Leoparlar (Panthera pardus), kaplanlar, aslanlar ve jaguarları içine alan Panthera grubundaki beş büyük kedi cinsinden biri. Bu güzel etoburlar, filmlerin, efsanelerin ve halk hikayelerinin konusu olmaktadır ve evcil olarak beslenmesi yaygındır. Dokuz resmi alt türün yanı sıra farklı leopar alt türleri de bulunuyor. Leoparlar, Afrika ve Asya'nın bazı bölümlerini içeren yaşam alanlarında nesli tükenmekte veya kritik tehlike altında kabul edilir.
Leoparlar Hakkında Temel Bilgiler
- Bilimsel adı: Panthera pardus
- Yaygın isimleri: Leopar, pard, pardus, panter
- Boyutu: 55 cm yüksekliğinde, 89-190 cm uzunluğunda
- Ağırlığı: 37–90 kg
- Ömrü: 21-23 yıl
- Habitatı: Afrika ve Asya
- Korunma durumu: Bölgeye bağlı olarak tehlike altında veya tehdit altında
Leoparların Tanımı
Leoparın postunun temel rengi karnında krem sarı ve sırtında turuncu-kahverengidir. Leoparın uzuvlarında ve kafasında düz siyah noktalar olur. Bu noktalar merkezde altın veya koyu kahverengi dairesel desenlere bürünür. Bu benekler jaguarın sırtında ve yanlarında en belirgindir. Leoparın boynundaki, karnındaki ve uzuvlarındaki lekeler daha küçüktür ve benek halini almaz. Leoparın kuyruğunda, kuyruğunun ucunda koyu renkli halkalar halinde düzensiz desenler vardır.
Leoparlar, çeşitli renk ve desenlerde olur. Birçok kedi türü gibi, melanin adı verilen koyu renk pigmentinin büyük miktarda bulunduğu leoparlarda genetik bir mutasyon olan melanizm görülebilir. Melanistik leoparlar aynı zamanda siyah leoparlar olarak biliniyor. Bu leoparların bir zamanlar melanistik olmayan leoparlardan ayrı bir tür olduğu düşünülüyordu. Ancak daha yakından incelendiğinde beneklerinin siyah derileri nedeniyle görülmediği tespit edilmiştir. Çöl alanlarında yaşayan leoparlar otlaklarda yaşayanlardan daha soluk renklidir. Otlaklarda yaşayan leoparlar daha altın rengine yakındır.
Leoparlar diğer büyük kedi türleri arasında en kısa bacaklara sahipler. Vücutları uzundur ve kafatasları görece büyüktür. Leoparlar görünüş olarak jaguarlara benzer, ancak benekleri daha küçük ve merkezinde siyah nokta bulunmaz.
Tam yetişkin leoparların ağırlığı 37 ile 90 kg arasında değişebilir. Bir leoparın ömrü 12 ila 17 yıl arasındadır.
Leoparların Habitatı ve Dağılımı
Tüm büyük kedi türleri arasında leoparlar en geniş coğrafyaya yayılmış olanları. Batı, Orta, Güney ve Doğu Afrika'nın yanı sıra Güney Doğu Asya da dahil olmak üzere Sahra Altı Afrika'nın otlaklarında ve çöllerinde yaşarlar. Bölgeleri Orta ve Güney Amerika'ya özgü jaguarlarla kesişmez.
Leoparların Beslenmesi ve Davranışı
Leoparlar etçildir, ancak beslenmeleri tüm kedi türlerinde en çeşitli olanıdır. Esasen toynaklı hayvanlar gibi büyük avlarla beslenirler. Ancak maymunlar, böcekler, kuşlar, küçük memeliler ve sürüngenleri de hedeflerler. Leoparların beslenmeleri bölgelerine göre değişiyor. Asya'daki avlarını antiloplar, benekli geyikler, munçaklar ve Alp dağ keçisi (ibex) oluşturur.
Leoparlar genellikle gece boyunca avlanırlar ve tırmanma konusunda yeteneklidirler. Avlarını daha sonra beslenmek üzere avlandıkları ağaçlara taşırlar. Ağaçlarda beslenerek çakal ve sırtlan gibi leş yiyen hayvanlardan kaçınırlar. Büyük bir avı iki hafta boyunca tüketmeye devam edebilirler.
Leoparların Üremesi ve Yavruları
Leoparların birden fazla eşleri olur ve yıl boyunca ürerler. Dişiler feromon salgılayarak potansiyel eşlerini kendine çeker. Yaklaşık 96 günlük bir gebelik süresinin ardından iki ila dört yavru doğurur ve genellikle her 15 ila 24 ayda bir doğurmaya devam eder.
Leopar yavruları küçüktür (doğumda yaklaşık 900 gramlar) ve birinci haftalarını gözleri kapalı olarak geçirir. Yavrular yaklaşık 2 haftalıkken yürümeyi öğrenir, yaklaşık 7. haftada yuvadan ayrılır ve üç ay sonra sütten kesilirler. Kardeşler birkaç yıl boyunca bir arada kalabilir ve genç leoparlar genellikle doğdukları bölgede hayatlarını sürdürür.
Leoparların Korunma Durumu
Leopar popülasyonu diğer büyük kedilere kıyasla daha bol. Fakat Hayvan Çeşitliliği Ağı'na göre habitat kaybı, habitat parçalanması, ticaret için avlanma ve haşere kontrolü nedeniyle coğrafi alanlarında sayıları azalmaya başladı. Sonuç olarak IUCN Nesli Tükenme Tehlikesi Altında Olan Türlerin Kırmızı Listesi'nde "tehdit altında" olarak listelenmiştir.
Batı Afrika'daki alanlarının çoğunu korumaya yönelik çabalar sürüyor, ancak rakamlar hala azalmaya devam ediyor. Dokuz leopar alt türünden aşağıdaki beşinin şimdi nesli tükenmekte ya da kritik tehlikede olduğu düşünülmektedir:
- Panthera pardus nimr – Arap leoparı (Kritik tehlike altında)
- Panthera pardus saxicolor – Fars leoparı (Tehlike altında)
- Panthera pardus melas – Java leoparı (Kritik tehlike altında)
- Panthera pardus kotiya – Sri Lanka leoparı (Tehlike altında)
- Panthera pardus japonensis – Kuzey Çin leoparı (Tehlike altında)
- Panthera pardus orientalis – Amur leoparı (Kritik tehlike altında)