Purussaurus olarak bilinen dev timsah (vücut yapısı itibariyle aslında kaymandır), Güney Amerika'nın sulak alanlarında dolaşmış Miyosen çağının en tepe yırtıcısıydı. Şimdiye kadar yaşayan herhangi bir canlı arasında en güçlü ısırığa sahiptir. Hayal gücümüzün ötesindeki pek çok hayvan Dünya'da insanlardan çok önce yaşadı. Ancak aralarında belki de en korkutucu olanı purussaurus'dur: Bir okul otobüsünden daha uzun ve T. rex'ten bile daha güçlü olan tarih öncesi bir timsah.
Purussaurus'un keşfi
Resmi adıyla Purussaurus brasiliensis olarak bilinen bu timsah türü yetişkinlikte 13 metre uzunluğa ulaştı ve 8200 kg ağırlığa çıktı. Güçlü bir purussaurus günde 40 kg et yiyordu. Amazon yırtıcısı Güney Amerika sulak alanlarında yaşadı ve bugünkü benzerleri gibi suda pusuya yatarak avlandı. Çenesi 5,3 tonluk ısırma kuvvetiyle bir Tyrannosaurus rex'in çenesinden iki kat daha güçlüdür.
Purussaurus brasiliensis isimlendirmesinde ikinci ad Brezilya yağmur ormanlarında keşfedilmesinden geliyor. Timsaha benzemesine rağmen ağır zırhlı göbeği onu kayman ailesine yerleştirir.
İlk fosilleşmiş purussaurus kalıntıları 1800'lerin sonlarında Brezilyalı araştırmacı Joao Barbosa Rodrigues tarafından bulundu. Tür keşfedilmiş, adlandırılmış ve tarihsel kayıtlara geçirilmiş olsa da büyüklüğü ve alışkanlıkları bilimsel tahminlerden ibaretti. Neyse ki daha fazla fosil bulundu ve bir tanesi purussaurus kafatasıydı.
Bu antik kemik kalıntılar Peru, Kolombiya, Panama ve Venezuela topraklarından çıkarıldı ve türün özellikleri hakkında daha fazla bilgi verdi. Purussaurus'un şimdiye kadar yaşamış en büyük timsah türü olduğunu kesin olarak kanıtladı ve hayvanın 13 metre uzunluk ve 8,4 ton ağırlık tahminini doğruladı.
Purussaurus hangi dönemde yaşadı?
Yakın zamana dek bu tarih öncesi kaymanın yaklaşık 8 milyon yıl önce ortaya çıktığı düşünülüyordu. Bununla birlikte 13 milyon yıllık bir tembel hayvanda bulunan büyük ısırık izleri üzerinde 2020 yılında yapılan bir araştırma bunların bir purussaurus'a ait olduğu sonucuna varmıştır. Bölgedeki diğer altı tarih öncesi timsah türünün hiçbirinin dişleri bu kadar büyük değildi.
Ayrıca Purussaurus'un Geç Miyosen çağında yaşadığı ortaya çıkarıldı. Böylece Tyrannosaurus rex'ten başka bir çağda yaşadığı, türünün en büyüğü olduğu ve Güney Amerika sularında dolaştığı doğrulandı. Soyunun nasıl tükendiği ve yaşarken ne derece etkili bir hayvan olduğu ise daha sonra aydınlandı.
Purussaurus zamanının en korkulan yırtıcısıydı
2015 yılında bir ekip purussaurus'un ısırma kuvveti, paleobiyolojisi ve morfolojisi ile ilgili bulgular ortaya çıkardı. Campinas Üniversitesi'nden Brezilyalı paleontologlar bu özel türün şimdiye kadar keşfedilen herhangi bir dört uzuvlu hayvan arasında en güçlü ısırığa sahip olduğunu keşfettiler.
Public Library of Sciences dergisinde yayımlanan çalışma tüm tetrapodlar arasında benzeri görülmemiş bu ısırma kuvvetini ayrıntılı rakamlarla açıkladı. Purussaurus çenesini bir kez sıkıştırdığında 69.000 Newton veya 7000 kilogram basınç uyguluyordu. Bu değer büyük beyaz köpekbalığının ısırığından 20 kat daha güçlü ve karşılaştırma için, bugünkü timsahlar 1800 kilogram basınçla ısırır.
Bu yüzden purussaurus sığ sulara gizlenme ve avını derinlere çekme konusunda fazlasıyla yetenekliydi. Muazzam boyutunun, karşılaştığı kolay rekabete evrimsel tepki olduğu düşünülüyor. Oldukça büyük omurgalılar ile beslendi ve doğal çevresi gereği fazla rakibi yoktu. Bu koşullar purussaurus'u kral avcı haline getirdi.
Dev kaymanın kafatası fosili ve dişlerinden yola çıkarak bir tondan ağır avları kolayca kaptığı öğrenilmiştir. Farklı çağlarda yaşamış olsalar da T. Rex yani tiranozorun bile purussaurus'un muazzam ısırma gücünden ve dev dişlerinden kurtulamayacağı açıktır.
Purussaurus'un soyu nasıl tükendi?
Ancak purussaurus bu dünyada sonsuza kadar kalmadı. Bölgedeki jeolojik hareketler And Dağları'nın tektonik büyümesini teşvik etti ve sonunda korkunç kaymanın ölümüne yol açtı. And Dağları'ndaki yükseliş, daha önce bölgedeki devasa memeliler ile beslenen purussaurus için her şeyi değiştirdi. Bataklıklar kökten değişti ve beslendiği birkaç türün ölmesine yol açtı.
Daha küçük memelilerin de zamanla ortadan kaybolmasıyla büyük kayman artık hayatta kalmak için ihtiyaç duyduğu yiyeceğe ulaşamadı. Sonuç olarak yağmur ormanları belki bir daha asla göremeyeceği büyüklükte bir yırtıcıyı kaybetmiş oldu. Muhtemelen şanslıyız.
Kaynakça:
- https://elifesciences.org/articles/49972
- https://www.researchgate.net/figure/Purussaurus-brasiliensis-tooth-collected-at-the-Cachoeira-do-Bandeira-site-Scale-bar_fig4_272417676