Harriet Tubman kölelikten kaçmış, Yeraltı Demiryolu'nda "kondüktör" olmuş ve başına bir ödül konuluyken köle insanları İç Savaş'tan önce özgürlüğüne kavuşturmuş bir halk kahramanıydı. Aynı zamanda bir hemşire, bir Birlik ajanı ve bir kadın oy hakkı destekçisiydi. Tubman, Amerikan tarihinin en tanınmış insanlarından biridir ve yaptıkları her ırktan ve geçmişten sayısız insana ilham verdi.
Harriet Tubman kimdi?
Harriet Tubman, Maryland eyaletindeki Dorchester County'de bulunan bir çiftlikte 1820 civarında doğdu. Ebeveynleri Harriet ("Rit") Green ve Benjamin Ross ona Araminta Ross adını verdiler ve kısaca "Minty" dediler.
Anne Rit, çiftlikteki büyük evde aşçı olarak çalıştı ve Benjamin ise kereste işçisiydi. Araminta daha sonra annesinin onuruna adını Harriet olarak değiştirdi. Harriet'ın sekiz erkek ve kız kardeşi vardı ve Rit'in aileyi bir arada tutma girişimlerine rağmen köleliğin gerçekleri onları ayrılmaya zorlandı. Harriet 5 yaşındayken efendisi Edward Brodess tarafından dadı olarak kiralandı ve baktığı bebek her ağladığında kırbaçlanırdı. Bu eziyet onda kalıcı duygusal ve fiziksel yaralar bıraktı.
Harriet 7 yaşındayken misk sıçanı tuzağı kurması için bir ekiciye kiralandı ve işin doğası gereği hastalanınca tekrar efendisine gönderildi. Daha sonra tarla işçisi olarak çalıştırıldı ve ileride zorlu ekim işini ev işlerine tercih ettiğini söyleyecekti.
Cesurca bir iyilik eylemi
Harriet 12 yaşındayken bir gözetmenin ağırca bir cismi bir kaçağın üzerine atmakta olduğunu gördü. Köleyi kurtarmak için araya girdi ve ağırlık başına çarptı.
Olayı daha sonra şöyle anlatmıştır, "Ağırlık kafatasımı kırdı… Beni kan ve baygınlık içinde eve taşıdılar. Yatağım yoktu, uzanacak yerim yoktu ve beni dokuma tezgahının üzerine yatırdılar, bütün gün ve ertesi gün orada kaldım."
Harriet'ın bu iyiliği, hayatının geri kalanı boyunca baş ağrısı ve narkolepsi yaşamasına neden oldu. Rastgele olarak derin uykuya dalar ve canlı rüyalar ve halüsinasyonlar görürdü. Dinine sadık bir Hristiyan'dı ve bu yüzden dini şeyler gördüğünü düşünmüştür. Hastalığı nedeniyle artık ne köle olarak kiralanıyor ne de satın alınıyordu.
Kölelikten kaçış
Harriet'ın babası 1840'ta kölelikten özgür bırakıldı. Harriet ardından annesi Rit'in sahibinin son vasiyetinin Rit'i ve çocuklarını özgür bırakmak olduğunu öğrendi. Ancak Rit'in yeni sahibi vasiyeti dikkate almadı ve Rit, Harriet ve diğer çocuklarını esaret altında tuttu.
Harriet 1844 civarında özgür bir siyahi adam olan John Tubman ile evlendi ve soyadını Tubman yaptı. Evlilik iyi değildi ve iki erkek kardeşinin (Ben ve Henry) satılmak üzere olduğunu öğrenmesi Harriet'ı kaçış planı yapmaya itti.
Yeraltı Demiryolu
ABD'de 19. yüzyılın sonlarında Underground Railroad olarak bilinen gizli geçitler ve güvenli yerlerden oluşan bir ray sistemi vardı. Sistem, köleliğin kaldırıldığı eyaletlere ulaşmak için kullanılmaya başlandı. 17 Eylül 1849'da Harriet, Ben ve Henry, Maryland'deki ekim alanından kaçtılar. Ancak kardeşler yolda fikirlerini değiştirip geri döndü. Harriet, Yeraltı Demiryolu'nun yardımıyla 145 km kuzeye Pennsylvania'ya gitti.
Tubman, Philadelphia'ya vardığında kendisine hizmetçi olarak iş buldu ancak bir tek kendisinin özgür yaşamasından memnun değildi, sevdikleri ve arkadaşları için de özgürlük istiyordu.
Kısa süre sonra Yeraltı Demiryolu üzerinden tekrar güneye döndü. Yeğenini ve yeğeninin çocuklarını Philadelphia'ya ulaştırdı. Bir noktada kocası John'u kuzeye getirmek için uğraştı ama yeniden evlenmişti ve yeni karısıyla Maryland'de kalmayı seçti.
Kaçak köle yasası
1850'de çıkan Kaçak Köle Yasası, kuzeydeki kaçak ve özgür kalmış işçilerin yakalanmasına ve köleleştirilmesine izin verdi. Acımasız yasa, Harriet'ın Yeraltı Demiryolu kondüktörü olarak işini çok daha zor hale getirdi. Bunun üzerine köleleri daha kuzeydeki Kanada'ya götürmeye uğraştı. Genellikle günlerin daha kısa olduğu ilkbahar veya sonbaharda geceleri seyahat ederdi.
Hem kendi koruması hem de aklından bir şeyler geçebilecek kişiler için yanında daima silah taşırdı. Köle avcılarının, bebek ve küçük çocukların ağlamasını duymaması için onları sık sık uyuşturucu ile uyutuyordu.
Sonraki on yıl içinde Harriet, Frederick Douglass, Thomas Garrett ve Martha Coffin Wright gibi diğer kölelik karşıtı insanlarla arkadaş oldu ve kendi Yeraltı Demiryolu ağını kurdu. 300 köleleştirilmiş insanı özgürleştirdiği bilinir ancak bu sayı biyografi yazarı Sarah Bradford tarafından varsayılmış veya abartılmış olabilir çünkü Harriet sayının çok daha düşük olduğunu iddia etti.
Yine de Harriet'ın en az 70 köleleştirilmiş insanı özgürlüğe götürdüğüne ve düzinelerce diğer insana kendi başlarına kaçmayı gösterdiğine inanılıyor. Kurtardığı insanlara kendi yaşlı ebeveynleri de dahildi. Şöyle dedi: "Trenimi hiç raydan çıkarmadım ve asla yolcu kaybetmedim".
Kölelerin meleği
1861'de İç Savaş patlak verdiğinde Harriet kölelikle savaşmanın yeni yollarını buldu. Fort Monroe'daki kaçak kölelere yardım etmekle görevlendirildi ve bu süreçte gizli hemşire, aşçı ve çamaşırcı olarak çalıştı. Harriet, bitkisel ilaçlara dair bilgisiyle hasta askerleri ve kaçak köle insanları tedavi etti.
Harriet Tubman 1863'te Birlik Ordusu için casusluk ve keşif ağının başına geçti. Birlik komutanlarına Konfederasyon Ordusu'nun tedarik yolları ve ordularına dair çok önemli istihbarat sağladı ve köleleştirilmiş insanlardan oluşan Siyah Birlik alaylarının kurulmasını sağladı.
Boyu 1,5 metrenin biraz üzerinde olmasına rağmen son derece güçlü bir kişilikti. Ancak Amerikan hükümetinin onun İç Savaş'taki askeri katkılarını tanıması ve ödüllendirmesi 30 yıldan fazla almıştır.
Sonraki yılları
Harriet Tubman, İç Savaş'tan sonra New York, Auburn'de sahibi olduğu araziye ailesi ve arkadaşlarıyla yerleşti. Eski kölelerden İç Savaş gazisi Nelson Davis ile 1869'da evlendi (kocası John 1867'de ölmüştü) ve birkaç yıl sonra Gertie adında küçük bir kızı evlat edindiler.
Harriet'ın ihtiyacı olan herkese kapısını açma yaklaşımı vardı. Kendi yetiştirdiği ürünleri satarak, domuz yetiştirerek ve arkadaşlarından bağış alarak hayırseverlik çabalarına girişti. Okuma yazma bilmiyordu ancak kadınların oy hakkı hareketi adına Amerika'nın kuzeydoğusundaki bazı yerleri gezdi ve tanınmış oy hakkı lideri Susan B. Anthony ile çalıştı.
1896'da evinin bitişiğindeki arsayı satın aldı ve Harriet Tubman Yaşlı ve Yoksul Renkli İnsanlar Evi'ni açtı. Gençliğinde yaşadığı kafa travması onu rahatsız etmeye devam ediyordu ve semptomlarını hafifletmek için beyin ameliyatı geçirdi. Ancak sağlığı bozulmaya devam etti ve sonunda 1911'de kendi açtığı huzurevine taşındı.
Pnömoni 10 Mart 1913'te Harriet Tubman'in hayatını sona erdirdi ancak bıraktıkları yaşıyor. Onun adını taşıyan okullar ve müzeler var ve hikayesi kitaplarda, filmlerde ve belgesellerde işlenir.
Harriet Tubman ve 20 dolarlık banknot
Tubman'in adı, SS Harriet Tubman adında bir II. Dünya Savaşı Liberty gemisine bile verilmiştir.
ABD Hazinesi 2016'da Harriet Tubman'in yüzünün 20 dolarlık banknotta yer alacağını duyurdu. Buna göre eski ABD Başkan'ı ve köle sahibi Andrew Jackson'ın yerini alacaktı. Başkan Trump'ın yönetiminde Hazine Bakanı Steven Mnuchin, Harriet Tubman'in yüzünün basılmasını en az 2026'ya kadar erteledi ve büyük ırkçı tepkilerle karşılaştı. 2021 Ocak ayında göreve gelen Başkan Biden yönetiminde tasarım değişikliği sürecinin hızlandığı duyuruldu.
