kaybeder?
Dünyadaki toplam para miktarı nedir?
- Dünyada ABD parası ile yaklaşık 37 trilyon dolar var: Buna tüm fiziksel para ve banka hesaplarında depolanan para dahil.
- Yatırım, türev ve kripto para birimi biçimindeki paralar ise toplamda 1,2 katrilyon doları aşar.
Farklı para türleri
Farklı para türlerinden bahsederken her biri genellikle "M" ile sınıflandırılır. Ülkenin merkez bankasının politika formülasyonuna bağlı olarak M0 (en dar) ve M3 (en geniş) arasında değişen bir sınıflandırmaya rastlarsınız.
Amerika Birleşik Devletleri'nin merkez bankası olan Federal Rezerv Sistemi bu anlamda üç parasal veri kullanıyor:
M0: Madeni paralar, banknotlar ve senetler dahil olmak üzere dolaşımdaki tüm fiziksel para birimlerine M0 para denir.
M1: M0 para arzındaki tüm para biriminin yanı sıra vadesiz mevduatlar, seyahat çekleri, diğer kontrol edilebilir mevduatlar ve devredilebilen ve faiz getiren tasarruf hesapları gibi tüm parayı içerir. M1 parası temelde hızla nakde dönüştürülebilen para ve varlıklardır.
M2: M1'in tüm unsurlarının yanı sıra tasarruf mevduatları, yatırım fonları, para piyasası menkul kıymetleri ve diğer vadeli mevduatları içeriyor. Bu varlıklar genellikle değişim aracı olarak kullanılır ve M1'den daha az nakde çevrilebilirdir.
M3: M2 ve büyük mevduat sertifikaları, kurumsal para piyasası fonları ve kısa vadeli geri alım anlaşmalarıdır (repo). Bu varlıklar diğer para arzı unsurlarından daha az likittir (nakde çevrilebilir).
Federal Rezerv Sistemi, 2006'dan beri M3 parasını takip etmiyor çünkü ekonomik faaliyet hakkındaki tüm değerli bilgiler M2 para arzında zaten sunuluyor.
Peki dolaşımda ne kadar para var?
31 Ocak 2019 itibariyle Federal Rezerv banknotları, madeni paralar ve artık basılmayan para birimi dahil olmak üzere dünyada dolaşımda yaklaşık 1,7 trilyon ABD doları bulunuyor.
Dünyadaki tüm fiziksel parayı (banknotlar ve madeni paralar), tasarruf ve çek hesaplarına yatırılan parayı arıyorsanız bu da yaklaşık 37 trilyon dolarıdır. Bu rakam sadece 'dar parayı' temsil ediyor.
Ancak, "geniş para"yı da eklerseniz tutar 90,4 trilyon ABD dolarının üzerine çıkar. Bu miktar, bitcoin ve diğer kripto para birimleri dahil edildiğinde daha da artıyor.
Dünyada yatırımlar, türevler ve kripto para birimleri biçimindeki para 1,2 katrilyon dolardan fazladır: 1.200.000.000.000.000 $. Dünyadaki tüm borsalarda toplam 74 trilyon dolar bulunduğu düşünüldüğünde bu sayının ne kadar büyük olduğunu görebilirsiniz. Apple, Alphabet, Microsoft ve Amazon gibi önde gelen teknoloji şirketleri borsayı çokça kullanıyor.
Dolaşımdaki tüm kripto para birimlerinin değerine bakıldığında (600 milyar dolardan fazla) ve ticari gayrimenkul yatırımları (30 trilyon dolar) hesaba katıldığında bunlar dünyadaki toplam paranın küçük bir bölümüdür. Örneğin Bitcoin, dünyadaki paranın %1'inden daha azını oluşturuyor.
Forbes'in 2019 dünya milyarderleri listesinde 8,7 trilyon dolarlık toplam net servete sahip 2.153 milyarder var. Şaşırtıcı bir şekilde ilk 26 milyarderin serveti dünyadaki en fakir 3,8 milyar insanın servetine denktir.
Merkezi İstihbarat Teşkilatı'na göre 2017 yılında gayri safi dünya hasılası (tüm ülkelerin toplam gayri safi milli hasılası) satın alma gücü paritesi açısından 127,8 trilyon doları buldu.
Paranın geleceği
Gelişmekte olan ülkeler ekonomilerini istikrara kavuşturdukça ve daha fazla yatırım yapıldıkça dünyadaki toplam para arzı gelecekte artmaya devam edecek.
Ancak fiziksel para kullanımı yıldan yıla azalıyor ve işlemler daha dijital hale geliyor. Dijital ödemelerin popülerliğinin yükseldiği şu zamanlarda fiziksel para miktarındaki büyümenin artık düşmesi bekleniyor.
Örneğin İsveç'te tüm işlemlerin sadece %20'si nakit olarak yapılır. İsveç ulusal bankası, ülkedeki dolaşan fiziksel para miktarının 2050 yılına kadar %50 azalacağını tahmin ediyor.
Hangi şekilde bakarsanız bakın, kesin miktarı saymak neredeyse imkansızdır. Bu soruyu yanıtlamanın kesin bir yolu yok. Değeri değişen bir şeyi, sadece döviz kurları açısından değil, aynı zamanda anlam olarak da ölçmenin bir yolu var mı?
