İlk hayvan klonlaması zorlu bir deneydi, bugünse hayvanları klonlamak normal bir şey ancak kimse artık bu uygulamanın farkında değil. Dolly, klonlandığında dünyanın en popüler hayvanı oldu. 20. yüzyılda bilim dünyası gerçekten bilimkurguya dönmüştü, çünkü dünyanın en parlak beyinleri geleceğin teknolojilerini üretmek için gerekli fikirlere sahipti ancak kaynaklar ve teknolojiden yoksundu. Dokunmatik ekranlara ve uçan arabalara duyulan arzuya rağmen, bilim adamlarının istediği şey verimlilikti. Bunlardan biri "mükemmel organizmayı" yaratmaktı.
Bazıları, bu yönüyle klonlanan ilk hayvanın veya organizmanın 1885'ten kalma bir deniz kestanesi olduğunu iddia edebilir, ancak kelimenin tam anlamıyla klonlama değildir. 1885'te Hans Adolf Edward Dreisch, iki hücreli deniz kestanesi embriyolarını zincirleyerek hücreleri ayırdı. Ayrılan hücrelerin her biri aynı deniz kestanesine dönüştü.
1885'ten beri birçok başka deney ve "klonlama" yapıldı, ancak ilk canlının yetişkin bir çekirdek hücreden klonlanması 1996'da olacaktı. Daha önceki girişimler ve yöntemlerdeki fark hiçbirinin DNA'yı klona aktarmamış olmasıdır. Bu yönüyle koyun Dolly klonlanan ilk canlıdır.
Dolly Nasıl Klonlandı?
Bilimsel jargonu farklı bir dil olarak gören çoğumuz için somatik hücre çekirdeği transferi (SCNT) yoluyla klonlama pek bir şey ifade etmez ancak aslında çok şey ifade ediyor.
Her hücrenin çekirdeği, eksiksiz bir genetik bilgi seti içerir. Embriyonik hücreler herhangi bir geni aktive etmeye hazırken, farklılaşmış yetişkin hücreler spesifik işlevler için ihtiyaç duymadıkları genleri kapatırlar. Bir yetişkin hücre çekirdeği donör olarak kullanıldığında, genetik bilgisinin embriyonik duruma sıfırlanması gerekir. Ancak sıfırlama işlemi genellikle başarısız olur ve embriyolar asla gelişmez.
Daha da büyüleyici olan, bu klonlama işleminin işe yarama şansının düşük olmasıdır. İlk klonlama prosedürü 1996 yılında Edinburgh Üniversitesi'ne ait İskoçya'daki Roslin Enstitüsü'nde yürütüldü. Bu deneyde Ian Wilmut tarihteki ilk memeli klonlamasını gerçekleştirdi.
Keith Campbell, bu deneyin arkasındaki bir diğer parlak zekaydı ve dünyaya bilimin gerçek gücünü ve biyolojinin geleceğini gösterdi. Klonlamanın işe yaraması için İskoç Blackface türü koyunlardan 277 yumurta toplandı.
Bu özel klonlama yönteminin arkasındaki fikir, doğru koşullar sağlandığında tek bir DNA hücresinden yeniden yaşam yaratılabileceğini göstermekti. İskoç Blackface hücresi için Fin Dorset koyun türünün hücre çekirdeği kullanılacaktı. Toplanan 29 embriyodan sadece biri hayatta kaldı, o da Dolly'ye dönüştü.
Koyun Dolly, 1996 yılında bir Fin Dorset koyununun meme bezi hücresinden alınan çekirdeğin bir İskoç Blackface koyunundan alınan çekirdeksiz yumurta hücresine birleştirilmesiyle klonlandı. Başka bir İskoç Blackface koyununun rahmine taşınan bu yumurtadan doğan Dolly, Fin Dorset koyununun genetik kopyası oldu.
Wilmut, hücreyi uygun koşullarda tutmasına rağmen fazla başarı umudu kalmamıştı. 100 başarısız klonlama denemesi olmuştu, ancak ekip asla durmadı. Dolly'nin 267. denemede klonlanması tam bir mucizeydi, sondan ikinci yumurtaydı çünkü sadece 277 yumurta, dolayısıyla 277 deneme şansı vardı.
Başlangıçta kod adı "6LL3" olan bu klon kuzu, adını şarkıcı ve oyuncu Dolly Parton'dan almıştır. Adı, hayvanın bir meme hücresinden klonlandığını öğrendikten sonra doğumuna yardım eden bir çoban tarafından önerildi. Dolly klonlamadan 148 gün sonra dünyaya geldi ve Şubat 1997'de kamuoyuna açıklandı, klonlama dünyada yıkım etkisi yarattı.
Klonlama Tartışma Konusu Olur
Köktendinciler Dolly'nin varlığına öfkelenirken manşetlere "Tanrıyı Oynayan Bilim Adamları" yazıldı. Nefrete neden olan ikinci psikolojik etki insan klonlamasının artık yaklaştığı gerçeğiydi.
25 yıl sonra, şu anda, 20'den fazla farklı memeli türü başarıyla klonlanmış durumda. Tartışmalar bir yana Dolly'nin doğuşu insanlığın kesinlikle yeni bir çağa adım atmasıdır.
Bilim insanları klonlama prosedürü ile nesli tükenmekte olan türleri kurtarabilme potansiyelini gördü. 2000 yılından başlayarak nesli tükenmekte olan bazı türler Dolly ile aynı prosedür kullanılarak klonlanmıştır. Diğer yandan bazı ülkelerde özellikle insan klonlamayı yasaklayan yasalar çıkarmaya dair bir etik savaş başladı.
Bu konudaki ilk yasa 2003 yılında Amerika Birleşik Devletleri'nde, insan klonlamaya kapsamlı yasak getiren ve klonlanmış bir embriyonun veya bu embriyodan türetilen herhangi bir ürünün ithalini yasaklayan "İnsan Klonlama Yasağı 2003 Yasası" adıyla çıktı.
Dolly'nin klonlanmasına dair araştırma makalesi sadece Nature tarafından yayınlanmış olmasına rağmen, tartışmanın yarattığı baskı nedeniyle kaldırılmıştır. Bu tür yasalar ve eylemler, insanların sadece bilim kurgu filmlerinde, romanlarında var olacağını düşündüğü şeylerin yani kendi hayal gücünün gerçeğe dönüşmesinden korktuğunu gösteriyor.
Solipsizmi (Tekbencilik) yaratan Yunan presokratik sofist Gorgias'a (MÖ 483-375) dayanarak, "kişinin aklına gelen herhangi bir düşünce gerçek olabilir".
Yaratılan etik baskı nedeniyle bilim adamları birkaç yıl boyunca odaklarını klonlamadan ayırdı. Ancak ta ki insanlar unutana ve bilim dünyası tekrar klonlamaya başlayana dek.
Dolly, 2001 yılında klonlamanın neden olmadığı Jaagsiekte adlı bir akciğer hastalığına yakalandıktan sonra 14 Şubat 2003'te ötanazi sonucu öldü. Başarıyla klonlanan ilk memeli hayvan olarak cesedi dolduruldu ve şimdi İskoçya Kraliyet Müzesi'nde korunuyor.
Koyun Dolly Hakkında Sık Sorulanlar
Koyun Dolly kimdi?
Koyun Dolly, nükleer transfer teknolojisi kullanılarak yetişkin bir somatik hücreden klonlanan ilk memeliydi. İskoçya'daki Roslin Enstitüsü'nde 5 Temmuz 1996'da doğdu.
Koyun Dolly nasıl klonlandı?
Koyun Dolly, döllenmemiş bir yumurtadan çekirdeğin çıkarılmasını ve somatik bir hücreden (bu durumda yetişkin bir koyundan alınan bir meme bezi hücresi) çekirdeğin yerleştirilmesini içeren nükleer transfer teknolojisi kullanılarak klonlanmıştır. Yumurta daha sonra bir embriyoya dönüşmesi için uyarılır ve gebelik için bir taşıyıcı anneye implante edilir.
Koyun Dolly'nin klonlanmasının sonuçları nelerdi?
Koyun Dolly'nin klonlanması genetik alanında önemli bir dönüm noktasıydı ve çeşitli sonuçları oldu. Yetişkin somatik hücrelerin pluripotent bir duruma yeniden programlanabileceğini gösterdi ve bu da bir hücrenin gelişim potansiyelinin geri döndürülemez bir şekilde belirlendiği yönündeki hakim fikre meydan okudu. Ayrıca hayvanların klonlanması ve insan klonlama potansiyeli hakkında etik ve toplumsal kaygıları da gündeme getirdi.
Koyun Dolly ne kadar yaşadı ve nasıl öldü?
Koyun Dolly, kendi cinsinden bir koyun için normal bir yaşam süresi olarak kabul edilen 6 yıl yaşadı. Ancak ilerleyen yıllarda klonlama sürecine atfedilen artrit ve akciğer enfeksiyonu gibi sağlık sorunları geliştirdi.
Koyun Dolly'nin klonlanmasıyla ortaya çıkan diğer bilimsel gelişmeler nelerdir?
Koyun Dolly'nin klonlanması, rejeneratif tıpta potansiyel uygulamaları olan embriyonik kök hücre hatlarının geliştirilmesi de dahil olmak üzere diğer birçok bilimsel ilerlemenin önünü açmıştır. Ayrıca hayvan ıslahı ve genetik mühendisliği tekniklerinde gelişmelerin yanı sıra gen düzenleme ve hücresel farklılaşma mekanizmalarının daha iyi anlaşılmasına da yol açtı.
