Tarih boyunca aslan (Panthera leo) cesaret ve gücü temsil etti. Bu kedi, kükreyişi ve erkeğinin yelesi ile kolayca tanınır. "Pride" adı verilen gruplar halinde yaşayan aslanlar en sosyal kedilerdir. Grubun büyüklüğü, yiyecek bolluğuna bağlı olur. Ancak tipik bir aslan grubunda üç erkek, bir düzine dişi ve yavrular bulunur. Doğada yalnızca tek bir aslan türü yani Panthera leo bulunsa da farklı yüz ve vücut özellikleriyle dikkat çeken Asya aslanının (Panthera leo persica) bir alt tür olduğu kabul ediliyor.
Aslanın Özellikleri (Panthera leo):
- Bilimsel adı: Panthera leo ve Panthera leo persica (Asya aslanı)
- Yaygın ad: Aslan
- Boyut: 1,4-2,0 m gövde; 66-101 cm kuyruk
- Ağırlık: 130-190 kg
- Ömrü: 10-14 yıl
- Diyet: Etçil
- Habitat: Sahra Altı Afrika
- Popülasyon: 20.000
- Korunma durumu: Savunmasız
Aslan Türünün Tanımı
Aslan, cinsel dimorfizm sergileyen tek kedi; yani erkek ve dişi aslanlar birbirlerinden farklı görünür. Erkekler dişilerden daha büyük. Bir aslanın gövdesi 1,4 metre ile 2 metre arasındadır. Kuyruğu 66 ila 101 cm, ağırlığı 130 ila 190 kilogram arasındadır.
Aslan yavruları doğduklarında tüylerinde koyu lekeler bulunuyor ve bunlar, yetişkinlikte sadece soluk göbek lekeleri kalana kadar kaybolur. Yetişkin aslanların rengi devetüyü renginden, çeşitli kahverengi tonlarına kadar değişir. Hem erkek hem de dişiler, yuvarlak başları ve kulakları olan güçlü, kaslı kedilerdir. Sadece yetişkin erkek aslanlar boyunlarını ve göğüslerini kaplayan kahverengi, pas renkli veya siyah bir yele taşıyor. Ayrıca sadece erkeklerde siyah koyu kuyruk püskülleri var. Bazı örneklerde püsküller kuyruk kemiği mahmuzlarını gizler.
Beyaz aslanlar vahşi doğada nadiren görülür. Beyaz post bir çift resesif alelden kaynaklanıyor. Yani beyaz aslan aslında albino bir hayvan değiller. Normal renkli bir cilde ve gözlere sahip.
Aslanların Habitatı ve Coğrafi Dağılımı
Aslan "ormanın kralı" olarak anılsa da aslında hiçbiri yağmur ormanlarında yaşamaz. Bu büyük kediler Sahra Altı Afrika'nın çimenli ovalarını, savanlarını ve çalılıklarını tercih ediyor. Asya aslanı Hindistan'daki Gir Orman Milli Parkı'nda yaşar ancak yaşam alanı yalnızca ova ve çalılık orman alanlarını içerir.
Aslan Melezleri: Tigon, Liger, Leopon
Aslanlar kaplan, kar leoparı, jaguar ve leopar ile yakından ilişkilidir. Bu yüzden melez kediler oluşturmak için diğer türlerle çiftleştirilirler:
- Liger: Bir erkek aslanla bir dişi kaplanın çiftleşmesidir. Ligerler, aslanlardan veya kaplanlardan daha büyük oluyor. Erkek ligantlar kısırdır ancak çoğu dişi liger doğurgandır.
- Tigon veya Tiglon: Bir dişi aslan ve bir erkek kaplan arasındaki çiftleşmedir. Tigonlar tipik olarak her iki ebeveynden daha küçükler.
- Leopon: Bir dişi aslan ve bir erkek leopardan olur. Başı bir aslanı, vücudu ise bir leoparı andırır.
Aslanların, kaplanların ve leoparların genlerini saf tutmak önemli olduğundan hibridizasyon işlemi önerilmiyor. Bu yüzden melezleme yapmak daha çok özel işletmelerde görülür.
Aslanların Beslenme Düzeni
Aslanlar hiperkarnivordur yani beslenmeleri %70'den fazla etten oluşur. Afrika aslanları, zebra, Afrika bufalosu, Güney Afrika ceylanı, zürafa ve antilop gibi koşucuları avlamayı tercih eder. Çok büyük olan (fil, gergedan, su aygırı) ve çok küçük olan (tavşan, maymun, yaban faresi, dikdik) avlardan kaçınırlar. Ancak çiftlik hayvanlarını avlayabilirler.
Tek bir aslan kendisinin iki katı büyüklüğündeki avları alt edebiliyor. Dişi aslanlar gruplar halinde ve işbirliği içinde avlanır. Kaçan hayvanları yakalamak için sürüyü birden fazla yönden takip ederler. Yakaladıklarında ise avlarını boğarak öldürürler. Avını nefessiz bırakmak için ağzını ve burun deliklerini kapatır. Av genellikle yere düşürüldüğü yerde tüketilir. Ancak aslanlar avlarını çoğu zaman sırtlanlara ve bazen de timsahlara kaptırıyor. Aslan zincirin tepesindeki yırtıcıdır ancak ne yazık ki insanlara av olur. Yavrular ise genellikle sırtlanlar, yaban köpekleri ve leoparlar tarafından öldürülür.
Aslanların Davranış Özellikleri
Aslanlar günde 16 ila 20 saat uyur. Çoğu zaman şafakta veya akşam karanlığında avlanırlar. Ancak avlarına uyum sağlamak için programlarını değiştirebilirler. Vokal yapma, kafa sürtme, yalama, yüz ifadeleri, kimyasal işaretleme ve görsel işaretleme ile iletişim kurarlar. Aslanlar şiddetli kükremeleri ile bilinir ancak aynı zamanda homurtu, miyav, hırıltı ve mırıldanma yapabilirler.
Aslanda Üreme ve Yavrular
Aslanlar üç yaşlarında cinsel olarak olgunlaşsa da gruba katılmak isteyen erkeklerin bir meydan okumayı kazanması gerekir ve bu genelde dört ya da beş yaşlarında olur. Yeni bir olgun erkek gruba dahil olursa genellikle en genç yavruları öldürür ve ergenleri bırakır. Dişi aslanlar "polyestrous"tur yani yılın herhangi bir zamanında çiftleşebilir. Yavruları sütten kesildiklerinde veya öldürüldüğünde olağandışı davranışlar sergiledikleri biliniyor.
Yaklaşık 110 günlük bir gebelik süresinden sonra dişi bir ila dört yavru aslan doğurur. Bazı gruplarda dişi yavrularını tenha bir alanda doğurur ve yavrular altı ila sekiz haftalık olana dek tek başına avlanır. Avlanmaya giden gruplarda bir dişi aslan gruptaki tüm yavruları kollaması için görevlendirilir. Dişiler, sonradan gruba aldıkları yavruları kendi yavruları gibi savunurlar. Erkekler ise yavrularını tolere eder ancak onları her zaman savunmaz.
Yavru aslanların yaklaşık %80'i ölüyor. Yetişkinliğe kadar hayatta kalmayı başaranlar ise 10 ila 14 yıl arasında yaşar. Yetişkin aslanların çoğu insanlar veya diğer aslanlar tarafından öldürülür. Bazıları avlanma sırasında aldıkları yaralardan ölürler.
Aslanların Korunma Kurumu
Aslan, IUCN Kırmızı Listesi'nde "savunmasız" olarak listelenir. Vahşi doğadaki popülasyonları 1993'ten 2014'e kadar yaklaşık %43 oranında azaldı. 2014 popülasyon sayımı yaklaşık 7500 yaban aslanının kaldığını gösterse de, o zamandan bu yana sayıları azalmaya devam etmiştir.
Aslanlar çok çeşitli habitatlara uyum sağlayabilmesine rağmen, insanlar onları öldürmeye devam ettiği için ve avlarının tükenmesinden dolayı tehdit altındalar. İnsanlar aslanları çiftlik hayvanlarını korumak, yasa dışı ticaret yapmak veya kendilerini savunmak için öldürür. Bushmeat'in (Afrika'da vahşi hayvan yemeği) ticarileşmesi ve habitat kaybının artması nedeniyle tehdit altındalar. Avcılık sporu bazı bölgelerde aslan popülasyonlarının korunmasına yardımcı olurken, diğer bölgelerde azalmasına katkıda bulunuyor.
Afrika aslanı ve Asya aslanı farkı
Son filogenetik araştırmalar, aslanların gerçekten "Afrika" ve "Asya" olarak sınıflandırılmaması gerektiğini gösteriyor. Bununla birlikte, bu iki bölgede yaşayan kediler arasında belirgin bir görünüm ve davranışsal farklılık var. Genetik açıdan bakıldığında ise asıl fark Afrika aslanlarının tek bir infraorbital foramen'e (gözlere uzanan kan damarları ve sinirler için kafatasında bulunan delik) ve Asya aslanlarının ise çatallı bir infraorbital foremen'e sahip olmasıdır.
Daha kalın ve daha uzun yeleleri ancak daha kısa kuyruk püskülleriyle Afrika aslanları Asya aslanlarından daha büyükler. Asya aslanının karnının çevresindeki deri katlanmış biçimde olur ve Afrika aslanında ise bu görülmez. Grup (pride) kompozisyonu da iki aslan türü arasında farklılık gösterir. Bunun en olası nedeni, Afrika aslanı ile Asya aslanının farklı boyutlarda olmaları ve farklı av türlerini avlamalarıdır.
Aslanlar Hakkında Sık Sorulanlar
Aslanlar ne kadar yaşar?
Vahşi doğada aslanlar, insanların ya da diğer aslanların saldırıları ya da hedeflenen avdan gelen dişleme veya tekmelerin etkileri nedeniyle genellikle en fazla 8 ila 10 yıl yaşarlar. Esaret altında ise 25 yıldan fazla yaşayabilirler.
Aslanlar nerede yaşar?
Aslanlar çeşitli habitatlarda yaşarlar ancak otlak, savan, sık çalılık ve açık ormanlık alanları tercih ederler. Tarihsel olarak Avrupa, Asya ve Afrika'nın büyük bir bölümünde yaşamışlardır, ancak şimdi çoğunlukla Afrika'nın Sahra'nın güneyindeki bölgelerinde bulunurlar.
Aslan sürüsü nedir?
Aslan sürüsü, birlikte yaşayan bir grup aslandır. Bir aslan sürüsünün üyeleri, avlanmak veya yemek paylaşmak için bir araya gelen birkaç dağınık grup halinde günlerini geçirirler. Her aslan sürüsünün savunduğu, yiyecek bolsa 20 km kare ile yiyecek seyrekse 400 km kare arasında değişen kendi bölgesi vardır.
Aslan yelesinin amacı nedir?
Yeleler erkek aslanları olduklarından daha büyük gösterir, bu da rakiplerin gözünü korkutmak ve olası eşleri etkilemek için işlev görebilir. Yeleler bir aslandan diğerine değişir ve tamamen yok olabilir.
Aslanlar ne yer?
Aslanlar genellikle antiloplar, zebralar ve antiloplar gibi orta boydan büyük toynaklı hayvanları avlar ve yerler. Bazen daha büyük hayvanları, özellikle de hasta ya da yaralı olanları avlarlar ve leş gibi buluntu etleri yerler.
Aslanların davranışları nasıldır?
Aslanlar, genellikle birkaç dişi ve yavrularının yanı sıra bir veya daha fazla erkekten oluşan sürüler halinde yaşayan sosyal hayvanlardır. Erkekler sürüde koruyucu bir rol oynar, dişileri ve yavruları tehditlere karşı korur. Aslanlar etkileyici avlanma yetenekleriyle bilinir ve avlarını yakalamak için genellikle birlikte çalışırlar.
Aslanın kültürel önemi nedir?
Aslanlar tarih boyunca birçok kültürde önemli bir rol oynamıştır ve genellikle güç, cesaret ve asaletle ilişkilendirilirler. Ayrıca hanedanlık armalarında popüler bir semboldür ve birçok ulusal bayrak ve amblemde belirgin bir şekilde yer alır.