Hadrian Duvarı yaklaşık 300 yıl Roma İmparatorluğu topraklarının kuzeybatı sınırı oldu. MS 122'de İngiltere'yi ziyaret eden İmparator Hadrian'ın emriyle Roma ordusu tarafından inşa edildi. 117 km (80 Roma mili) uzunluğu ile İrlanda Denizi'nin batısındaki Kuzey Denizi ile Newcastle yakınındaki Tyne Nehri arasında uzandı. İnşa edildiği yer kuzey İngiltere'dir. Roma İmparatorluğu'nun tüm sınırları arasında en ünlüsü olan Hadrian Duvarı 1987'de Dünya Mirası Alanları arasına girdi. Bugün Britanya'da turistlerin en çok ilgi gösterdiği yerlerden biri ve Britanyalılar için kültürel önem taşıyor. Aynı zamanda Romalılardan kalan en büyük yapıdır.
Hadrian Duvarı'nın Tarihi
Hadrian Duvarı'nın yapılış amacını ve önemini kavramak için şaşırtıcı tarihine göz atmak yeterlidir. Romalıların Britanya'yı fethi MS 55'te başladı ve İmparator Jül Sezar'ın yönetiminde gerçekleşti. Sezar, şimdi İngiltere olarak bilinen adayı işgal etmeye çalıştı ancak başarısız oldu. Ardından MS 43'te bu kez İmparator Claudius'un emriyle Roma İmparatorluğu orduları çeşitli Kelt kabilelerinin ikamet ettiği adayı fethetmek için yeni bir hamleye kalkıştı.
Claudius bu görev için general Aulus Plautius'u ve yaklaşık 24.000 askeri Britanya'ya gönderdi ve MS 79'da bugün Galler ve güney İngiltere'yi kapsayan toprakları ele geçirdiler. Ancak bugün kuzey İngiltere dediğimiz sınıra geldiklerinde Kelt savaşçılarının şiddetli direnişiyle karşılaştılar.
Kaledonyalılar Aşılamaz
Britanyalılar ile Romalılar arasındaki savaşta üçüncü imparatora, Vespasianus'a gelinmiştir. Vespasianus'a yönetimi altında Romalılar şimdi İskoçya olan bölgeyi büyüyen imparatorluklarına katmayı fazlasıyla istiyordu. Ancak Kaledonyalı oldukları bilinen İskoç savaşçılar son derece kararlı şekilde savaşmaktaydı.
Komutan Julius Agricola önderliğindeki Romalı askerler MS 81'de yaklaşık 30.000 Kaledonyalıyı öldürdü. İmparatorluk artık İskoçya'nın en azından bir kısmını kontrolü altına almıştır. Yine de Agricola'nın kıyımından kurtulan Kaledonyalılar tepelere kaçar ve bu noktalarda Romalılarla savaşmaya devam ederler.
Kaledonyalılar sonraki yıllarda Romalıların kuzey karakoluna sayısız saldırılar düzenleyerek topraklarını vermemeye kararlı olduklarını defalarca gösterdi.
Hadrian Duvarı'nın Önemi
İmparator Hadrian MS 117'de iktidara geldiğinde Romalılar artık topraklarını genişletmeyi değil ellerinde olanı korumayı istiyordu. Britanya'daki toprakları Kaledonyalılardan ve diğer yerlilerden korumak bunlar arasındaydı.
Hadrian'ın emriyle, Britanya'daki Romalı valiler bir duvar inşa etmeye başladılar. İmparatorun kendi adını vereceği bu duvar Hadrian'ın sözüyle "Romalıları barbarlardan ayırmak" için yapılacaktı. Tarihçiler Hadrian Duvarı'nın Roma topraklarına göçü ve kaçakçılığı kısıtlamak için yapıldığına da inanır.
Hadrian Duvarı Duvar Nerelerde Konumlandı?
Duvar, antik Briton kabileleri için neredeyse aşılmaz bir engel oldu. Hadrian Duvarı, günümüz İskoçyası ile İngiltere arasındaki sınırın yakınında yer alıyor ve doğu-batı yönünde uzanıyor. Doğuda Tyne Nehri üzerindeki Wallsend ve Newcastle'dan batıda Solway Firth üzerindeki Bowness-on-Solway'e ilerleyerek 117 km'ye ulaşır.
Duvarın tamamlanması en az 6 yıl sürdü. Doğu ucundan başlanan duvarı Romalı lejyonerler inşa ettiler. Tarihçiler, orijinal planın geniş, derin bir hendekle çevrili taş veya çim duvar inşa etmek olduğuna inanır. Duvarın her kilometresinde korunaklı bir kapı olacak ve her kapının arasında iki gözlem kulesi bulunacaktı.
Proje bittiğinde duvara 14 kale eklenmişti ve güneyde Vallum olarak bilinen toprak işi bir engel vardı. Aslında bir savunma siperi olarak tasarlanmış büyük bir höyüktür. Tüm bu yapılardan sadece orijinal duvarın bir kısmı ve Vallum kalmıştır.
Hadrian Duvarı bazı noktalarda İngiltere ve İskoçya arasındaki sınırı geçse de duvarın yapıldığı dönemdeki sınır çizgisi farklıydı. Sanıldığının aksine günümüz sınırının çizilmesinde rol oynamadı. Bugüne kadar duvardan 11.000 kalıntı ve 12.000 sikke çıkarıldı. Kalıntılar arasında inşa sırasında ölen askerlere ait 53 mezar taşı, kılıçlar, Roma zırhı, çeşitli güzellikte dini oymalar, bir mısır cetveli ve Roma tanrılarının heykelleri var.
Antonine Duvarı
Yapımındaki önemli girişime rağmen, Hadrian'ın halefi olan Roma devlet başkanı Antoninus Pius, Hadrian'ın MS 138'deki ölümünün ardından duvarı terk etti.
Antoninus'un emriyle Romalı askerler şu anda güney İskoçya olan yerde 160 km kadar kuzeyde yeni bir duvar inşa etmeye başladı. Antioninus'un "Bu sefer çim olacak" dediği duvar Antoninler Duvarı ismini aldı. Sadece çimenlerden oluşuyordu ve kabaca Hadrian Duvarı'nın yarısı kadardı, ancak selefinden daha fazla kaleye sahipti.
Kendisinden önceki imparatorlar gibi, Antoninus da kuzey kabilelerini asla yenemedi ve Antonine Duvarı 20 yıl sonra terk edildi.
Hadrian Duvarı'nı Tek Başına Koruyan Kasaba Katibi
Bugün Hadrian Duvarı'nın bir kısmının ayakta kalması, 19. yüzyılda Newcastle şehir yönetiminde görevli bir antika bilgini olan John Clayton'un çalışmalarına atfedilir.
Clayton çiftçilerin ev veya yol inşa etmek üzere duvardaki taşları kaldırmasını önlemek için çevredeki araziyi satın almaya başladı. Arazide çiftlikler kurdu ve bu çiftliklerden elde ettiği gelirle Hadrian Duvarı'nın restorasyon çalışmasını finanse etti.
Arazinin büyük kısmı Clayton'ın 1890'daki ölümünden sonra kaybedilmiş olsa da, tarihi eser koruma kuruluşu Birleşik Krallık Ulusal Vakfı 20. yüzyılda bölgeyi parça parça yeniden satın aldı.
Hadrian Duvarı'nın Aşılması
Hadrian Duvarı 2. yüzyılın sonlarına dek kullanılmaya devam etti. MS 180 dolayında Britanya halkı kendilerini Roma kalelerinden ayıran Hadrian Duvarı'nı aştılar ve önlerine çıkan bir generali ve birlikleri öldürdüler. Hadrian Duvarı'nın geçilmesiyle büyük bir savaş patlak verdi. Bu savaşta yaşananların ayrıntıları bilinmiyor ancak Roma birlikleri olaydan sonra duvardan geriye çekildi. Hadrian Duvarı'nda bulunan en yeni sikkeler MS 403-406'a aittir.
Hadrian Duvarı'nı Kimler İnşa Etti?
Hadrian Duvarı, birçok yazıtın da gösterdiği gibi Britanya'da konuşlanan Roma ordusu tarafından inşa edildi. Britanya'daki her biri yaklaşık 5.000 ağır silahlı piyadeden oluşan eğitimli üç düzenli lejyon (12.000-18.000 bin kişi) Hadrian'ı inşa eden başlıca adamlar oldular. Ordudaki destek kuvvetleri ve hatta Roma filosu dahi inşaata destek verdi.
Yukarıda Hadrian Duvarı'nı inşa eden ve koruyan birimlerden Yirminci Lejyon'un yaban domuzu amblemi var. Karmaşık inşaatın tamamlanması uzun yıllar aldı. O yüzden yapımına Hadrian MS 122'de Britanya'ya gelmeden önce başlanmış olabileceği düşünülüyor.
Hadrian Duvarı çoğunlukla lejyonerler tarafından inşa edilmiş olsa da onu koruyan ve yönetenler destek kuvvetler oldu. 500 veya 1.000 kişilik kuvvetler piyade veya süvari ya da her ikisinden oluşan alaylar halinde örgütlendi. En ön cephede en güçlü piyade ve süvarilerden oluşan 500 kişilik karma birlik olurdu. Duvardaki her kale tek bir destek kuvveti barındıracak şekilde inşa edilmişti. Duvarın kaleleri çoğunlukla Roma İmparatorluğu'nun kuzeybatı şehirlerine yakın yapıldı.
Hadrian Duvarı Yürüyüşü
Hadrian Duvarı, 1987'de UNESCO Dünya Mirası alanı seçildi. Ancak koruma altında değildir yani bölgeyi ziyaret eden turistlerin yol açacağı hasara dair endişelere rağmen engelsiz erişim vardır.
Daha yakın bir zamanda ise Londra, 2012 Yaz Olimpiyatları'na ev sahipliği yaparken Hadrian Duvarı'nı bir ışık gösterisi için kullandı.
Hadrian Duvarı yürüyüşü popüler bir turistik etkinlik olmaya devam ediyor ve duvar The Guardian'ın "2017'de Nereye Gidilir" listesine dahil edildi. Alanda duvarın tarihi önemini anlatan bir ziyaretçi merkezi var.
