Birçoklarının patlamış mısırı hayatında ilk kez tattığı yer sinema salonu olmuştur. Patlamış mısır dünyada ilk kez bir sinema salonunda neredeyse 100 yıl önce sunuldu. Bugün patlamış mısırın aroması birçok insanda güzel hatıralar canlandırır ve mutluluk verir. Peki patlamış mısır ilk kez ne zaman ve nasıl ortaya çıktı? Bu ünlü atıştırmalığın ilk mısır patlatma makinesinin icadına uzanan tarihine göz atalım.
İlk patlamış mısır
Mısır hayatına ilk kez güneybatı Meksika'da teosinte denilen bir yabani ot olarak başladı. Zea cinsine ait bu bitki yaklaşık 9.000 yıl önce ehlileştirilmişti ve insanlar tarafından mahsul olarak yetiştirildi (ehlileştirme, sadece belirli özellikte ekinin kullanılması sonucu, alınan ürünün zamanla gelişmesidir). Arkeologlar ilk kez 2012 yılında Peru'da antik patlamış mısır kalıntılarına rastladılar: Karşılarında, üzerindeki taneleri şişmiş 6.700 yıllık mısır koçanları duruyordu.
Meksika'da MS 300'den kalma süslenmiş cenaze çömleğinde, kafalığında patlamış mısır taneleri bulunan bir mısır tanrısının tasviri görülür. Orta ve Güney Amerika'da, özellikle Peru, Guatemala ve Meksika'da pek çok antik patlamış mısır kalıntısına rastlanmıştır. Aztek yerlileri patlamış mısırı sadece yemek için değil, aynı zamanda kıyafet ve tören süsü olarak da kullanıyordu.
Çok yönlülüğü, besleyiciliği ve kurutulduğunda tanelerini bırakması mısırı en basit teknolojiyle kolayca tüketilebilen bir yiyecek yaptı, yani ateşle. Mısırın tüm Mezoamerika, Güney Amerika ve Kuzey Amerika boyunca büyütüldüğü ve patlamış mısır olarak tüketildiğine dair kanıtlar var.
Her iki kıta arası bir zamanlar geniş ticaret yollarıyla kaplıydı ve kabileler mısırı yetiştirmese bile alıp satarak ticaretini yapardı. Mısırın bu patlamış çeşidi ilk kültürden çoğu insanın mutfağının önemli bir parçası oldu.
İlk patlamış mısır, tavada hazırlanan kavrulmuş mısır gibiydi. O zamanki mısırdaki suyun içeriğinin daha az olması bugünkü gibi genişçe patlamasını önlemiştir. Bugünkü bildiğimiz ve sevdiğimiz kabarık patlamış mısır, bu ilk kabilelerin birkaç farklı mısır türünü binlerce yıl boyunca dikkatli şekilde seçerek yetiştirmesi sonucu meydana gelmiştir.
Modern işleme teknikleri mısırın daha da güçlü şekilde patlamasını sağlar: Mısır yetiştirilir, sapı üzerinde kurumaya bırakılır, toplanır ve ardından her bir tane yaklaşık yüzde 14 nem içerene kadar kurutulmaya devam edilir. Bu mısır taneleri ısıya maruz kaldığında içindeki nem genişler tanenin patlamasına neden olur.
Patlamış mısırın dünyaya yayılması
Patlamış mısırın dünyada ünlendiği yerin yine mısırın anavatanı Amerika'da olmasını bekleyebilirsiniz. Ancak durum böyle değildi. Amerika'nın ilk Avrupalı yerleşimcileri olan Pilgrimlerin 1621'de verdikleri Şükran Günü ziyafetinde patlamış mısır yedikleri yazılır. Ancak bu hikaye olaydan 200 yıl sonra 1889'da kaleme alındığından esasen kurgusal kabul edilir.
Patlamış mısırın şöhreti Fransızlar ile yayılmış görünüyor. Fransız kaşifler bir Amerikan kızılderili kabilesi olan İrokuaların, sert mısır tanelerini ısıtılmış kumla dolu çömlek kavanoza koyarak patlattığını yazdı. İrokua ulusu kıtadaki Büyük Göller bölgesi boyunca yayıldılar. Bu yüzden New York, Vermont ve Quebec eyaletlerinden çıkan yerleşimcilerin ilk Avrupalı-Amerikalı patlamış mısır üreticileri olduğu düşünülüyor.
1800'lere gelindiğinde patlamış mısır çoktan Amerikalı aileler tarafından ateşin önünde pişirilen, piknikte ve sosyal ortamlarda gece geç saatte atıştırılan bir besin haline geldi. Ancak Charles Cretors adlı bir Şikagolu girişimci 1890'larda ilk patlamış mısır patlatma makinesini yapana kadar kitlesel tüketime ulaşmamıştı.
İlk mısır patlatma makinesinin icadı
Patlamış mısır yüzyıllar boyu ateşin üzerinde kapla pişirildi. Ancak 19. yüzyıla yaklaşırken önemli bir buluşa imza atıldı. 1875 yılında Frederick J. Myers adında bir Kentucky sakini tutma kolu daima soğuk kalan bir mısır patlatma cihazının patentini aldı. Ancak makine büyük olduğundan taşınabilir değildi ve patlamış mısırın gerçek yükselişi bir başka mucitten gelecekti.
Bu mucit Şikagolu Charles Cretors'tur. Cretors bir şekerci dükkanı sahibiydi. Dükkanında taze kavrulmuş fındık sunabilmek için ticari fıstık kavurma makinesi satın aldı. Ama makinenin kalitesinden memnun değildi ve üzerinde biraz uğraşmaya karar verdi.
Cretors birkaç yıl sonra 1885'te hem fındık kavuran hem de mısır patlatan, elektrikle çalışan görülmemiş makineler tasarlamaya başladı. Üretilen sıcaklık tüm tanelerin eşit şekilde ısıtılmasını ve maksimum oranda patlamasını sağlıyordu. İlk icadından 8 yıl sonra mısırı yağlayıp tuzlayan bir mekanizma ekledi. Ayrıca kullanıcının mısırı doğrudan istenen baharatla patlatmasına imkan veriyordu. Cretors 1900 yılına gelindiğinde at arabalı patlamış mısır vagonu tasarladı ve insanların patlamış mısıra bayıldığı bir dönemin kapılarını araladı.
Sonraki patentler arasında dikkat çekenlerden biri 1892'de gelmiştir. James T. Nvoods, yeni patlatılmış mısırları şeker şurubu ile kaplayan ve daha uzun süre taze kalmasını sağlayan bir makine tasarladı. Şurup, taneleri birbirinden ayırıyor ve bu sayede paketlemeye uygun hale getiriyordu. Aslen Almanyalı olan Frederick ve Lewis Rueckheim kardeşler bakır kapta pişirdikleri patlamış mısırları satardı. 1896'da patlamış mısırı pekmezle kaplanmış tuzlu fıstıkla birleştiren Cracker Jack ürününü piyasaya sürdüler ve ürün bugün satılmaya devam ediyor.
İlk patlamış mısır şirketi
İlk ticari patlamış mısır markaları 1880'lerde sahneye çıkmasıyla başladı. Amerikalı Albert Dickinson Co., (Big Buster ve Little Buster ürünleriyle) patlatmaya uygun mısır taneleri satmış ilk şirkettir.
İlk mikrodalga patlamış mısır torbası
Elbette Amerikalılar dahil insanların çoğu şimdilerde patlamış mısırı bir at arabasından değil mikrodalgadan alıyor. Mikrodalgaya uygun ilk patlamış mısır torbası 1981'de General Mills tarafından icat edildi ve evde patlamış mısır tüketimi sonraki yıllarda on binlerce kat arttı. Bugün mısırın evi Amerika'da yılda yaklaşık 500.000 kilogram mısır patlatılıyor.
