Birçokları Lordlar Kamarası'nın ne anlama geldiğini merak eder. İkinci meclis olarak da bilinen ve Amerika Birleşik Devletleri'ndeki karşılığı Senato veya Temsilciler Meclisi olan Lordlar Kamarası, Birleşik Krallık'ın köklü geçmişinin önemli bir parçası. Lordlar Kamarası temelde normalden daha az yetkisi olan bir meclistir. Öyleyse siyasetteki işlevine ve görevlerine göz atalım.
Lordların işlevi ve gücü
Lordlar Kamarası, Birleşik Krallık Parlamentosu'nda üst meclis olarak geçer ve her yeni parlamento açılışında Kraliçe'nin konuşmasını yaptığı yer burasıdır. Avam Kamarası üyeleri konuşma sırasında odaya tam olarak giremez ancak bar denilen sınır bölgesinde durarak konuşmayı dinleyebilir.
2009 yılında Yüksek Mahkeme kurulana kadar Lordlar Kamarası İngiliz yargı sisteminde nihai temyiz mahkemesi işlevi görüyordu. Hatta bu üyelere Kanun Lordları dediler.
Lordlar Kamarası, Avam Kamarası'ndan sonra dünyanın en yoğun ikinci yasama meclisidir. Ülkenin yönetilme şeklini iyileştirmeye yardımcı olmak Lordların temel amacı. Bu durum üç ana işlev aracılığıyla gerçekleşiyor: Hükümeti sorgulamak ve ona meydan okumak, Avamlarla birlikte çalışarak yasaları şekillendirmek ve komiteler ve tartışmalar yoluyla problemleri ele almak.
Avamlar gibi, Lordlar Kamarası'nda hükümet partisi bir tarafta muhalefet partisi diğer tarafta yer alır. Ancak Lordlar Kamarası üyeleri seçilmiş kişiler olmadığından Avam Kamarası'nda en çok milletvekiline sahip parti daima Lordlarda genel çoğunluğa sahip olmaz. Bunun sonucu olarak üst meclis, alt meclise göre parti siyasetine daha az takılıp kalma eğiliminde olur.
Lordlar, kanun hükmünde kararname ile yasaları veto etme yetkisine sahipken normal yasama dışında Avam Kamarası'nın üstünlük iddia edebileceği herhangi bir nokta yoktur. Bu yüzden Lordlar Kamarası'ndaki otorite ve öz denetim ile yasa tasarılarının geçmesini umarlar.
Bununla birlikte Lordlar Kamarası, 2015'te George Osborne'un vergi kredisi indiriminde yaşanan durum gibi, Avam Kamarası'nı yeniden düşünmeye zorlamak için bir tasarıyı erteleyebilir. O zamanki Lordlar Kamarası lideri Lord Strathclyde buna yanıt olarak Lordların kanun hükmünde kararnameleri veto etme yetkisini kaldırmayı önermiş ancak hükümet böyle bir planı olmadığını belirtmiştir.
Bu yüzden geçmişte Lordların, hükümetin Brexit planlarını kesintiye uğratacak yönde benzer bir karar vereceğine dair spekülasyonlar dahi oldu. Brexit Sekreteri buna cevap olarak Lordlar Kamarası'nı "vatanseverlik görevlerini yerine getirmeye" ve yasa tasarında değişiklik yapmamaya çağırdı.
Görevi ve önemi
Lordlar, Avamlar ile aynı dönemde seçilir ve 15 yıl görevde kalabilirler. Bugün Lordlar Kamarası'nın yetkileri geçmişe göre son derece sınırlanmış durumda. Aslında bu bir zorunluluktur çünkü Muhafazakar Parti burada daima esaslı bir çoğunluğa sahiptir ve geniş yetkiler temsili hükümetin ilkeleri ile çakışacaktır.
Sınırlamalara rağmen Lordlar Kamarası, Parlamento'da önemli bir göreve sahip. En yararlı işlevleri, Avam Kamarası'nın yeterli ayrıntıyla formüle etmediği bir yasa tasarısının gözden geçirilmesi ve de ihtilafsız tasarıların asgari bir tartışma ile Avam Kamarası'ndan geçebilecek hale getirilmesidir.
Bazıları Lordlar Kamarası'nı parti tartışmalarından arınmış ulusal bir tartışma forumu olarak görür. Büyük hükümet yasalarının Lordlar tarafından geri çevrilmesi nadiren yaşansa de bazen hükümete özellikle de İşçi Partisi hükümetlerine meydan okurlar.
Lordlar Kamarası'nda kimler bulunur?
Lordlar Kamarası tarihte ilk kez krala danışmanlık yapan bir konsey olarak kuruldu ve eyalet meselelerini tartışmak üzere Westminster'da toplandı. 1215'te Magna Carta'nın imzalanması ile Kral John gücünü asillerle paylaşmaya zorlanmıştır.
13. yüzyıla gelindiğinde III. Edward'ın iki danışman grubu vardı: Lordlar ile tüccar ve şövalyelerden oluşan Avam Kamarası. Bir süre sonra Avamlar daha güçlü hale geldi ve insanlar Lordların ne işe yaradıklarını sorgulamaya başladılar.
1958 Kalıtsal Olmayan Soyluluklar Yasası kadınların ilk kez Lordlar arasına girmesine izin vermiş ve Lord Kamarası'ndaki koltuklar asil doğumdan ziyade kariyer deneyimiyle kazanılmaya başlamıştır.
Neredeyse yarım asır sonra gelen 1999 tarihli Lordlar Yasas ile üyelerin Lordlar Kamarası'ndaki koltuklarını aile üyelerine devretmesine son verildi. Bu da kalıtsal üye sayısını azalttı. Şimdi kamaraya kimin getirileceği Başbakan veya Lordlar Kamarası Atamalar Komisyonu tarafından belirleniyor ve Lordlar daha sonra Kraliçe tarafından atanıyor.
Lordlar Kamarası bugünlerde politik üyelerden, bağımsız üyelerden, kalıtsal üyelerden ve piskoposlardan oluşur. Kamaradaki piskoposlar topluca Lordlar Maneviyatı olarak biliniyor ve kalıtsal olmayan üyelere ise Lordlar Dünyevisi deniliyor.
Avam Kamarası'nın sabit 650 kişilik üyesi varken, Lordlar Kamarası'nın sayısı sabit değildir. Bugün Lordlar Kamarası'nda 805 kişi bulunur ve bunların 760 kadarı kamaranın işleyişinde yer almaya uygunlar. 252'si Muhafazakar Parti, 203'ü İşçi Partisi, 178'i bağımsız ve 26'sı piskopostan oluşuyor.
Lordlar maaş alır mı?
Lordlar Kamarası üyeleri maaş almaz ancak vergiden muaf günlük ödenek alırlar. Ayrıca seyahat masrafları ödenir ve lokanta masrafı desteklenir. Nisan 2020 itibariyle her günkü katılımları için 323 £ ya da isterlerse daha düşük 162 £ ödeneği seçebiliyorlar. Hatta lordlar hiç ödenek almamayı dahi seçebilirler. Amaçları ülkeleri için çalışmaktır.
Bir Lord, kamaradan nasıl çıkarılır?
1963'e kadar bir üyeyi Lordlar Kamarası'ndan çıkaran veya istifa etmesine izin veren bir mekanizma yoktu. 1963 Kalıtsal Olmayan Soyluluklar Yasası ile üyeliğini yeni miras almış bir kişinin unvanından feragat etmesine ve Lordlar Kamarası üyeliğinden vazgeçmesine izin verildi.
1960 yılında babasının ölümü üzerine Viscount Stansgate unvanını devralan ve bu sebeple Avam'dan yasaklanan eski milletvekili Tony Benn böyle bir değişiklik için ilk kampanya yapanlar arasında oldu. Benn, yasanın çıkarılmasından 22 dakika sonra unvanından vazgeçtiğini açıkladı ve bu alandaki ilk üye oldu. 20 gün sonra 1963'te tekrar milletvekili seçildi.
2014 yılında sunulan Lordlar Kamarası Reform Yasası, bir üyenin bir yıl veya daha uzun hapis cezasına çarptırılması durumunda istifa etmesini, kamaraya katılmaması nedeniyle görevden alınmasını veya ciddi bir suçtan mahkumiyet giymesi halinde otomatik olarak ihraç edilmesini öngördü. Ondan bir yıl sonra geçirilen bir başka yasada üyeliklerin Temsilciler Meclisi kararıyla askıya alınabileceği kabul edildi.
