Kapalı bir odada hararetli bir tartışma yapan bir grup insan düşünün. Bu insanlara göz kulak olacak ve konuşmaları yönlendirecek bir koordinatör yoksa konuşma tam bir karmaşaya dönüşebilir. Kontrol edilmeyen böyle bir durumda tek duyacağımız rastgele bağırışlar ve gürültü olacaktır, çünkü kimse dışarıda kalmak istemeyecektir, dolayısıyla herkes diğerinin ne söyleyeceğini düşünmeden kendi bakış açısını ifade etmeye çalışacaktır. Bu tür bir durum sonuçta tam bir kaosa yol açacaktır.
Şimdi, aynı durumun yollarımızda gerçekleştiğini hayal edin ve sadece insan kümesini araçlarla değiştirin. Eğer insanlar yoldaki diğer araçları umursamadan ya da dikkate almadan arabalarını rastgele sürerlerse, bu kaosa yol açabilir ve kazalara neden olabilir; sonuç felaket olabilir.
İşte bu noktada trafik ışıkları devreye girer ve yol boyunca koordinatör rolü oynar. Yolda sayıları giderek artan otomobillerin akışını kontrol ederler ve kazaların önlenmesine de yardımcı olurlar.
Şimdi trafik ışıklarının zaman içinde nasıl geliştiğine daha yakından bakalım.
İlk Trafik Sinyali
Bir trafik sinyalinin amacı otomobillerin akışını düzenlemek olsa da, trafik sinyalleri otomobiller icat edilmeden çok önce ortaya çıkmıştır. Trafik sinyallerini geliştirme fikri 1800'lü yıllarda başladı ve 10 Aralık 1868'de Londra'daki Parlamento Binası'nın dışına ilk gaz lambalı trafik ışıkları yerleştirildi. Bu model bir İngiliz demiryolu mühendisi olan J.P Knight tarafından önerilmiştir. Bölgedeki at arabası trafiğini kontrol etmek ve yayaların güvenli bir şekilde karşıdan karşıya geçmelerini sağlamak amacıyla uygulanmıştır.
Gaz yakıtlı ışıkların bir polis memuru tarafından semafor kolları kullanılarak manuel olarak kontrol edilmesi gerekiyordu. Gündüzleri semafor kolları polis memuru tarafından kaldırılıp indirilerek araçlara ilerlemeleri ya da durmaları yönünde sinyal veriliyordu. Geceleri ise kollar yerine gazlı kırmızı ve yeşil ışıklar kullanılıyordu. Kırmızı, arabaların durmasını, yeşil ise ilerlemesini işaret ederdi. Kırmızı, tehlike veya dikkati temsil ettiği için durmak için kullanılırken, yeşilin çoğu kültürde daha güven verici bir renk olduğu ve ayrıca güvenlikle güçlü bir duygusal bağa sahip olduğu belirlenmiştir.
Bunlar gaz lambaları olduğu için, geceleri lambaların patlaması ve onları kontrol eden polis memurlarının yaralanması gibi bazı olaylar yaşanmıştır. Bu nedenle, gaz lambalı trafik ışıklarının kullanımı tamamen güvenli değildi.
İlk Elektrikli Trafik Işıkları
1900'lerin başında dünya çok hızlı bir şekilde gelişiyordu ve sanayileşmenin büyümesiyle birlikte şehirler daha kalabalık hale geldi. Ayrıca, otomobillerin icadıyla birlikte yollardaki trafik önemli ölçüde arttı, bu nedenle daha iyi bir trafik sistemine ihtiyaç duyuldu.
1912 yılında, artan trafikten endişe duyan Amerikalı bir polis memuru olan Lester Wire, ilk elektrikli trafik lambası fikrini ortaya attı. Wire'ın tasarımına dayanan ışıklar ilk olarak 5 Ağustos 1914'te Cleveland, Ohio'da 105. Cadde ile Euclid Caddesi'nin köşesine yerleştirildi.
O dönemde, bu buluşun sıkışık şehirlerde trafiğin idaresinde devrim yaratacağı söyleniyordu. Anlaşıldığı üzere, modern trafik sistemi hala Wire'ın orijinal sistemiyle aynı prensipte çalışmaktadır.
İlk elektrikli trafik lambasında sadece kırmızı ve yeşil ışıklar vardı; günümüz trafik sinyalleri gibi sarı ışık yoktu. Sarı ışık yerine, sinyalin yakında değişeceğini belirtmek için kullanılan bir zil sesi vardı.
İlk Dört Yönlü ve Üç Renkli Trafik Işıkları
1920 yılında Detroit, Michigan'da William Potts adında bir polis memuru ilk dört yönlü ve üç renkli trafik ışıklarını icat etti. Kırmızı ve yeşilin yanı sıra üçüncü bir renk olan amber (veya sarı) rengi de kullanılmaya başlandı. Detroit, dört yönlü ve üç renkli trafik ışıklarını uygulayan ilk yerleşim yeri oldu. Üçüncü bir "uyarı" ışığına sahip olma fikri de 1923 yılında Afro-Amerikan mucit, işadamı Garrett Augustus Morgan, Sr. tarafından patentlendi. 1920'lerde, dünyanın dört bir yanındaki büyük şehirlerde birçok otomatik trafik sinyali kuruldu. Modern trafik ışıkları hala bu ünlü T şeklindeki modeli üç farklı renkle kullanmaktadır.
Araç Kornalarını Algılayan Trafik Işıkları
Otomatik trafik sinyalleri büyük bir başarıydı; belirli zaman aralıklarında ışıklarını değiştirerek çalışıyorlardı. Bu durum bazen araçların gereksiz yere beklemesine neden oluyordu, çünkü karşıdan araç geçmese bile ışık kırmızı yanıyordu. Sonunda insanlar trafiğin daha da akıcı bir şekilde akmasını sağlayacak daha iyi bir trafik sinyal sistemi icat etmeye başladılar.
Charles Adler Jr. adlı bir mucit, araçların korna seslerini algılayabilecek ve sinyalleri buna göre değiştirebilecek bir sinyal icat etme fikrine sahipti. Sinyalin direğine bir mikrofon monte edilmişti ve araç sinyale ulaştığında tek yapması gereken korna çalmaktı ve ışık değişecekti. Ancak bu durum, araçların gereksiz yere korna çalması sorununa yol açıyor, bu da sinyal yakınında yaşayanlar ve oradan geçenler için üzücü bir deneyim yaratıyordu. Bu nedenle kornaya duyarlı ışıkların kaldırılması gerekiyordu.
Trafik Işıklarının Bilgisayarlaştırılması
1960'larda bilgisayarların icadıyla birlikte trafik ışıkları da bilgisayarlı hale gelmeye başladı. Zaman içinde bilgisayarlar geliştikçe trafik ışıkları da gelişti ve artık trafiği izleyip ışıkları buna göre değiştirebiliyorlardı. Yazılıma dayalı olarak, bir şehrin trafiği artık tahmin edilebiliyor ve buna göre kontrol edilebiliyordu.
Şu anda, dünyanın her yerindeki trafik izlenebilmekte, bu da belirli bir zamandaki trafik, hangi şehrin en çok trafiğe sahip olduğu ve trafiğin en yoğun olduğu saatler hakkında bir fikir vermekte, böylece ışıklar buna göre kontrol edilebilmektedir. Bilgisayar ayrıca hava durumunu da izler ve ışıkların çalışması hava durumuna bağlı olarak değiştirilebilir. Işıklar acil durumlarda da ayarlanabilir, böylece bilgisayarlar trafiğin idaresini büyük ölçüde geliştirmiş ve toplam yol güvenliğini artırmıştır.
Geri Sayım Sayacı
Geri sayım sayacı 1990'larda trafik ışıklarında kullanılmaya başlanmıştır. Geri sayım sayacı, yayaların sinyalin rengi değişmeden önce yolun karşısına geçmek için yeterli zamanları olup olmadığını bilmelerine yardımcı olur.
Yağmur Algılayıcı Işıklar
Hollanda'nın Rotterdam şehri, yağmur sensörüyle donatılmış bisiklet trafik ışıklarını kullanıma sundu. Yağmur yağdığında, bu ışıklar bir kavşaktaki bisiklet şeritlerine daha yüksek öncelik veriyor.
Trafik Işıklarının Geleceği
Yoldaki araç sayısı her yıl büyük ölçüde artmaktadır ve artmaya devam edecektir, bu nedenle trafik sinyalleri bu daha yüksek trafik miktarlarını karşılamak için gelişmeye devam etmelidir.
Birbirine Bağlı Araçlar
Gelecekte, trafik sinyalleri ve diğer araçlarla iletişim kurabilen bağlantılı araçlarımız olacak. Arabalar trafik sinyalleriyle iletişim kurabilecekleri için, bu onların kırmızıya dönmeden önce bir sonraki sinyale zamanında varıp varamayacaklarını bilmelerini sağlayacak; sinyal de zamanında varmak için sizi hızlanmaya teşvik edebilecek.
Nihayetinde, sinyallerin araçlara nereye gittiklerini soracağı ve trafik planlarını buna göre değiştireceği bir zaman gelecektir.
Kaynaklar:
