Ev bitkileri son yıllarda oldukça popüler hale geldi. Peki bu iç mekan bitkileri gerçekten havayı temizliyor mu? Çevre Koruma Ajansı'na (EPA) göre yalnızca Amerikalılar zamanlarının %90'ını kirletici düzeyinin dışarıdaki havadan 5 kat yüksek olduğu kapalı alanlarda geçiriyor. Bu yüzden iç mekanlarda solunan havanın mümkün olduğunca temiz olması önemli. Ev bitkileri evdeki havayı temizlemenin bir yolu olarak sunulur. Peki bu konunun gerçekliği var mı? Ev bitkileri odadaki havayı temizliyor mu? Bitkilerin arkasındaki bilimi ve hava kalitesi üzerindeki etkisini inceleyelim.
Ev Bitkileri Havayı Temizliyor mu?
Hava kalitesi genel olarak karbondioksit, karbonmonoksit, azot oksit ve evdeki bazı ürün ve malzemelerde bulunan uçucu organik bileşiklerden (VOC) etkilenir. Bitkiler, soluduğumuz karbondioksiti fotosentez yoluyla dönüştürüyor ve ayrıca soğurma adı verilen bir işlemle havadaki gazları uzaklaştırıyor.
Sık sık alıntılanan 1989 tarihli bir raporda bir NASA bilim adamı ev bitkilerinin iç mekan hava kirliliğine karşı umut verici bir ekonomik çözüm olduğunu iddia eder. Raporda bitkilerin VOC'leri ortamdan uzaklaştırma kabiliyeti ve derin uzay görevlerinde kullanım potansiyeli gösterilir. Ancak yeni araştırmalar bu fikri gözden düşürmüştür.
İç mekan bitkilerinin ozonun pasif olarak uzaklaştırılmasına dair etkinliğini inceleyen bilim adamları ev bitkilerinin iç mekan ozon giderme etkinliğinin en iyi ihtimalle yaklaşık %0,9-9 gibi görece düşük olduğunu buldu. Bunu 2017 yılında Building and Environment dergisinde bildirdiler. Tipik bir ABD evindeki etkileri canlandırmak için gerçekleştirilen laboratuvar testleri ev bitkilerinin zar zor etki gösterdiğini bulmuştur. Evin hava kalitesinde anlamlı bir fark yaratmak için tüm bir odayı baştan sona bitkilerle doldurmak gerekiyor.
Hangi Bitkiler Havayı Daha İyi Temizliyor?
Tek bir tane örümcek bitkisi (kurdele çiçeği) havayı temizlemez ancak bitkilerle kaplı yeşil bir duvar fark yaratabilir. Bilim insanları bu bulguyu 2020'de Journal of Environmental Management'ta yayınladılar. Uygun bitki türleriyle dolu yeşil bir duvarın bina iç ortamındaki sağlık endeksini iyileştirdiği sonucuna varıldı.
Yani yeterince yüksek miktarda bitkiyle hava kalitesini iyileştirebilirsiniz. Peki ne tür bitki kullanmalı? Bilimin buna henüz bir cevabı yok.
Bitkilerin kirleticileri ortadan kaldırdığı şüphesiz ancak hangi türlerin en etkili olduğuna dair çok az araştırma var. 2018'de bir makale iç mekan bitkilerinin havayı temizleme etkisini incelemiş ve bu bitkilerin stoma alımı (soğurma) ve stoma dışı birikim (tutunma) yoluyla iç mekan hava kirleticilerini giderme kapasitesinin bilinmediği sonucuna varmıştır.
İç Mekan Bitkilerinin Sağlığa Olan Diğer Faydaları
Mayıs 2021'de Çevre Araştırmaları dergisinde yayınlanan bir çalışmada, bilim adamları 323 öğrenci üzerinde çalıştı ve ev bitkilerinin "evdeyken dışarıda olma" duygusu yaratarak zihinsel sağlığı iyileştirdiğini buldular.
Bitkilerin havayı temizleyip temizlemediği belirsiz olsa da, Princeton Üniversitesi'nden yapılan bir araştırma bahçeciliğin fiziksel ve zihinsel sağlık için faydalı olduğunu buldu. Genç yetişkin erkekleri içeren bir başka çalışma, bilgisayarda bir görevi yerine getirmeye kıyasla kapalı bahçeciliğin stresi azalttığını gösterdi. Bahçeyle uğraşan grup bilgisayarın önünde oturan gruba kıyasla daha iyi kan basıncı, kalp hızı ve stres düzeyi gösterdi.
Oda Bitkileri Hayvanlar İçin Güvenli mi?
Eve daha fazla bitki ve yeşillik sokmak yararlı olabilir, peki iç mekan bitkileri evcil hayvanlar için iyi mi? Çoğu insan zambakların kediler için ve domates bitkilerinin köpekler için tehlikeli olduğunu bilir, ancak diğer birçok bitki türü de evcil hayvanların sağlığını ve esenliğini tehdit ediyor. Burada listelenemeyecek kadar çok bitki var ve evcil hayvanlar için zehirli bitkilerin tam listesi ASPCA'nın web sitesinde mevcut.
Bir evcil hayvan zehirli bitki yerse ne olur? Birçok durumda aslında belirti görülmez veya biraz gastrointestinal rahatsızlık çekerler. Ciddi klinik etkiler nadiren ortaya çıkar. Veterinerler için en büyük zorluklardan biri böyle bir evcil hayvanın ne yediğini bilmektir.
Kısacası, bitkiler evleri daha hoş bir ortama dönüştürebiliyor ve zihinsel sağlığı artırabiliyor ancak yüzlerce adet satın almadığınız sürece havayı temizleme konusunda fazla bir şey yapmadıkları düşünülüyor. Bu yüzden, evdeki hava kalitesiyle ilgili endişeleri olanlar yüksek kaliteli HEPA filtresiyle donatılmış bir hava temizleyicisine yatırım yapabilir.
Kaynakça ve ek bilgiler: