Fransız melek balığı kemikli balıklar (Osteichthyes) sınıfının bir üyesi ve Bahamalar'dan Brezilya'ya ve Meksika Körfezi'ne kadar Batı Atlantik'teki mercan resiflerinde yaşıyor. Bilimsel isimleri olan Pomacanthus paru, çıkıntılı dikenlerinden dolayı Yunanca örtü (poma) ve diken (akantha) kelimelerinin birleşiminden gelir. Fransız melek balığı çok meraklıdır, bölgecidir ve çoğunlukla çiftler halinde yaşarlar.
Fransız Melek Balığı (Pomacanthus paru) Özellikleri
- Bilimsel adı: Pomacanthus paru
- Yaygın isimler: Fransız meleği, melek balığı
- Takım: Kemikli balıklar (Osteichthyes)
- Ayırt edici özellikleri: Yetişkinlerde sarı çizgili siyah pullar ve yavrularda ise sarı dikey bantlı siyah pullar
- Boyut: 25 – 40 cm
- Ağırlık: Bilinmiyor
- Ömrü: 10 yıla kadar
- Beslenme: Süngerler, algler, yumuşak mercanlar, ektoparazitler
- Habitat: Tropikal kıyı sularındaki mercan resifleri
- Popülasyon: Kararlı
- Korunma durumu: En az endişe verici
- İlginç bilgiler: Yavru Fransız melek balığı daha büyük balıklarla simbiyotik ilişkiler kurar. Parazitleri diğer balık türlerinden uzaklaştırır ve karşılığında yırtıcılardan korunur.
Fransız Melek Balığının Fiziksel Tanımı
Fransız melek balığının çıkıntılı alt çeneleri, küçük ağızları ve tarak benzeri dişleri var. Üzerleri parlak sarı çizgilerle örülü siyah pullarla kaplılar ve gözleri, irisin dış kısmından itibaren sarıdır. Koyu kahverengi veya siyah gövdeli olan yavruların farklı şekilde dikey sarı şeritleri bulunur. Olgunlaştıkça pullarında sarı çizgiler çıkmaya başlar, gövdenin geri kalanı ise siyah kalır.
Bu güzel görünümlü balıklar genellikle 4.5 metre gibi sığ derinliklerde yüzüyorlar. Buralar süngerlerin yakınındaki mercan resifleriyle kaplıdır. Her zaman kumrular gibi çiftler halinde dolaşırlar. Bölgeci dürtüleri güçlüdür ve komşu çiftlerle bölge savaşı yaparlar. Fransız melek balığı ince gövdesi sayesinde avcılardan gizlenmek için mercanlar arasındaki dar çatlaklara girebiliyor. Göğüs yüzgeçlerini kürek çeker gibi kullanıyorlar ve sahip oldukları uzun kuyruk yüzgeçleri daha hızla dönmelerini sağlıyor.
Fransız Melek Balıklarının Habitatı ve Dağılımı
Fransız melek balığı mercan resiflerinde, kayalık diplerde, deniz çimenlerinde ve tropik kıyı sularında gizlenme sağlayan diğer tüm yerlerde görülebilirler. Atlas Okyanusu'ndaki Florida kıyılarından Brezilya'ya kadar bulunuyorlar. Ayrıca Meksika Körfezi'nde, Karayip Denizi'nde ve zaman zaman New York kıyılarında yaşadıkları görülür. Fransız melek balığı tuzlu suya olan toleransı nedeniyle çok çeşitli ortamlarda hayatta kalabiliyor.
Beslenme ve Davranış
Yetişkin melek balıkları çoğunlukla süngerler ve yosunlar ile beslenir. Birçok sünger, Fransız melek balığı ısırıkları nedeniyle görünüşte V şeklini alır. Ayrıca, zoantharian ve alcyonacea gibi knidliler dahil bryozoan ve tunikatlar gibi diğer omurgasız su hayvanlarını da yiyorlar. Küçük melek balıkları diğer büyük balıkları çevreleyen alg, detritus ve ektoparazitleri yiyerek onları temizlerler. Resif ekosistemlerinde yavru Fransız melek balıkları müşterilerine hizmet veren seyyar temizlikçiler gibidir.
Balık müşterilerinin gövdelerine karın yüzgeçleri ile dokunarak parazitlerini temizlerler. Bu özel fonksiyon kaya balığı (gobi) ve karides gibi diğer temizleyicilerde de bulunuyor. Diğer müşteri balıklar arasında jack'ler, mürenler, cerrah balıkları ve snapper'lar var.
Yetişkinler hayatları boyu eşleriyle birlikte yaşıyor. Bu çiftler gündüzleri mercanlar etrafında yiyecek ararlar ve geceleri resiflerdeki çatlakları kullanarak yırtıcılardan saklanırlar. Çok bölgeci olmalarına rağmen dalgıçlara merak duydukları bilinmektedir.
Üreme ve Yavrular
Hayvanlar nisan-eylül ayları arasında yumurtlar. Yuvalarını korumazlar ve dış döllenme ile ürerlerler. Açıkta yumurtlayan diğer balıkların aksine, Fransız melek balığı yalnızca eşleriyle çiftleşir. Yumurtaları her zaman su yüzeyine bırakırlar. Bunlar sadece 0.1 cm çapındadır ve döllenmeden 15 ila 20 saat sonra yavru çıkmış olur. Bu yumurtalar mercan kayalığına inene dek plankton yataklarından beslenir.
Fransız Melek Balıklarının Korunma Durumu
Uluslararası Doğa Koruma Birliği (IUCN) tarafından değerlendirildiği üzere "en az endişe verici" sınıfındadır. Örgüt, hayvanların akvaryum ticareti için toplanmasına rağmen küresel popülasyonun sabit olduğunu buldu.
Fransız Melek Balığı ve İnsanlar
Ekonomik değer taşıyorlar çünkü yavrular akvaryumlara satılmak üzere ağlarla toplanmaktadır ve esaret altında yetiştirilir. Fransız melek balıkları çevresel değişikliklere karşı yüksek toleransa sahipler. Hastalık direnci ve meraklı kişilikleri nedeniyle ideal akvaryum balıkları oluyorlar. Ek olarak, ciguatera balık zehirlenmesine yol açmalarına rağmen, Singapur ve Tayland gibi ülkelerde yenmek üzere yakalanıyorlar. Bu zehirlenme türü ciguatera toksini taşıyan balıkları yemekten kaynaklanıyor.