Modern dünyada, yazının olmadığı bir hayatı hayal etmek zordur. Bilginin sembolik işaretler aracılığıyla yazıya dökülmesi, insan uygarlığının işleyişinin temel direği haline gelmiştir. Bu olmadan tamamen kaybolmuş olurduk. Aslında, eğer yazı tamamen ortadan kalkarsa, medeniyetin çökeceği söylenebilir. Yazılı kelimenin önemi işte budur. Peki, her şey ne zaman başladı?
İlgili
İnsan Uygarlığının Başlangıcı
İnsan türü yüz binlerce yıldır varlığını sürdürmektedir ve bu sürenin ezici çoğunluğunda insanlar avcı-toplayıcı olarak var olmuşlardır. Yaşam göçebeydi. Zaman muhtemelen başı ve sonu olan bir şey olarak değil, döngüsel bir şey olarak görülüyordu.
Bu durum yaklaşık 15.000 yıl önce değişti. Bunun neden olduğu büyük bir tartışma konusudur. On yıllar boyunca kabul gören teori, bunun daha verimli bir besin kaynağı olduğu için ekinlere bakma ihtiyacından kaynaklandığı yönündeydi. Göbeklitepe'de olduğu gibi daha yeni keşifler, avcı-toplayıcı toplumdan tarım toplumuna geçişin dini mekanlara yakın kalma arzusuyla yapıldığını öne sürmektedir. Ve böylece yerleşik yaşam tarımın icadını gerektirmiştir.
Sebep ne olursa olsun, tarım yeterli miktarda yiyecek üretti ve insanlar artık tüm zamanlarını hayatta kalmaya harcamak zorunda kalmadı. Böylece dikkatlerini çömlekçilik, dokumacılık ve vahşi hayvanların evcilleştirilmesi gibi diğer uğraşlara yönelttiler. Sonunda dilleri kaydetme ihtiyacı ortaya çıktı. Yazı sistemleri geliştirilmeye başlandı.
İlk Uygarlıklar
Medeniyet ilk olarak Orta Doğu'da Mezopotamya ve Nil Nehri çevresinde, Bereketli Hilal olarak bilinen bölgede ortaya çıkmıştır. Burada doğan ilk uygarlıklar, toplumun yönetilebilmesi için yazılı kayıtlara ihtiyaç duyan karmaşık toplumlar haline geldi.
Doğal olarak, tarihte bilinen ilk yazı sistemlerini icat edenler de bu uygarlıklar olmuştur. Sümer ve Mısır Uygarlıkları ilk uygarlıklar olarak kabul edilir ve her iki uygarlık da kendilerine özgü yazı sistemleri yaratmıştır. Mısır Hiyeroglifleri MÖ 3100'den kısa bir süre önce icat edilmiş olsa da, kelimelerini ilk kez MÖ 3500 civarında yazıya dökenler Sümerler olmuştur.
Sümer Yazısı
İlk olarak yaklaşık 5.500 yıl önce kullanılan Sümer yazısı, kayıtlardaki en eski yazı sistemidir. Yaşamı boyunca büyük evrimsel değişiklikler geçirmiş ve çivi yazısı olarak bilinmeye başlamıştır. Sistem, defter tutma ihtiyacını temsil ettiği düşünülen bir dizi logografik morfem olarak başlamıştır. Daha karmaşık fikirleri iletme ihtiyacı ortaya çıktıkça, yazı idari amaçlar dışında da kullanım alanı buldu ve Sümer dilinin yazılı temsili haline geldi.
Kamış kalem kullanılarak kil üzerine yazılmıştır. Daha hızlı yazma ihtiyacı sembollerin basitleştirilmesine yol açmış ve resimler, ayırt edici çizgiler ve kamalar dizisiyle çivi yazısı olarak kolayca tanınabilen ideogramlara dönüşmüştür. Yazı aynı zamanda hece sembollerini, yani kelimelerden ziyade sesleri temsil eden imgeleri de içerecek şekilde gelişmiştir. Kelimeler ideografik yollardan ziyade fonetik temsil yoluyla da yazılabiliyordu.
Bunun modern kullanımdaki bir örneği İngilizce'de kullanılan Latin Alfabesi ya da Japon Hiragana hecesidir. Harfler ya da syllabogramlar, kelimeleri temsil etmek için ideografları kullanan Çin dilleri gibi sistemlerden ziyade sesleri temsil eder.
Bu yazı diğer dillerde de kullanım alanı bulacaktır. Sümer uygarlığı yerini Akadlara, Babillilere ve Asurlulara bırakırken, yazı korunmuş ve bu ve diğer imparatorlukların, krallıkların ve halkların dillerini temsil etmek için kullanılmıştır.
Sonuç
Sümer dili yazılı bir forma sahip olan ilk dildir. Arkeolojik kanıtların az olduğu bir dönemden geldiği için birçok teori ve tartışmaya sahne olmuştur. Bununla birlikte, beş bin yıldan uzun bir süre önce akıllı bir Sümerlinin kile işaretler çizdiği ve insan uygarlığını sonsuza dek değiştiren bir akım başlattığı rahatlıkla varsayılabilir.