Petrol sızıntısının insanlar ve deniz yaşamı üzerindeki etkisi nedir? Petrol sızıntıları insanların düşündüğünden daha yaygın gerçekleşiyor ve birçok farklı şekilde meydana geliyor. En büyük petrol üreticilerinden ABD sularında her yıl binlerce petrol sızıntısı yaşanır. Bu dökülmelerin çoğu küçüktür, tıpkı bir gemiye yapılan yakıt ikmali sırasında dökülen petrol gibi. Ancak bu dökülmeler özellikle sahil, mangrov ve sulak alanlar gibi hassas ortamlarda meydana geldiğinde belirgin hasarlara neden olabiliyor. Sadece 2010'daki büyük Deepwater Horizon sızıntısında 800.000 kuş ölmüş ve 65.000'e yakın kaplumbağa kıyı şeridinde ölü bulunmuştur.
Petrol Sızıntısı Nasıl Gerçekleşir?
Büyük petrol sızıntıları tehlikeli afetlerdir. Bunlar genellikle boru hattı kırıldığında, büyük petrol tanker gemileri battığında veya sondaj işlemi ters gittiğinde meydana geliyor. Büyük bir petrol sızıntısının ekosistem ve ekonomi üzerindeki sonuçları kazadan onlarca yıl sonra hissedilmeye devam eder.
Petrol, evleri ısıtmak, elektrik üretmek ve ekonominin büyük sektörlerine güç sağlamak için kullanılan bir fosil yakıt. Ancak bu yakıt yanlışlıkla okyanusa döküldüğünde deniz canlılarına zarar veriyor, sahilleri mahvediyor ve deniz ürünlerini zehirli hale getiriyor. Bir petrol sızıntısını temizlemek, kirliliğin etkilerini ölçmek ve okyanusun iyileşmesine yardımcı olmak zorlu bir bilimdir ve sonuçlar hiçbir zaman %100 etkili olmaz.
Petrol Sızıntıları Asit Yağmurlarını Tetikler
Petrol gibi kirletici maddeler suya dökülmeyle birlikte buharlaşma sürecine dahil olur. Suya karışan ve suyun buharlaşması ile yükselen petrol tanecikleri yukarıda bir bulut tabakası oluşturur. Yağışın başlamasıyla birlikte asit yağmuru görülür. Asit yağmuru bitki yaşamını ve hayvanları öldürerek ekosistemi tamamen yok edebiliyor.
Petrol Sızıntısının Yaban Hayata Zararları
Deniz ekosisteminde organizma ile çevre arasındaki ilişki son derece hassastır ve petrol sızıntısı bunu önemli ölçüde bozar. Petrolle kirlenmiş gıda kaynakları tüm gıda zincirini etkiler ve hayvanların yuvalama alanına ve üreme alanına dökülen petrol besin zincirine ve yaşam döngüsüne uzun vadeli zarar verir.
Petrolle kaplanmanın işkencesi: Petrol bitkiye veya hayvana önce fiziksel hasar verir. Petrol kuşun kanatlarını kaplayarak onu uçamaz hale getirir. Ayrıca kürkünün yalıtım özelliğini bozar ve hayvanı hipotermiye açık hale gelir. Petrolün hayvanların vücut işlevine verdiği hasar nedeniyle, petrolle kaplanan bir hayvanı öldürmenin onu temizlemeye çalışmaktan daha merhametlice olduğuna inanan araştırmacılar var.
Zira uçamayan ve tüylerinin yalıtımı kaybolan kuşların vücudu aşırı soğur ve aşırı ısınır. Tüylerini temizlemeye çalışırken petrolü yutar ve organları ciddi hasar alır. Petrol sızıntısı nedeniyle göç yolları ve üreme döngüleri değişen kuş popülasyonları var. Benzer etkiler su samuru gibi memeliler için de geçerli. Balina ve yunusların solunum gözenekleri tıkanır ve bu da nefes almayı ve ekolokasyon ile iletişim kurmayı engeller.
Petrolün zehri: Petrolün zehirliliğine dair anlayış ilk kez 2010 Deepwater Horizon petrol sızıntısının etkilerinin incelenmesiyle gelişti. Petrol, birçok farklı toksik bileşikten oluşuyor. Bu toksik bileşikler canlılarda kalp hasarı, bodur kalma ve bağışıklık sistemi hasarı gibi ciddi sorunlara neden olur ve ölümle sonuçlanan sağlık sorunları yaratır. Canlıları petrol sızıntısından kurtarmak ve temizlemek son derece zordur zira hayvanları bulmak ve yakalamak güçtür. Dahası balina gibi bazı hayvanlar kurtarılamayacak kadar büyüktür.
Petrol Sızıntısının İnsana Zararları
Yaban hayata zarar veren petrol sızıntısının etkileri insanlara da ulaşır. Sızıntının çevresindeki ekosistemin kirlenmesi sonucu gıda zinciri bozulur, mahsuller ve gıda kaynakları zehirli hale gelir veya tamamen yok olur. Bu da yaşamak için söz konusu ekosistemlere güvenen insanlara zarar verir. Su kaynakları petrolle kirlendiğinde sonuçları yıkıcıdır. 2013'teki bir sızıntı Malezya, Miri'de 300.000 ve Ekvador, Coca'da 80.000 kişinin su tedarikini kesintiye uğratmıştı.
Balıkçılar ve gemi işçileri solunum hasarı, bağışıklığın azalması ve artan kanser riski gibi petrole maruz kalmanın getirdiği sağlık sorunları nedeniyle gelir kaynaklarını kaybeder. Bu insanların yaşadığı bir topluluk temel kaynaktan ve gelirden mahrum kalabilir.
Petrol sızıntısı çevredeki hava kalitesini etkiliyor ve atmosfere toksik kimyasal salıyor. 2010 Deepwater Horizon felaketini takiben 2015 yılında yapılan bir araştırmada kazadan yüzlerce kilometre ötedeki Louisiana kıyısının çevresinde sızıntı ve temizlik faaliyetinden kaynaklı halk sağlığını tehdit eden benzen ve ince partikül madde konsantrasyonu bulundu.
Afrika'nın en kalabalık ülkesi ve en büyük petrol üreticisi olan Nijerya'da 2019 yılında yapılan bir araştırma petrol sızıntılarının civardaki yenidoğan ölüm oranını 1000 canlı doğumda %38,3 artırdığını gösterdi. Bu etkilerin petrol sızıntısı meydana geldikten sonra birkaç yıl boyunca devam ettiğini gösteren kanıtlar bulundu.
Petrol sızıntısının temizlenmek üzere yakılması hava kirliliğine katkıda bulunur ve petrol tabakasının çözülmesi için kullanılan kimyasallar zararı daha da kötüleştirir. Bu da çevredeki suyun ve vahşi yaşamın kirlenmesini artırır. Petrol yiyen organizmalar Dünya'nın soğuk bölgelerinde normalden daha yavaş hareket eder. Bu da sızıntıları daha tehlikeli yapar.
Petrol Sızıntısı Nasıl Temizlenir?
Çevredeki petrolü kontrol altına almak veya çıkarmak için çeşitli ekipman ve yöntemler kullanılıyor. Suya çekilen fiziksel bariyer petrolün içeride kalmasını ve sahil, mangrov ve sulak alan gibi hassas bölgelere girmesini önler. Skimmer adı verilen sıyırıcı botlar deniz yüzeyindeki petrolü alır. Sızan petrolü temizlemek için petrol ateşe verilebilir veya suya petrol tabakasını kıran kimyasal dökülebilir. Her ikisi de havayı kirletir.
Ancak hiçbir temizleme faaliyeti sızan petrolün %100'ünü ortadan kaldıramıyor ve tüm bunların yanında bilim insanlarının temizleme sürecinin ek zarara neden olmadığına dikkat etmesi gerekiyor. 1989'da Exxon Valdez petrol sızıntısının ardından sahilleri temizlemek için kullanılan yüksek basınçlı sıcak suyun petrolden daha fazla hasara neden olduğu görüldü. Hassas bir habitatta yaşanan petrol sızıntısının temizliği bu yüzden daha zor.
1990 Petrol Kirliliği Yasası ile petrol sızıntısından sorumlu olanlar temizlik ve restorasyon için ödeme yapmaktan sorumlu hale geldi. Sızıntının etkilerini değerlendirme ve restorasyon projesini finanse etmek zordur. Bugüne kadar dünyada petrol sızıntısı temizliğine on milyarlarca dolar harcandı.
Tarihin En Büyük Petrol Sızıntıları
Boşalan petrolün oranı itibariyle tarihin en büyük petrol sızıntısı 1910'da Kaliforniya, ABD'de gerçekleşti ve çöken Lakeview petrol kuyusundan 1,43 milyar litreden fazla petrol dışarı sızdı. Bununla birlikte okyanusa boşalan petrol itibariyle en ünlü kaza 2010'da Deepwater Horizon ile oldu. Tahminler 500 ila 900 milyon litre petrolün suya boşaldığı yönündedir. Petrol şirketi BP, tazminatlar dahil sızıntı için 62 milyar $ ceza ödedi. Sadece ABD, sivil hasar için şirketten 5,5 milyar $ talep etti.
1979'da Meksika'nın Ixtoc 1 platformundan Campeche Koyu'na 530 milyon litre petrol aktı. Deepwater Horizon gibi, dökülen petrolün litresini bilmek zordur ancak uzmanlar olayı tarihin en kötü ikinci sızıntısı olarak açıklıyor. Olay suyun 50 metre altındaki kuyuyu kazan Ixtoc 1 platformunda meydana gelen patlamayla yaşandı. Sızıntı 9 ay boyunca devam etti ve civar bölgelerdeki balıkçılığı ve turizmi yıllarca durdurdu.
