Gitar: İcadı ve şaşırtıcı tarihi

gitarın tarihi

Gitarın icadından ve onun geniş tarihinden bahsedelim. Bugün çoğu insan müziği sonsuza dek değiştirmiş bu çalgının ya da onun bir sürümünün zamanın başlangıcından beri var olduğunu bilmez. Gitarın kesin kökeni hala sır olmakla birlikte "gitar" sözcüğü eski Yunanca κιθάρα (kithara) çalgısından geliyor. Bu yüzden gitarın atası kabul edilen kithara mitolojik bir geçmişe de sahip: Buna göre ilk kithara Hermes tarafından kaplumbağa kabuğundan yapıldı ve Apollon en çok kithara ile resmedildi.

Gitarın atası

kithara
"Sappho ve Alcaeus". Lawrence Alma-Tadema'nın 1881 yağlı boya tablosu. MÖ 7. yüzyılda Midillili şair Alcaeus'un kithara çaldığı bir konser.

Kitharanın ahşap bir ahenk tahtası ve kutu şeklinde bir gövdesi veya rezonatörü vardı. Rezonatörden uzanan iki içi boş kol çapraz çubukla birbirine bağlanırdı. Enstrüman üç telliydi. Teller enine çubuktan alt uca uzanır ve ahenk tahtasındaki eşikten geçerdi. Sonraki sürümlerde 12 tele kadar çıkıldı.

Antik müzisyenler yaylı çalgıları genellikle mızrapla çaldılar ve modern penanın ilk halidir. Müzisyen istenmeyen telleri bastırmak için sol elini kullanır ve zaman zaman teli durdurur veya sol eliyle armoni oluştururdu. Solo müzisyenler bazen telleri iki elin parmaklarıyla çekerdi. Kithara tutmak gitar tutmaya benzerdi ve müzisyenler tıpkı bugün olduğu gibi kitharayı omuz üstü askıyla kullandılar.

Tarih öncesinden Orta Çağ'a gitar

Gitarın tarihi, yazılı tarihten önce gelen iki enstrüman olan ut ve lavtaya uzanır. Birçokları Nuh'un büyükbabası ve Adem ile Havva'nın altıncı torunu olan Lamek'in gitarın bir öncülünü tasarladığına inanıyor. Hikayeye göre Lamek, ölen oğlunu bir ağaca astıktan sonra ilham alarak ut olarak bilinen enstrümanı tasarladı. Morolar MS 711'de Güney İspanya'yı işgal ederken utu yanlarında getirdi.

Utun şekli ve tarih boyunca boyutu değişti ancak daima kavisli bir arkaya sahip oldu. Enstrüman Mısırlılardan Yunanlılara ve daha sonra onu Avrupa'ya götüren Romalılara geçti.

Ut benzeri telli bir enstrümanın ilk eski resimli kaydı MÖ 3500 ila 3200'de Güney Mezopotamya'ya (şimdi Irak, Nasiriye ili) aittir. Çizimde bir teknede çömelmiş bir kadın tasvir ediliyor. Ellerinin enstrüman üzerindeki konumu onu çaldığını gösterir.

Uzun ve kısa boyunlu lavta çeşitleri Mezopotamya ve Mısır tarihi boyunca resimli kayıtlarda görünmeye devam eder. New York Metropolitan Sanat Müzesi, Philadelphia, Cleveland ve British Museum'daki kil tabletler ve papirüs kağıdı üzerinde bu resimli kayıtların birçok örneği var.

15. yüzyıldan günümüze

15. yüzyıldan vihuela. Modern gitarın öncülerinden.
15. yüzyıldan vihuela. Modern gitarın öncülerinden.

Ut, Rönesans'ın sonunda önemli ölçüde gelişti. Birçok lavta 20 veya 30 telliydi ancak enstrümanın lavta benzeri şekli artık popülaritesini yitiriyordu. 15. ve 16. yüzyıllarda İspanya'daki müzisyenler bugün gitarla ilişkilendirilen o tanıdık kavisli şekle sahip çalgılar kullanmaya başladılar.

Barok gitar olarak bilinen bu gitarlar yaklaşık 1600'den 1750'ye kadar müzisyenler arasında telli enstrüman olarak utun yerini aldı. Beş sıra bağırsak teli ve hareketli perdeler gibi iyileştirmeler enstrümanın çalınmasını kolaylaştırdı.

Bu dönemde İspanya, Portekiz ve İtalya'da gövdesi kum saati şeklinde olan kıvrımlı kenarlı vihuela çalgısı popüler oldu. Mariachi müziği bugün hala vihuelanın bir çeşidi ile çalınıyor.

İlk standart gitar tasarlanır

İspanyol gitarlar 1790'larda modern gitarı andıran alışılmış gövde tipine ve altı sıra tele sahip oldu ancak daha küçüklerdi. İspanyol müzisyen ve gitar yapımcısı Antonio de Torres Jurado'nun 1800'lerin ortasında standart gitar tasarımını oluşturması her şeyi değiştirdi. Kendisi bu yüzden gitar tarihinin en önemli mucitlerinden biridir.

Onun tasarımında gitar genişletilmiş bir gövdeye, inceltilmiş bir göbeğe ve artan bel eğrisine sahip oldu. Ayrıca ahşap akort vidası yerine akort burgusu kullandı. Gövde tasarımı ve gitarın içindeki ahşap çubuklara dair yenilikçi yaklaşımı klasik gitarın ayırt edici, zengin sesini ortaya çıkardı.

Ünlü İspanyol gitarist Andres Segovia, Torres'in klasik gitarını kendi konser enstrümanı olarak kullandı. Gitarist "klasik gitar" müziği dediğimiz o karmaşık müzik bestelerini kaleme aldı.

Bu dönemde Amerika'ya göç eden Avrupalılar, bu ilginç İspanyol enstrümanının çelik telli bir sürümünü yanlarında getirdi. Amerika'da modern gitar, düz üst, kemer üst ve modern elektro gitarın icadıyla çalgı yeni bir şekil ve tarihe kavuştu.

Modern gitarlar

Düz üst veya flat top, akustik gitarın icadından yaklaşık 200 yıl sonra bugün en popüler gitar şekli olmaya devam ediyor. Almanya doğumlu Amerikalı gitar yapımcısı Christian Frederick Martin, flat top'ı tasarlamıştır. Eski Torres tarzı gitarların modern çelik tellerin ekstra stresiyle başa çıkmadığını görünce gitardaki eski moda ahşap çubukları X-bracing denilen tasarımla değiştirdi.

Flat top gitardaki sıkı çelik teller ayrıca gitaristlerin çalma tarzını değiştirmiş ve daha sık pena kullanmayı gerektirmiştir. Bu durum gitarla çalınan müzik türünü temelden değiştirdi. Klasik gitardaki melodiler tam ve narinken, çelik teller ve pena parlak, akor odaklı bir müzik meydana getirdi. Yaygın pena kullanımı bugün çoğu flat top gitarda ses deliğinin altında görülen koruyucu pickguard'ın (pena zırhı) ortaya çıkmasını sağlamıştır.

Çoğu insan Orville Gibson'ı kemer üst veya archtop gitarı tasarlamasıyla tanır. Bu gitar tasarımında F-delikleri, kemerli üst ve arka bölüm ve enstrümanın tonunu ve hacmini artıran ayarlanabilir eşik vardır. Gibson, çelloya benzer gövdesi olan gitarlar tasarladı, bu da gitarın daha yüksek ses üretmesini sağladı. Caz ve country müzisyenleri bu yeni gitar türünü hızla benimsediler. Big grupları ve swing grupları ise düz üstler kullandılar.

George Beauchamp ve ortağı Adolph Rickenbacker 1931'de elektro gitarı icat etti. Aslında diğer birçok mucit ve gitar yapımcısı aynı dönemde gitarın elektrikli sürümü üzerinde çalışıyordu. Örneğin Les Paul, Gibson Guitars tarafından yapılan sağlam gövdeli gitarın öncülüğünü yapmıştır ve Leo Fender, 1951'de Fender Telecaster'ı icat etmiştir. Fender Telecaster, Gibson Les Paul ve Gibson SG'ler birlikte gitarın bugün hala kullanılan sağlam gövdeli elektro gitara dönüşmesini sağladı.