Amerikalı araştırma ekibi, geliştirdikleri yeni ilacın ayrıntılarını ve nasıl çalıştığını geçtiğimiz hafta prestijli Science dergisinde yayınladı.
Sıtma, tek hücreli Plasmodium parazitlerini taşıyan sivrisinekler tarafından yayılır. Parazitler karaciğerdeki bir uyku döneminden sonra kırmızı kan hücrelerini istila eder. Belirtiler arasında ateş ve baş ağrısı yer alır ve anemi ve organ yetmezliği gibi komplikasyonlara yol açabilir.
MED6-189 adlı ilaç, iki farklı hücresel yolu bozarak Plasmodium'u öldürür. Bu iki yönlü mekanizma, parazitin MED6-189'a karşı direnç geliştirmesini çok daha zor hale getirmektedir.
İlaca dirençli sıtma, insan nüfusunun neredeyse yarısını etkileme potansiyeliyle dünyanın en ciddi halk sağlığı sorunlarından biridir.
En ölümcül Plasmodium türü olan P. falciparum, mevcut antimalaryal ilaçların neredeyse tamamına karşı direnç geliştirmiştir. Buna, dünya çapında kullanılan ana antimalaryal sınıfı olan artemisinin'e karşı kısmi direnç de dahildir.
Araştırma ekibi yeni antimalaryal ilaçlarının tasarımında deniz süngerlerinden elde edilen ve doğal olarak oluşan bileşikleri temel aldı.
ABD'deki UC Irvine'de kimya ve farmasötik bilim profesörü olan eş yazar Christopher Vanderwal, "En iyi antimalaryal ajanların çoğu doğal ürünlerdir ya da onlardan türetilmiştir" diyor. "Örneğin, artemisinin ilk olarak tatlı pelin bitkisinden izole edilmiştir."
İlacın canlı hayvanlardaki etkinliğini test etmek için, işbirliği yapılan bir İspanyol ilaç şirketi olan GSK, MED6-189'u P. falciparum ile enfekte farelere verdi. İlaç paraziti farelerden temizledi. (Fareler insan kırmızı kan hücrelerine sahip olacak şekilde tasarlanmıştı).
ABD'deki Yale Üniversitesi'nde işbirliği yapılan bir laboratuvar, MED6-189'u maymunlarda test etti ve bu maymunlar da hastalıktan arındırıldı; bu da MED6-189'un tüm Plasmodium türlerine ve suşlarına karşı etkili olabileceğini gösteriyor.
2022 yılında yaklaşık 247 milyon kişi sıtmaya yakalanmış ve yaklaşık 619.000 kişi bu hastalıktan ölmüştür. Bu ölümlerin çoğu Sahra altı Afrika'daki küçük çocuklardı. Bu halk sağlığı krizini ele almak için başka birçok biyolojik kontrol önlemi test edilmektedir.