Yeni Çalışma Kıta Oluşumuna İlişkin Önde Gelen Teoriyi Çürütüyor

Yeni çalışmada, Chicago Illinois Üniversitesi'nden Dr. David Hernández Uribe, Dünya'nın kıtalarının kökenine dair ipuçları taşıdığı düşünülen magmaların oluşumunu incelemek için bilgisayar modelleri kullandı

Hadean dünya yeryüzü
Hadean yeryüzü. Görsel: YouTube

Magma, soğuduğunda kayaları ve mineralleri oluşturan erimiş maddedir. Dr. Hernández Uribe, bilim insanlarının kıtaların ilk oluştuğuna inandıkları Archaean (Arkean veya Arkeen) çağına (2,5 ila 4 milyar yıl önce) tarihlenen zirkon adı verilen nadir mineral yataklarının bileşimsel imzasıyla eşleşen magmaları aradı.

Yakın zamanda yapılan bir çalışmada araştırmacılar, Arkean zirkonlarının ancak iki tektonik plakanın su altında çarpışarak kara kütlesini yüzeye itmesi sonucu oluşan dalma-batma ile oluşabileceğini ileri sürdüler.

Bu süreç günümüzde de devam etmekte, depremlere ve volkanik patlamalara neden olmakta ve kıtaların kıyılarını yeniden şekillendirmektedir.

Ancak Dr. Hernández Uribe, Arkean zirkonlarını oluşturmak için dalmanın gerekli olmadığını buldu.

Bunun yerine, minerallerin Dünya'nın kalın ilkel kabuğunun erimesiyle ilişkili yüksek basınç ve sıcaklıklar yoluyla oluşabileceğini buldu.

Dr. Hernández Uribe, "Hesaplamalarımı ve modellerimi kullanarak, zirkonlar için aynı imzaları elde edebilir ve hatta kabuğun alt kısmının kısmi erimesi yoluyla daha iyi bir eşleşme sağlayabilirsiniz" dedi.

"Dolayısıyla bu sonuçlara dayanarak, kıtaları hangi sürecin oluşturduğunu söylemek için hala yeterli kanıtımız yok."

Sonuçlar ayrıca levha tektoniğinin Dünya'da ne zaman başladığı konusunda da belirsizlik yaratıyor.

Eğer Dünya'nın ilk kıtaları dalma-batma yoluyla oluştuysa, bu kıtaların 3,6 ila 4 milyar yıl önce hareket etmeye başladığı anlamına geliyordu — gezegenin varoluşundan 500 milyon yıl kadar kısa bir süre sonra.

Ancak eriyen kabuğun ilk kıtaları oluşturduğuna dair alternatif teori, dalma-batma ve tektoniğin çok daha sonra başlamış olabileceği anlamına geliyor.

Dr. Hernández Uribe, "Gezegenimiz, Güneş Sistemi'nde bildiğimiz anlamda aktif levha tektoniğine sahip tek gezegendir," dedi.

"Bu da yaşamın kökeniyle ilgili, çünkü ilk kıtaların nasıl hareket ettiği hava durumunu kontrol etti, okyanusların kimyasını kontrol etti ve bunların hepsi yaşamla ilgili."

Çalışma 11 Temmuz 2024 tarihinde Nature Geoscience dergisinde yayımlandı.