Evcil köpeklerin (Canis familiaris) beyinleri, ataları olan gri kurtlardan (Canis lupis) fiziksel olarak %24 daha küçüktür. Uzun zamandır, rahat bir evcilleştirme konforunun beyin boyutunda olağanüstü dramatik azalmalara yol açtığı düşünülüyordu çünkü "rahat seçilim baskıları" — yiyecek arama ihtiyacının azalması, çiftleşme rekabeti ve yırtıcılardan kaçınma gibi — enerji maliyetli beyin dokusuna olan ihtiyacı azaltıyordu.
Ancak Biology Letters dergisinde yayınlanan yeni bir çalışma, evcilleştirmenin köpeklerin beyinlerini diğer vahşi köpek türlerine kıyasla benzersiz derecede küçülttüğü fikrine meydan okuyor.
Evcilleştirilmiş köpeklerin beyin boyutlarındaki küçülmenin, çalışmaya dahil edilen çoğu köpek türü için beklenen aralıkta olduğu tespit edildi ve bu da evcilleştirmenin köpeklerin beyin boyutları üzerinde daha önce düşünüldüğü kadar önemli bir etkisi olmadığını gösteriyor.
Macaristan'daki HUN-REN Ekolojik Araştırmalar Merkezi, Ekoloji ve Botanik Enstitüsü'nden baş araştırmacı László Zsolt Garamszegi Cosmos'a yaptığı açıklamada, "Evcilleştirmenin evrimsel etkileri konusunda pek çok tartışma var" dedi.
"İnsani bakış açımız göz önüne alındığında, evcilleştirmenin 'özel' bir evrimsel rolü olduğunu düşünme eğilimindeyiz, ancak bu fenomene daha geniş bir evrimsel bağlamdan bakarsak, evcilleştirme, türlerin bir şekilde yanıt verdiği ekolojik bir kısıtlama olarak düşünülebilir — tıpkı vahşi hayvanları etkileyen diğer evrimsel güçler gibi."
İsveç'teki Stockholm Üniversitesi Zooloji Bölümü'nden Zsolt Garamszegi ve yardımcı yazar Niclas Kolm, köpeklerin vücut büyüklüklerine oranla beyin boyutlarını, yakın akraba 25 yabani kanid türüyle karşılaştırdı.
Zsolt Garamszegi, "Evcilleştirmeye bağlı olarak beyin boyutunda meydana gelen küçülme, tipik olarak evcilleştirme sendromunun (evcilleştirme ile ortaya çıkan morfolojik/fizyolojik/davranışsal tepkilerin tamamı) bir bileşeni olarak kabul edilir" diyor.
"Ancak, köpeğin evcilleştirildiği atasal kurdun beyin büyüklüğü ve evcilleştirilen antik köpek ırkı hakkında verilerimiz olmadığı için destekleyici kanıtlar genellikle eksikti."
Araştırmacılar yeni analizlerinde, evcilleştirilmiş atasal köpeği tahmin etmek için Akita Inu, Sibirya Kurdu, Afgan Tazısı ve Samoyed gibi 11 eski köpek ırkından (500 yıldan daha önce ortaya çıkan) elde edilen verileri kullandı.
Bulgular, evcilleştirme köpeklerde beyin boyutunun küçülmesine katkıda bulunurken, diğer ekolojik ve evrimsel baskıların da vahşi türlerde nispeten küçük beyinlere neden olabileceğini göstermektedir.
Özellikle, kışın kış uykusuna yattığı bilinen tek kanid olan bayağı rakun köpeği (Nyctereutes procyonoides), göreceli beyin büyüklüğü açısından tek açık aykırı türdür.
Bilim insanları, uzun süre düşük metabolik aktivite ve gıda kıtlığı ile ilişkili olan kış uykusunun, büyük beyinlerin yüksek enerji talepleri nedeniyle beyin boyutunun evrimini sınırladığını düşünüyor.
"Ana noktamız, bu etkilerin büyüklük açısından karşılaştırılabilir olmasıdır. Bu ilginç, çünkü insanlarla ilgisi nedeniyle genellikle evcilleştirmeye odaklanıyoruz, ancak evrimsel bir perspektiften bakıldığında, diğer ekolojik kısıtlamaların beyin boyutunda benzer bir küçülmeye yol açtığı göz önüne alındığında bu o kadar da istisnai değil" diyor Zsolt Garamszegi.
"Kurda kıyasla köpekte beyin boyutunun önemli ölçüde küçüldüğüne dair kesin bir destek elde edemedik. Bu nedenle, evcilleştirmenin köpeğin beyin büyüklüğü üzerindeki etkisi daha önce düşünüldüğünden daha az önemli olmalıdır."
Özellikle, kışın kış uykusuna yattığı bilinen tek kanid olan bayağı rakun köpeği (Nyctereutes procyonoides), göreceli beyin büyüklüğü açısından tek açık aykırıydı.
Bilim insanları, uzun süre düşük metabolik aktivite ve gıda kıtlığı ile ilişkili olan kış uykusunun, büyük beyinlerin yüksek enerji talepleri nedeniyle beyin boyutunun evrimini sınırladığını düşünüyor.
"Ana noktamız, bu etkilerin büyüklük açısından karşılaştırılabilir olmasıdır. Bu ilginç, çünkü insanlarla ilgisi nedeniyle genellikle evcilleştirmeye odaklanıyoruz, ancak evrimsel bir perspektiften bakıldığında, diğer ekolojik kısıtlamaların beyin boyutunda benzer bir küçülmeye yol açtığı göz önüne alındığında bu o kadar da istisnai değil" diyor Zsolt Garamszegi.
"Kurda kıyasla köpekte beyin boyutunun önemli ölçüde küçüldüğüne dair kesin bir destek elde edemedik. Bu nedenle, evcilleştirmenin köpeğin beyin büyüklüğü üzerindeki etkisi daha önce düşünüldüğünden daha az önemli olmalıdır."