Kapibara (Hydrochoerus hydrochaeris) dünyadaki en büyük kemirgendir. Adı Tupi deyimi olan ka'api kaara'dan geliyor, bu da "ot yiyen" manasını taşır. Bilimsel adı "su domuzu" demektir. Kapibaralar gine domuzu, kerodon, koypu ve çinçillalar ile akrabalar. Kunduz gibi görünmelerine rağmen, kapibaralar aslında büyük kemirgenler. Orta ve Güney Amerika'da yaşıyorlar. Su severler ve bataklık bölgelerin, göllerin, göletlerin, nehirlerin yakınında bulunabilirler. Kontrolsüz avlanma nedeniyle birkaç yıl önceye kadar kapibaraların sayısı büyük ölçüde azaldı. Bugün kapibara çiftçilikleri sayesinde vahşi doğadaki kayıplar telafi edildi.
Kapibara'nın Özellikleri
- Bilimsel adı: Hydrochoerus hydrochaeris
- Yaygın isimler: Kapibara, su domuzu, chigüire, chigüiro, carpincho, capybara
- Boyut: 1 – 1,3 metre
- Ağırlık: 35 – 66 kg
- Ömrü: 4 yıl
- Beslenme: Herbivore (Hepçil)
- Habitat: Güney Amerika'nın sulak alanları
- Popülasyon: Bol
- Korunma durumu: En az endişe verici
Kapibara'nın Tanımı
Kapibaranın domuza benzer bir gövdesi ve çok küçük bir ağzı var. Kırılgan kürkü kırmızımsı-kahverengimsi renktedir ve karnına doğru daha soluktur. Hayvanın kulakları, gözleri ve burnu yüzüne göre yüksektedir. Bu da suya battığında burnunun suyun üstünde kalmasına yardımcı olur. Kapibara'nın küçük bir kuyruğu ve kısmen perdeli ayakları var.
Ortalamada yetişkin kapibaralar 1 ila 1,3 metre boya sahipler ve ağırlıkları 35 ila 66 kg arasında. Dişiler erkeklerden biraz daha büyük ve kaydedilen en büyük dişi 90 kg'ın üzerindeydi. Hem erkek hem de dişiler anal koku bezlerine ve morillo adı verilen özel bir burun koku bezine sahipler.
Bazı Amazon kabileleri kapibara için Kapiyva sözcüğünü kullanır ve bu ifade ana dillerinde "otların efendisi" anlamına gelir.
Kapibara'nın Habitat ve Dağılımı
Şili dışındaki tüm Güney Amerika ülkeleri kapibaraya ev sahipliği yapıyor. Yani Güney Amerika'ya özgüler. Arjantin ve Brezilya bu ülkelerden ikisi. Hayvanlar sulak alanlarda ve su kütlelerinin yakınında yaşarlar. Hatta suyun üzerinde dahi uyuyabilirler. Nehir, mangrov ve bataklıkta uyumak Amazon'un sıcaklığına karşı serin kalmalarını sağlıyor. Bununla beraber, kuzeye, Florida'ya kaçırılan bazı kapibaralar da olmuştur ancak üreyebilecek yeterli popülasyon oluşturup oluşturmadıkları bilinmiyor.
Kapibaralar nasıl beslenir?
Kapibaralar çimenleri, meyveleri, ağaç kabuğunu ve su bitkilerini yiyen herbivorlardır. Selülozu daha iyi sindirmek ve bağırsak florasını korumak için kendi dışkılarını ve iyi sindirilmemiş diğer yiyecekleri tekrar yerler. Böyle hayvanlara Otokoprofaji deniyor. Yiyecekleri öğütmekten kaynaklı aşınmayı telafi etmek adına dişleri sürekli olarak büyüyor.
Gececi hayvanlar olduklarından en çok şafakta veya alacakaranlıkta aktif hale gelirler. Ancak bazen kendilerini tehdit altında hissettikleri dönemlerde zifiri karanlıkta uyanık kalır ve gündüzleri uyurlar. Zira ancak bu sayede karanlıktan faydalanarak yemek yer ve sosyalleşirler.
Kapibaraların karakteri
Kapibaralar kunduzlar gibi mükemmel yüzücüler olsalar da karada at kadar hızlı koşabilirler. Kaydedilen en hızlısı saatte 35 kilometre hıza ulaşmıştı. Bu kemirgenler gün boyunca serin kalmak için çamur içinde yuvarlanır. Şafaktan önce, öğleden sonra geç saatlerde ve akşama doğru otlanırlar. Sık sık suyun içinde uyurlar ve bunu yaparken sadece burunları suyun dışında kalır.
Kapibaralar bölgelerini işaretlemek için koku bezlerini ve idrarlarını kullanıyor. Dişiler çiftleşme mevsiminde etraflarına daha sık koku bırakır. Erkekler nesnelerin yanı sıra dişileri de işaretler.
Bu hayvanlar oldukça sakinler. İnsanları ısırma eğilimleri yok. Ancak tehdit edildiklerini hissederlerse dişlerini gösterirler. En sevdikleri şey tımarlanmaktır. Gergin bir kapibara önce biraz yiyecek ve sonra nazik okşama hareketleri ile anında sizle bağ kurar. Bu hayvanları evlerinde beslemek üzere satın almak isteyenler 1000$ ila 3000$ öder.
Kapibaralar tüm diğer hayvanlar için potansiyel bir konaklama noktasıdır. Bu yönüyle sık sık neşeli fotoğraflara konu olurlar. Kuşlar, tavşanlar ve hatta başlarının üstüne veya sırtına oturan maymunlar görebilirsiniz. Bu nedenle "yürüyen sandalye" lakabını alırlar.
Kapibara'nın Üremesi ve Yavruları
Kapibaralar yirmi kişiye kadar sürüler halinde yaşar. Grup içinde bir baskın erkek, bir uysal erkek, dişi ve yavru olur. Baskın erkek tüm dişiler üzerinde üreme hakkına sahip ancak her zaman onları denetleyemez, bu yüzden uysal erkekler de çiftleşir.
Çiftleşme yağışlı mevsimde, Nisan veya Mayıs (Venezuela) ya da Ekim veya Kasım (Brezilya) olmak üzere yılda bir kez gerçekleşir. Bir dişi kızışma dönemi (estrus) içindeyken koku değiştirir ve aynı zamanda doğurganlığını duyurmak için burnundan ıslık çalar. Erkekler dişileri bulur ve onlarla çiftleşir.
130 ila 150 günlük gebelikten sonra dişi karada bir ila sekiz yavru doğurur. Ortalamada dört yavru verir. Bebek kapibaralar hareketlidir ve genellikle ebeveynlerine benzerler. Dişi ve yavrular doğumdan birkaç saat sonra suya geri döner. Yavrular gruptaki herhangi bir dişi tarafından emzirilebilir. Bir hafta sonra ot yemeye başlar ve yaklaşık 16 hafta sonra sütten kesilirler.
Kapibaralar bir ila iki yaş arasında cinsel olarak olgunlaşır. Genç erkekler olgunlaştığında çoğu zaman sürüyü terk eder. Evcil bir kapibara 8 ila 10 yıl yaşayabiliyor. Yabani olanlar ise ortalama dört yıl yaşar çünkü anakonda, jaguar, kartal, kayman, puma, oselo ve insanlar tarafından sıkça avlanıyorlar.
Kapibara'nın Korunma Durumu
Kapibaranın korunma durumu IUCN tarafından "en az endişe verici" olarak sınıflandırıldı. Türler geniş çapta dağılmışlardır ve hızlı çoğalırlar. Bazı bölgelerdeki avcılık kapibara sayılarını azalttı ancak çoğu durumda popülasyonları istikrarlı ve boldur.
Kapibaralar ve İnsanlar
Kapibaralar öncelikle etleri ve derileri için avlanıyor. Aynı zamanda yünleri için de avlanırlar. Bununla birlikte halk arasında tıbbi değeri olduğu düşünülen yağları için de bir pazar var. Çiftçiler bazen bu kemirgenleri öldürüyor çünkü diğer otlanan hayvanlarla rekabet ediyorlar. Kapibara aynı zamanda özel olarak yetiştirilir ve hayvanat bahçelerine verilir. Bazı yerlerde kapibarayı evcil hayvan olarak tutmak yasaldır. Bu hayvanlar naziktir, elle beslenmeye ve sevilmeye toleranslıdır.
Kapibara'nın İlginç Yönleri
- Bu hayvanların kahverengi kürkle kaplı fıçı biçimli gövdeleri var.
- Otçullardır. Çimlerle otlanırlar ve gece boyunca su bitkilerini yerler. Ayrıca ağaçtaki meyveyi ve ağacın kabuğunu da yerler.
- Yetişkinleri günde 8 kilo ot yer.
- Uruguay'ın 2 pesoluk bozuk parasında kapibara yer alır.
- Kapibara geviş getiren herhangi bir hayvanla akraba olmamasına rağmen yiyeceğini kusar ve birkaç kez daha çiğner.
- Ayrıca yiyeceklerin sindirilmesine yardımcı olan bakterileri geri kazanmak için kendi dışkılarını da yerler.
- Tehlikeyi hissettiklerinde, grubun diğer üyelerini uyaran özel bir havlama sesi çıkarır. Havlamanın yanı sıra mırıldanır, ıslık çalabilir, ciyaklayabilir ve homurdanabilir.
- 10-30 üyeden oluşan büyük gruplar da yaşıyorlar ancak kurak mevsimde grubun üye sayısı 100'ü geçebilir.
- Grubun lideri daima en baskın erkek olur. Diğer bireylerin güvenliğinden o sorumludur.
- Bu hayvanlar mükemmel yüzücüler ve de dalgıçlardır. Tehlike anında nefeslerini su altında 5 dakika tutabiliyorlar.
- Gruptaki tüm dişiler, jaguarlar için kolay hedef olan yavru kapibaralara göz kulak olur.
- Bebekler doğduktan sadece birkaç gün sonra otlamaya başlar ancak 16 hafta anne sütü içmeye de devam eder.
Kapibara'dan Evcil Hayvan Olur mu?
İnsanlar tarafından bakılmaya uygun olan bu hayvanlara dolaşması geniş bir alan vermek gerekiyor. Ayrıca kendi türlerinden arkadaşları olması morallerini yüksek tutar. Yüzecek ve bir güzel ıslanacak bol suya ihtiyaç duyarlar. İnsanlar tarafından bakılırken genellikle düşük nişastalı, yüksek lifli bisküviler ile beslenirler ve yiyecekleri arasına sebze, Bermuda samanı ve serbest otlaklar eklenebilir.
Kapibaraların Taksonomisi
Entegre Taksonomik Bilgi Sistemine (ITIS) göre kapibaraların sınıflandırılması:
Alem: Hayvanlar, Alt alem: Bilateria, Aşağı alem: İkincil ağızlılar, Şube: Kordalılar, Alt şube: Omurgalılar, Aşağı şube: Gerçekçeneliler, Üst sınıf: Dört üyeliler, Sınıf: Memeli, Alt sınıf: Doğuran memeli, Aşağı sınıf: Eteneliler, Takım: Kemirici, Alt takım: Oklu kirpimsiler, Aşağı takım: Hystricognathi, Aile: Kobaygiller, Alt aile: Hydrochoerinae, Cins: Hydrochoerus, Tür: Hydrochoerus hydrochaeris.
Kapibara Hakkında Sık Sorulanlar
Kapibara nedir ve nasıl beslenir?
Kapibara, öncelikle Güney Amerika'da bulunan büyük, yarı sucul bir kemirgendir. Dünyanın en büyük kemirgenleridir ve sosyal yapıları ve 100 kişiye kadar gruplar halinde yaşama yetenekleriyle bilinirler. Kapibaralar otçuldur ve öncelikle otları, su bitkilerini ve meyveleri yerler. Ara sıra ağaç kabuğu ve yaprak gibi diğer bitkileri de tüketirler.
Kapibaralar ne kadar büyür?
Kapibaralar yaklaşık 1 metre boyunda ve 1.2 metre uzunluğunda olabilirler.
Kapibaralar nerede bulunur?
Kapibaralar öncelikle Brezilya, Arjantin ve Kolombiya dahil olmak üzere Güney Amerika'da bulunur. Nehirler, göller ve bataklıklar gibi su kütlelerinin yakınında yaşamayı tercih ederler.
Kapibaraların nesli tükenmekte midir?
Kapibaralar şu anda tehlike altında olarak kabul edilmemektedir, ancak popülasyonları ormansızlaşma ve etleri ve derileri için avlanma nedeniyle habitat kaybı tehdidi altındadır. Bazı yerel popülasyonlar hassas veya tehdit altında olarak belirlenmiştir. Kapibara habitatlarını korumak ve uzun vadede hayatta kalmalarını sağlamak için avlanmayı yönetmek için çaba sarf edilmektedir.