İnsanlık tarihi boyunca değişmeyen çok az faktör olmuştur. Bunlardan biri de ne yazık ki savaş olmuştur. Savaş, insanlık tarihinin her zaman var olan bir unsurudur. Geçmişimiz, bugünümüz ve geleceğimiz üzerindeki etkileri ölçülemez. Bazı insanlar insanların fizyolojik ya da zihinsel olarak savaşa yatkın olduğunu düşünürken, diğerleri bunun bizi birbirimizle savaşmaya zorlayan toplumsal ve kurumsal baskılar olduğunu iddia ediyor.
Her iki tarafın da motivasyonu ne olursa olsun, savaş insanlık tarihinin tartışmasız en ölümcül girişimi olmuştur. Sonuçta, kendi hedefleriniz (toprak, servet veya prestij kontrolü) uğruna diğer insanları öldürmek savaşın özüdür. Savaşlarda her zaman kayıplar olur, ancak bunu teoride bilmek, rakamları bizzat görmekle aynı şey değildir. Modern savaşın özellikle korkunç olduğunu düşünme eğiliminde olsak da, insanoğlu savaşta düşmanlarını öldürme konusunda her zaman çok becerikli olmuştur.
Bununla birlikte, teknolojik gelişmeler savaşlardaki kayıpların üretimini çok daha verimli hale getirmiştir. Savaşlarda ölen insanların çetelesini tutmak, insan vahşetinin derinliklerini ortaya koyması açısından öğreticidir. Gelmiş geçmiş en kanlı çatışmaların bir listesi için lütfen okumaya devam edin.
Mağribi Savaşları: 5 Milyon Ölüm
Çoğumuz savaşın bedelini düşündüğümüzde günümüz savaş alanlarını hayal ederiz. Ekipman, silah ve teknolojinin muazzam ağırlığı ile modern savaşın yarattığı olağanüstü yüksek ölüm oranı göz önüne alındığında, askeri faaliyetlerin son zamanlarda son derece riskli hale geldiğini varsaymak kolaydır. Gerçek şu ki, fırsat ve itici güç verildiğinde, insanoğlu kendini yok etmekte usta olduğunu kanıtlamıştır. Roma İmparatorluğu, pek çok biçimiyle, savaş yürütme kapasitesi bakımından benzersizdi. Batı Roma İmparatorluğu M.S. 6. yüzyılda çökmüş, ancak Doğu yarısı Bizans İmparatorluğu olarak varlığını sürdürmüştür. Bizanslılar 534 yılında Kuzey Afrika'yı Vandallardan başarıyla geri aldılar. Bununla birlikte, her savaş meraklısının onaylayacağı gibi, savaşları kazanmak başka bir şeydir, topraklar üzerinde kontrolü sürdürmek ise tamamen bambaşka bir şeydir.
İlgili: Batı Roma'nın Yıkılması ile Kurulan Barbar Krallıkları
Yerli Mağribiler ve Berberiler tarafından Romalı işgalcilere karşı ani bir ayaklanma başlatıldı. Durum, bir hastalığın imparatorluğu kasıp kavurduğu 540'lı yıllara kadar Bizans'ın kontrolü altındaydı. Romalı Magister Militum Solomon 544 yılında öldürüldüğünde her şey daha da kötüye gitti. Sonsuzluk gibi görünen bir süre boyunca kavgalar, isyanlar ve ölümcül istilalar devam etti. Tarihçi Peter Heather, " Rome Resurgent" adlı kitabında Roma'nın bölgede tam bir hakimiyet kurmasının 15 yıl sürdüğünü ve bu süre zarfında tahminen 5 milyon insanın öldüğünü detaylarıyla anlatıyor.
Babür-Maratha Savaşları: 5.600.000 Ölüm
Müslüman Babür İmparatorluğu 17. yüzyılda güçlendi ve Hindistan'ın büyük bir bölümüne hükmetti. Babür İmparatoru Evrengzib, krallığın adem-i merkeziyetçi yapısı nedeniyle bölgesindeki küçük lordların sadakatine güveniyordu. Hindu azınlık bunu Maratha İmparatorluğu'nun kurulmasına yol açacak bir bağımsızlık savaşı başlatmak için bir şans olarak gördü.
Babürlüler her yönden üstündü. Daha büyük bir orduya ve daha istikrarlı bir yönetime sahiptiler. İmparator Evrengzib'in planı açıktı: Ezici bir güç kullanarak zayıf bir rakibi ezmek. Buna alternatif olarak Marathalar gerilla taktikleri kullanarak Babür ordusunun adeta bir salyangoz hızıyla hareket etmesini sağladılar ve küçük bölgeleri ya da tek tek kaleleri ele geçirmeleri bile yıllar aldı. İmparator Evrengzib sık sık "ne pahasına olursa olsun ele geçirin" emri vererek Babür ordusunda kitlesel ölümlere neden oluyordu. Ancak 1689'da Maratha kralı Sambhaji Bhosale'nin tutuklanıp idam edilmesinin ardından Babür İmparatorluğu savaşı kazanmış görünmekteydi.
Bunun yerine, Sambhaji'nin ölümünün direnişi yeniden canlandırmasının ardından Marathalar zemin kazanmaya başladı. Akıntıyı tersine çeviren Marathalar, Evrengzib'in ölümünden sonra Delhi ve Bhopal'de Babürlüleri yenmiş ve 1758'de imparatorluklarını Peşaver'e kadar genişletmişlerdir. Hindistan tarihindeki en uzun savaş olan bu uzun süreli çatışma sırasında yaklaşık 6 milyon insan hayatını kaybetti.
Napolyon Savaşları: 6 Milyon Ölüm
Korsika'da doğduğu ve okul çağına kadar Fransızca öğrenmediği göz önüne alındığında, Napolyon Bonapart'ın Fransa'da iktidara muhteşem yükselişi daha da etkileyiciydi. Napolyon askeri bir lider olarak öne çıktı ve daha sonra bu ününü Fransız Devrimi'nden beri Fransa'yı kontrol eden Direktuvar hükümetini devirmek ve kendini imparator ilan etmek için kullandı. Hemen ardından Napolyon Savaşları olarak bilinen savaşlarda Avrupa'nın bütün büyük devletleriyle savaşmaya başladı; bu savaşlar inanılmaz derecede yıkıcıydı.
Bazı tahminlere göre bu çatışmalarda ölenlerin sayısı 6 milyonun üzerindedir. Napolyon'un kendi ordusunun yok olmasını göze alması da bunda rol oynamıştır. Napolyon'un 1799'da siyasi konumu tehdit altına girdiğinde Mısır birliklerini hızla terk ettiği iyi belgelenmiştir. Birliklerinin yarısından fazlası, 1812'de Rusya'yı işgali sırasında doğa koşulları, açlık ve düşman ateşi nedeniyle öldürülmüştür. Napolyon'un genellikle pervasız yöntemlerinin büyük miktarda ölüme ve yıkıma neden olduğu bilinmektedir. Tüfeklerin ve topların katlanarak artan yıkıcı teknolojisinin bir sonucu olarak, 1802-1815 yılları arasındaki düzenli meydan muharebeleri sıklıkla şaşırtıcı kayıplarla sonuçlanmıştır.
Otuz Yıl Savaşı: 8 Milyon Ölüm
Otuz Yıl Savaşı'nın resmi süresi 1618'den 1648'e kadar uzansa da, çatışmanın kökenleri çok daha eskilere dayandırılabilir. Her ne kadar Kutsal Roma İmparatorluğu (aslında küçük krallıklardan oluşan zayıf bir konfederasyondu) içindeki Katolik ve Protestan uluslar arasında bir çatışma olarak başlamış olsa da, İspanya Veraset Savaşı kısa sürede o dönemde Avrupa'daki neredeyse tüm büyük güçleri içine çekti. İdeolojik çatışmanın ortasında, her iki taraf da kendi gündemi için bastırdı.
Otuz yıl savaşmak için uzun bir süredir. Tüm bu çatışmalardan kaynaklanan ölü sayısı şok edici derecede yüksekti. Onlarca yıl süren şiddet olaylarında tahminen 8 milyon kişi hayatını kaybetti. Ancak bu ölümler eşit bir şekilde dağılmış değildi. Çatışmalar eski Kutsal Roma İmparatorluğu sınırları içinde yoğunlaştığı için, bugün Almanya olan bölgenin nüfusunun yüzde yirmisi savaşta hayatını kaybetti.
Yapılan karşılaştırmaya göre, Otuz Yıl Savaşı, Kara Ölüm ya da II. Dünya Savaşı'nın toplamından daha fazla insanın ölümüne neden olmuştur. Dolayısıyla bu durum, kazılarda arkeologların savaşta ölen binlerce askerin gömülü olduğu devasa toplu mezarlar keşfetmeye devam etmelerinin nedenini açıklamaya yardımcı oluyor. Gerçekten de Avrupa bu savaşla geri dönülmez bir şekilde değişime uğramıştır, özellikle de kıtayı hala rahatsız eden şaşırtıcı ölü sayısı nedeniyle.
Çin İç Savaşı: 8 Milyon Ölüm
20'nci yüzyıl Çin için olağanüstü bir yüzyıl oldu. 1900 yılına gelindiğinde, Qing hanedanı nispeten gelişmemiş bir bölgeye hükmediyordu. Ancak 1999'da ülke yükselen bir küresel güç ve sarsılmaz bir komünist devlet haline geldi. Tüm bu karmaşa ile birlikte çok sayıda insan hayatını kaybetti.
İlgili:
- Çin'de Boxer Ayaklanması ve Qing Hanedanı'nın çöküşü
- 1911 Çin Devrimi: 2000 Yıllık İmparatorluk Döneminin Çöküşü
Çan Kay Şek yönetimindeki Kuomintang (KMT) ve Mao Zedong yönetimindeki Çin Komünist Partisi (ÇKP) Çin İç Savaşı'nda birbirleriyle savaştı. İki farklı savaş dönemi yaşandı: 1927'den 1936'ya kadar süren ilk savaş, Japonların Çin'i işgal etmesi ve II. Dünya Savaşı kargaşasını başlatmasıyla sona erdi. KMT ve ÇKP, ulusal savunma uğruna aralarındaki anlaşmazlıkları alenen bir kenara bırakmalarına rağmen, yine de aktif olarak birbirlerine karşı komplolar kurdular. Hem KMT hem de ÇKP Japonya'nın yenilgisinden sonra savaşa yeniden başlamakta gecikmedi.
Çatışmalar dehşet vericiydi. Bu uzun süreli iç çatışma nedeniyle 8 milyon insan hayatını kaybetti. Çin Halk Cumhuriyeti Tayvan'ın bağımsızlığını hiçbir zaman tanımadı ve her zaman anakara ile yeniden birleşmenin kaçınılmaz olduğunu savundu. Ancak, yeniden birleşmenin yeni çatışmalara ve kayıplara yol açabileceği konusunda uyarılar yapılmaktadır.
Rus İç Savaşı: 9 Milyon Ölüm
I. Dünya Savaşı savaşa dahil olan herkes için bir felaket olsa da, bazı ülkeler diğerlerinden daha çabuk toparlandı. Rus İmparatorluğu kesinlikle daha iyi durumda olan uluslar arasında değildi. Rus ordusu, İmparator II. Nikolay döneminde yetersiz bir şekilde komuta ediliyor ve donatılıyordu. Nikolay, askeri yenilgiler ve ekonomik çöküşün Rusya'yı dibe vurdurmasının ardından 1917 yılının başlarında tahttan çekildi.
Vladimir Lenin'in Bolşevikleri ile anti-komünist birliklerin koalisyonu olan Beyaz Ordu arasında Rus İç Savaşı yaşandı. 1917 ve 1922 yılları arasında, bu gruplar geniş Rus İmparatorluğu'nun için için yanan kalıntıları için savaşırken, sarsıcı bir şekilde 9 milyon insan hayatını kaybetti. Ancak bu anarşi döneminde kayıtların yarım yamalak tutulduğunu hatırlatmak gerekir. Daha önce I. Dünya Savaşı sırasında büyük sarsıntılar geçirmiş bir ülkeyi harap eden savaşın korkunç açlık ve diğer yansımaları göz önüne alındığında, ölü sayısı 12 milyona kadar yükselmiş olabilir. Rus İç Savaşı o kadar ölümcüldü ki, bir iç savaşta en çok can kaybının yaşandığı şüpheli Guinness Dünya Rekorunu elinde tutmaktadır.
Dungon Ayaklanması: 10 Milyon Ölüm
Çin tarihinin en ölümcül savaşlarından biri olan bu savaş, Tungan Ayaklanması ve Müslüman Ayaklanması gibi çeşitli isimlerle anılmaktadır. Batı'daki yaygın inanışın aksine Çin, geniş topraklarına yayılmış düzinelerce farklı kültürel gruba ev sahipliği yapmaktadır. Çoğunluğu Müslüman olan Huiler, 19. yüzyılın ortalarında Qing imparatorluğuna karşı ayaklandılar. Elbette bu süreçten hiçbir iyi sonuç çıkmadı.
On yıllardır dini ve ırksal baskıya maruz kalan Huiler arasında bir isyan için koşullar mükemmeldi. Emory Üniversitesi, Qing hanedanının zaten başka iç mücadelelerle uğraştığını ve bunun da dikkatlerini Çin'in kalbinden uzaklaştırdığını belirtiyor. Kontrol gevşediğinde Huiler bu fırsatı değerlendirdi.
Ancak Qing hanedanının ayaklanmaya tepkisi anında ve dehşet verici derecede etkili oldu. Qing hükümeti ayaklanmaya son vermek için acımasız bir operasyon başlatmadan önce müzakere etmek ya da Huilerin bakış açısını anlamaya çalışmak için hiçbir çaba sarf etmedi. Huiler ne yazık ki hiçbir zaman çok iyi örgütlenmiş bir halk olmadı. On beş yıl süren çatışmalar boyunca işbirliği yapılmamasının doğrudan sonucu olarak on milyon insan öldü. Bununla birlikte, bölgedeki Müslüman nüfus hiçbir zaman kendini toparlayamadı ve eski nüfusunun gölgesinde kaldı.
I. Dünya Savaşı: 18 Milyon Ölüm
20. yüzyıl, teknolojide çığır açan çok sayıda ilerleme ve gelişmeye sahne oldu. Telsiz ve araç gibi hava taşımacılığına da biz öncülük ettik. Ve öldürme pratiğini daha önce hiç görülmemiş yeni boyutlara taşıdık.
Amerikan Kongre Kütüphanesi'ne göre I. Dünya Savaşı insanlık tarihinin en büyük çatışmasıydı ve bu nedenle uzun bir süre sadece "Büyük Savaş" olarak adlandırıldı. 1914'te Arşidük Franz Ferdinand'ın öldürülmesiyle ortaya çıkan siyasi krizin ardından bir dizi gizli antlaşmanın kıvılcımı çakıldı ve neredeyse tüm dünya ilk kez savaşın içine çekildi.
I. Dünya Savaşı'nda 18 milyon insanın öldüğünü kavramak zordur, ancak teknolojik ilerlemeler ve atalet bu şaşırtıcı sayıya büyük katkıda bulunmuştur. Almanya erken başarılar elde etti ve çatışma ilk günlerinde hızla ilerledi. Ancak cephe hatları hızla sertleşerek milyonlarca askeri hareketsiz siperlere hapsetti.
Otomatikleşmenin yükselişi nedeniyle küçük çatışmalar ölümcül hale geldi ve hassas, uzun menzilli toplarla karıştırılan zehirli gaz gibi buluşlar toplu katliamlar için ideal ortamı sağladı; sadece bir günde 50.000 veya daha fazla kayıp verilebiliyordu. Tahminlere göre nihai kayıp sayısı 18 milyon gibi inanılmaz bir rakamdır ve bu rakam ordu hareketleri nedeniyle yayılan grip salgınının neden olduğu ölümleri hesaba katmamaktadır.
Taiping Ayaklanması: 20 Milyon Ölüm
Tarihin en ölümcül çatışmalarından birinin unsurları, Tanrı'nın oğlu olduğunu iddia eden başarısız bir devlet görevlisi, Çin'in Qing Hanedanlığı dönemindeki korkunç etnik ve sınıfsal önyargılar ve bol miktarda baruttu. Hong Xiuquan adında bir adam 1837 yılında Çin'deki memuriyet sınavlarında başarısız olup evine döndükten sonra ateşlenerek bayılmış.
İki gün boyunca hasta yatmış ve öbür dünyada şeytanları yok ettiğine dair rüyalar gördüğü için Tanrı'nın oğlu olduğundan emin olarak çıkmıştır. Kısa bir süre sonra aklı başına gelen Hong, sonunda sanrılarına teslim oldu ve Tanrı'ya Tapınma Topluluğu'nu (GWS) kurdu. Yoksul Hakka toplumuna hitap etmesi nedeniyle bu mezhep Çin'in kırsal kesiminde hızla yayıldı.
Tarikatın hızla yayılması ve ardından barut ve silah satın alması (Hong'un Çin'i yok ettiğini gördüğü "şeytanlarla" savaşmak için) nedeniyle, Qing yöneticileri 1851'de GWS'ye karşı bir saldırı başlattı. Şaşırtıcı bir şekilde, GWS hızla güç kazandı ve Nanjing'i başkent ilan etti. Çatışma uzun süre devam etti ve 1864'te Hong'un ölümüyle resmen sona ererken, GWS'nin küçük cepleri daha sonra on yıllar boyunca savaşmaya devam etti.
Dini aşırıcılığın bedeli nedir? Taiping Ayaklanması boyunca 20 milyondan fazla insan hayatını kaybetti.
Ming'den Qing'e Geçiş: 25 Milyon Ölüm
Çin, 7. yüzyılın ortalarında kaosun ortasındaydı. Ming Hanedanlığı yaklaşık 300 yıl iktidarda kaldıktan sonra 1500'lerin sonunda iç çekişmeler nedeniyle çöktü. Hanedanlığın gerilemesine katkıda bulunan bir diğer faktör de zayıf yöneticilerin birbirini takip etmesiydi. En önemlisi, 1618'de kuzey Çin'de çıkan bir isyan, insanlık tarihinin en ölümcül savaşlarından birine yol açtı.
Mançu halkı, Ming hanedanının sınırlı bir bağımsızlığa sahip vasal bir devleti olarak varlığını sürdürdü. Qing terimi bu dönemde ortaya çıkmıştır; "saf" anlamına gelmektedir. Ming orduları bu dönemde (1636) Shun liderliğindeki isyancılarla savaş halindeydi. İsyancı komutan Zicheng, ordusu 1644 yılında Ming hanedanının başkenti Pekin'i ele geçirdiğinde kendisini Shun İmparatoru olarak taçlandırdı. Son çare olarak Mingler yardım için Qinglere başvurdular, ancak Mançular Pekin'i kendileri için ele geçirme fırsatını yakaladılar. Qing imparatorları 1644'ten 1912'ye kadar son iki yüzyıl boyunca Çin'i kontrol etmeye devam edeceklerdi.
Çatışma nihayetinde 1683'te sona erdirildi, ancak bunun için daha onlarca yıl geçmesi gerekti. Bu, neredeyse 60 yıl süren ve 25 milyondan fazla insanın ölümüyle sonuçlanan bir savaş anlamına gelmektedir.
An Luşan İsyanı: 36 Milyon Ölüm
Toplum olarak, modern teknolojiyi ve küresel ölçekteki ciddi savaşları milyonlarca kurbanın olduğu korkunç savaşlarla ilişkilendirme eğilimindeyiz. O halde, ateşli silahların, topların ya da inanılmaz derecede etkili atom bombasının olmadığı 8. yüzyılda 36 milyon insanı öldürmenin ne kadar zor olduğunu anlamaya çalışın.
755 yılında General An Luşan, Çin'de kendisinin imparator olacağı yeni bir hanedanlık, Yan Hanedanlığı kurma girişiminde bulundu. Tang Hanedanlığı'nın ömrünü tamamladığına inanıyordu. Erken dönemdeki bazı başarıların ardından, 756 yılında An Luşan Tang İmparatorunu tahtından indirmeyi başarmıştı. Ancak bu zafer kısa sürdü çünkü dengesiz ve paranoyak An Lushan kısa süre sonra kendi oğlu tarafından öldürüldü ve o da başka bir isyancı komutan olan Shi Siming tarafından katledildi.
Kargaşa nedeniyle gereğinden fazla insanın ölmüş olması makul bir varsayımdır. Savaşın her iki tarafı da sivil altyapının ve tarımsal kaynakların sistematik olarak yok edilmesini bir strateji olarak kullanmış, bu da hayal edilemeyecek bir insan sefaletine ve yüksek bir ölü sayısına yol açmıştır. Tanglar nihayetinde 763 yılında ayaklanmayı yeniden organize edip bastırmayı başardılar ve başkenti geri aldılar. Ancak bu, savaş ve ardından gelen açlık nedeniyle akıl almaz derecede yüksek sayıda insan hayatını kaybettikten sonra gerçekleşmiştir.
II. Dünya Savaşı: 100 Milyon Kadar Ölüm
II. Dünya Savaşı'nın bu listede bu kadar üst sıralarda yer alması hiç de şaşırtıcı değil. Tarihçiler tarafından kaydedildiği üzere, 30'dan fazla ülke, büyük miktarda malzeme ve çok sayıda askerin katıldığı bu savaşa dahil olmuştur. Askeri tarihin en büyük amfibi saldırısı olan Normandiya Çıkarması (D-Day), yüz binlerce insanın katıldığı ve savaşın sadece bir operasyonuydu. II. Dünya Savaşı'nın Guinness Rekorlar Kitabı'nda yer alan savaşlar arasında en fazla ölü sayısına sahip olması pek de beklenmedik bir durum değil. ABD Ulusal II. Dünya Savaşı Müzesi'nin tahminlerine göre Danimarka ve Brezilya gibi ülkeler bile İkinci Dünya Savaşı'nda binlerce vatandaşını kaybetmiştir.
II. Dünya Savaşı'nın şaşırtıcı ölü sayısı, savaşın aslında ne kadar kısa sürdüğü düşünüldüğünde daha da çarpıcıdır. II. Dünya Savaşı sadece altı yıl sürmüştür, ancak diğer çatışmalar onlarca yıl sürmüş ve çok daha az can kaybına neden olmuştur. Bununla birlikte, düzenli çatışma ve hasara ek olarak, bu altı yıl boyunca olağanüstü ölümcül birkaç olay meydana geldi. Almanya'daki Nazi diktatörlüğü soykırım girişiminde bulunmuş ve 11 milyon kadar insanı acımasızca katletmiştir. Amerika Birleşik Devletleri, Nagazaki ve Hiroşima'ya ilk atom bombalarının atılmasından sorumluydu ve bu da nispeten kısa bir süre içinde yarım milyondan fazla insanın ölümüne neden oldu.
II. Dünya Savaşı'nın insanlık tarihinin en ölümcül ve en yıkıcı savaşı olma unvanını asla kaybetmemesini temenni edelim.