Alkol içmek birçok toplumun sosyal dokusuna işlemiştir ve sosyal etkinlikler sırasında mutlaka yer verilen bir içecektir. Bazı kültürlerde günün sonunda bira içmek ve belki de bir kutlamada yoğun alkol içmek bunun örnekleridir. Peki ama neden bu kadar çok kişi, risklerinin farkında olmalarına rağmen alkol almayı seviyor? Ve içki içmek tam olarak neden insanı daha mutlu hissettiriyor?
Binlerce yıl önce bile alkollü içeceklerin kullanımı birçok kültürde bir gelenek ya da önemli bir konu haline gelmiştir. Ve bu durum muhtemelen devam edecektir: Almanlar, kişi başına yıllık ortalama 10 litreden (340 oz) fazla saf alkol tüketimiyle dünyanın en ağır içicileri arasında yer almaktadır. Almanya'da yakın gelecekte 2,5 milyon kişinin alkol bağımlılığı tedavisine ihtiyaç duyacağı tahmin edilmektedir. Ülkede her yıl 40.000 kadar kişi aşırı alkol tüketiminin doğrudan bir sonucu olarak hayatını kaybetmektedir.
Toksinlerin Hedonistik Düşkünlüğü
Alkol, organlara zarar verdiği bilinen bir sitotoksindir ve çok çeşitli rahatsızlıkların artan riskiyle ilişkilidir. Aşırı miktarda alkol tüketmek beyin dokusunda hasara neden olur ve tüm organların ve bir bütün olarak vücudun faaliyetlerini bozar. Alkol kullanımının neden olduğu en yaygın hastalıklar arasında karaciğer sirozu, pankreas hasarı, kardiyovasküler hastalıklar, kanser ve diğer ruhsal bozukluklar yer almaktadır.
Çünkü alkol parçalandığında, nörotoksin vücutta dolaşarak çok tehlikeli ve kanserojen bir kimyasal olan asetaldehit ile zehirler ve beyinde genellikle kalıcı değişikliklere yol açar; bu özellikle 25 yaşından küçükler için geçerlidir. Bunun nedeni beyinlerinin hala büyüme sürecinde olmasıdır. Dehidrasyonun etkileri geçtikten uzun süre sonra bile algı kabiliyetleri engellenmeye devam edecek, kan şekeri seviyeleri düşecek ve vücut su eksikliğine karşı savaşmaya devam edecektir. Buna rağmen, zihinde tutulan şey genellikle bir öfori hissidir ve bu da bir bağımlılık geliştirme riski yaratır.
Çünkü alkol hem bir nörotoksin hem de bir uyuşturucu olarak kabul edilmesine rağmen, yine de çoğu yerde kolayca erişilebilir ve en önemlisi, genellikle toplum tarafından kabul edilebilir olarak görülüyor. Peki ama neden bu kadar çok kişi yaygın olarak kullanılan bu uyarıcı ile ilişkili tehlikeleri görmezden gelmeyi tercih ediyor?
Beynin İşleyişine Müdahale
Günümüzde alkol tüketimi hala çok tartışılan bir konudur: bir yandan alkol hala sağlığa zararlı bir maddedir; diğer yandan bazı çalışmalar ölçülü alkol alan kişilerin hiç alkol almayanlara göre daha uzun yaşayacağını göstermektedir. Alkolün yaygın tüketiminin bir başka açıklaması da, kişinin alkolün acı tadına karşı bir tolerans geliştirdiğinde, vücudunun bu nörotoksine alıştığı için artık onun yarattığı tehdidi algılamamasıdır.
Alkollü içeceklerin kullanımı gerginliği azaltma, huzur ve coşku duyguları yaratma ve çekingenliği ortadan kaldırma gibi faydalar sağlayabilir. Bazı insanlar alkol almanın, özellikle de işte geçirilen zor bir günün ardından dinlendirici veya rahatlatıcı bir aktivite olduğuna inanmaktadır. Bir anketin sonuçlarına göre, her beş erkekten biri alkol almanın rahatlamalarına yardımcı olduğunu söylemiştir. Ayrıca, ankete katılan kadınların yaklaşık yüzde sekizi de gevşemek için alkol aldıklarını belirtmiştir. Peki bunun nedeni ne olabilir?
Alkolün beyin üzerinde, kişinin içerken bardağına daha sık bakmasına neden olan bir etkisi olduğu çok uzun zamandır bilinmektedir. Bu son etki, sinir hücreleriyle iletişim kuran kimyasal haberciler olan nörotransmitterlerin beyindeki oranındaki değişimden kaynaklanmaktadır. İyimser ruh hali bu sürece atfedilebilir.
Alkol İçtiğimizde Vücudumuzda Neler Oluyor?
İçtiğimiz alkolün büyük çoğunluğu doğrudan kan dolaşımımıza karışır ve daha sonra tüm vücudumuza yayılır. Son olarak, kan-beyin bariyerini aşarak beyne girer ve burada dopamin miktarında bir artışa neden olur. Dopamin, ödül sisteminin işleyişi için gerekli olan bir nörotransmitterdir. Bunun nedeni, örneğin bir sporda, işte veya bir ilişkide olsun, belirli bir eforda başarıya ulaştığımızda vücudumuzun sürekli olarak önemli miktarda dopamin üretmesidir. Aynı şey, zaman zaman neşeli ve hatta coşkulu hissetmemizi sağlayan taşıyıcı moleküller olan endorfinler için de söylenebilir. Alkol, örneğin normalde fiziksel aktivite sırasında üretilen bu iyi hissettiren endorfinlerin salınımını uyarır.
Bir alkoliğin sarhoşluk seviyesi sadece ruh halini değiştirmekle kalmaz, aynı zamanda tipik eylemlerini ve özelliklerini de değiştirir. İnsanlar ikili ilişkilerdeki mesafeleri giderek daha yanlış değerlendirir, odaklanma yeteneklerini kaybeder, genel hızları ve temel motor becerileri bozulur ve yeteneklerini abartma eğilimi gösterirler. Etraf sadece puslu bir şekilde gözlemlenir ve stresli anılar ve hoş olmayan deneyimler unutulur. Alkol içmek gerçek dünyadan kısa bir kaçış sağlar; birçok insan için bu bir cazibedir.