Thomas Edison: Şovmen Mucidin İcatları ve Yaşamı

Thomas Edison'un hayatını ele alıyoruz. Thomas Alva Edison (11 Şubat 1847 – 18 Ekim 1931) bir mucitti ancak mucit olduğundan daha fazla bir şovmendi. Amerikan halkı için buluşları büyülü hale getiren bir ünlüydü. Pek çok farklı buluşa yaptığı ortak katkıları önceki nesillerin araştırmalarına ve de yetenekli asistanlarının ve başarılı rakiplerinin çalışmalarına dayanıyordu. Edison 19. yüzyılın sonlarında ve 20. yüzyılın başlarında geleceğin, teknolojinin ve ilerlemenin yüzüydü.

Thomas Edison Kimdir?

• Doğumu: 11 Şubat 1847, Milano, Ohio.
• Ebeveynler: Sam Edison Jr. ve Nancy Elliott Edison.
• Ölümü: 18 Ekim 1931, West Orange, New Jersey.
• Eğitim: 3 aylık resmi eğitim, daha sonra 12 yaşına kadar annesi tarafından okutuldu.
• Çalışmaları: Çift yönlü telgraf, fonograf, "Blue Amberol" adı verilen kırılmaz silindir kayıt, elektrikli kalem, akkor ampulün bir sürümü ve onu çalıştırmak için entegre bir sistem, kinetograf denilen sinema kamerası.
• Eş (ler): Mary Stilwell, Mina Miller.
• Çocuklar: Mary Stilwell'den Marion Estelle, Thomas Jr. ve William Leslie; Mina Miller'dan Madeleine, Charles ve Theodore Miller.

Thomas Edison'un İlk Yılları

Thomas Alva Edison 11 Şubat 1847'de Milan, Ohio'da Kanadalı bir mültecinin ve onun okul öğretmeni karısının oğlu olarak doğdu. Annesi Nancy Elliot aslen New York'luydu ancak ailesi Vienna, Kanada'ya taşındıktan sonra Sam Edison, Jr. ile tanıştı ve evlendi. Amerikan Devrimi'nin sonunda Kanada'ya kaçan İngiliz sadıklarının soyundan gelen Sam, 1830'larda Ontario'da başarısız bir isyana karışarak Amerika Birleşik Devletleri'ne kaçmak zorunda kalmıştı ve 1839'da Ohio'ya yerleşti. Aile 1854'te Sam'in kereste işinde çalıştığı Michigan Limanı Huron'a taşındı.

Eğitimi ve İlk Yaptığı İş

Gençliğinde "Al" olarak bilinen Thomas Edison, dördü yetişkinliğe kadar hayatta kalan yedi çocuktan en küçüğüydü. Edison doğduğunda çocukların hepsi genç ergenlerdi. Edison gençken sağlıksız olma eğilimindeydi ve fakir bir öğrenciydi. Okul müdürü Edison'a "şaşkın" veya "yavaş" olduğunu söylediğinde kızgın Annesi onu okuldan alarak evde eğitim vermeye başladı. Edison yıllar sonra "Annem bana her şeyimi verdi. O hep doğruydu, benden emindi ve uğruna yaşamam, hayal kırıklığına uğratmamam gereken bir kimseye sahip olduğumu hissettim" demiştir. Küçük yaşta mekanik şeyler ve kimyasal deneylere hayranlık duydu.

Thomas Edison 1859'da 12 yaşındayken Grand Trunk Demiryolu'ndan Detroit'e gazete ve şeker sattığı bir iş aldı. Port Huron'da biri taze ürünler standı diğeri gazete bayisi olan iki işletmede çalışmaya başladı. Trende serbest veya çok düşük maliyetli ticaret ve nakliye işi yaptı. Bagaj vagonunda kimya deneyleri için bir laboratuvar kurdu ve bir trende yayınlanan ilk gazete olan "Grand Trunk Herald"ı basmaya başladı. Kazayla meydana gelen bir yangın trendeki deneylerini durdurmasına neden oldu.

Thomas Edison'un İşitme Kaybı

On iki yaş civarında Edison neredeyse tüm duyma yetisini kaybetti. İşitme kaybına neyin sebep olduğuna dair birkaç teori vardır. Bazıları bunu çocukken geçirdiği kızıl hastalığının sonuçlarına bağlar. Diğerleri, Edison'un hiç olmadığını iddia ettiği bagaj vagonundaki tren yangınında kondaktörlerin kulaklıklarına zarar verdiğini düşünür. Thomas Edison bunu, bir kaza sonrasında kulağından tutularak trene kaldırılması ile açıklamıştır. Bununla birlikte engelliliğinin cesaretini kırmasına izin vermedi. Hatta deneyleri ve araştırmalarına yoğunlaşmasını kolaylaştırdığı için bunu genellikle bir avantaj olarak değerlendirdi. Kuşkusuz sağırlığı onu başkalarıyla ilişkilerde daha yalnız ve utangaç yaptı.

İlgili

Dünya'da Bazı Suların Birbirine Karışmadığı Doğru mu?

İnsan Vücudunun Her Yedi Yılda Bir Kendini Yenilemesi

Deepfake Teknolojisinin Avantajları ve Potansiyel Tehlikeleri

Telgraf Operatörlüğü

Thomas Edison 1862'de üç yaşındaki bir çocuğu üzerine gelmekte olan yük vagonundan kurtardı. Minnettar baba J.U. MacKenzie, Edison'a ödül olarak demiryolu telgrafçılığını öğretti. O kış Port Huron'da telgraf operatörü olarak işe alındı. Bu arada bir yandan bilimsel deneylerini sürdürdü. 1863 ve 1867 arasında Edison, Amerika Birleşik Devletleri'ndeki telgraf işlerini almak için şehirden şehre göç etti.

Thomas Edison'daki Keşif ve İcat Merakı

1868'de Thomas Edison, Western Union ofisinde çalıştığı Boston'a taşındı ve bir şeyler icat etme üzerine daha çok zaman ayırdı. Edison Ocak 1869'da işlerinden istifa ederek kendisini tam anlamıyla icat etmeye adamak istiyordu. Patent almak için yaptığı ilk buluş, Haziran 1869'da elektrikle oy kaydetme aletiydi. Politikacıların makineyi kullanma konusundaki isteksizliği nedeniyle gelecekte kimsenin istemediği şeyleri icat etmekle zaman kaybetmemeye karar verdi.

Edison 1869'un ortalarında New York'a taşındı. Bir arkadaşı olan Franklin L. Pope, Edison'un çalışmakta olduğu Gold Indicator Company'de (Samuel Laws'ın şirketi) bir odada uyumasına izin verdi. Thomas Edison orada baskı makinelerini yönetmek ve iyileştirmek için işe alındığında kırık bir makineyi tamir etmişti.

Hayatının sonraki döneminde telgrafla ilgili birçok projeye ve ortaklığa katıldı. 1869 Ekim'inde "Pope, Edison ve Co." organizasyonunu oluşturmak için Franklin L. Pope ve James Ashley ile bir araya geldi. Kendilerini elektrik mühendisleri ve elektrikli cihazların ustaları olarak tanımladılar. Edison telgrafta iyileştirmeler yapmak için birkaç patent aldı. Ortaklık 1870 yılında Gold and Stock Telegraph Co. ile birleşti.

Telgraf Çalışmaları

Thomas Edison ayrıca Newark, New Jersey'de Newark Telegraph Works'ü kurdu ve William Unger ile stok yazıcılar üretti. Aynı yıl otomatik telgraf geliştirmek üzere çalışmalara başlamak için American Telegraph Works'ü kurdu.

1874 yılında Western Union için çok yönlü bir telgraf sistemi üzerinde çalışmaya başladı ve sonuç olarak iki yönlü mesajı aynı anda iki yöne de gönderebilen çift yönlü telgrafı (quadruplex) geliştirdi. Quadruplex makinesinin patent haklarını rakip Atlantic & Pacific Telegraph Co.'ya satarak sonunda Western Union'ın kazanacağı bir dizi mahkeme ile uğraştı. Diğer telgraf icatlarının yanı sıra 1875'te bir elektrikli kalem de geliştirdi.

Thomas Edison'un Evliliği ve Ailesi

Bu dönemde kişisel hayatı çok değişti. Edison'un annesi 1871'de öldü ve o yıl Noel Günü'nde eski bir çalışanı olan Mary Stilwell ile evlendi. Edison karısını sevse de ilişkileri zorluklarla doluydu. Sürekli işle meşgul olması ve hastalıklar geçirmesi ana nedenlerdi. Thomas Edison laboratuvarda sık sık uyur ve zamanının çoğunu erkek meslektaşları ile harcardı.

Yine de ilk çocukları Marion, Şubat 1873'te doğdu ve ardından oğlu Thomas, Jr., Ocak 1876'da doğdu. Edison iki oğluna "Dot" (Nokta) ve "Dash" (Uzun çizgi) lakabını vererek telgraf terimlerine atıfta bulundu. Üçüncü bir çocuk William Leslie, Ekim 1878'de doğdu.

Mary, 1884 yılında ya kanserden ya da kanseri tedavi etmesi için verilen morfin yüzünden öldü. Edison tekrar evlendi: İkinci karısı Chautauqua Vakfı'nı kuran Ohio sanayicisi Lewis Miller'in kızı Mina Miller idi. 24 Şubat 1886'da evlendiler ve üç çocukları oldu: Madeleine (1888), Charles (1890) ve Theodore Miller Edison (1898).

Menlo Park'a Açtığı Laboratuvar

Thomas Edison, 1876'da New Jersey, Menlo Park'ta yeni bir laboratuvar açtı. Bu alan daha sonra "buluş fabrikası" olarak bilindi. Bunun nedeni aynı anda birden fazla buluş üzerinde çalışılan bir yer olmasıydı. Edison sorunlara cevap bulmak için çok sayıda deney yapardı. "Asla peşinde olduğum şeyi elde edene kadar bırakmam. Olumsuz sonuçlar sadece peşinde olduğum şeylerdir. Onlar benim için olumlu sonuçlar kadar değerlidir." demiştir. Edison uzun saatler boyunca çalışmayı severdi ve çalışanlarından çok şey beklerdi.

1879'da pek çok önemli deneyden ve birkaç diğer mucidin yetmiş yıllık çalışmalarından sonra Thomas Edison, 40 saat boyunca yanabilen bir karbon filamenti icat etti – ilk pratik akkor ampulu.

Fonograf üzerinde daha fazla çalışmayı ihmal etmiş olsa da, diğerleri onun çalışmasını ilerletmişlerdir. Özellikle Chichester Bell ve Charles Sumner Tainter, bir balmumu silindir ve yüzen kalemden oluşan gramofon adını verdikleri gelişmiş bir makine hazırladılar.

Makinedeki olası bir ortaklığı konuşmak adına Edison'a temsilciler gönderdiler. Ancak fonografın yalnızca onun icadı olduğunu düşünerek onlarla işbirliği yapmayı reddetti. Bu çekişme sonucunda 1887'de harekete geçti ve fonograf üzerindeki çalışmalarına döndü. Thomas Edison sonunda fonografında Bell ve Tainter'ınkilere benzer yöntemler kullanmıştı.

Fonograf Şirketleri

Fonograf başlangıçta bir iş dikte etme makinesi olarak pazarlandı. Girişimci Jesse H. Lippincott, Edison'unki dahil olmak üzere fonograf şirketlerinin çoğunun kontrolünü eline aldı ve 1888'de North American Phonograph Co.'yu kurdu. İş karlı değildi ve Lippincott hastalandığında Edison yönetimi devraldı.

1894 yılında North American Phonograph Co. iflas etti ve Edison'un icadı üzerindeki haklarını geri almasına izin verdi. Edison 1896'da ev eğlencesi için fonograf yapmak amacıyla National Phonograph Co.'yu başlattı. Yıllar boyunca fonografa ve üzerinde çalınan silindirlere iyileştirmeler yaptı. Öncekiler balmumundan yapılmıştı. Edison, 1912'de disk fonograf pazarına girdiği bir zamanda Blue Amberol adını verdiği kırılmaz silindir kaydı tanıttı.

Diskler pazarda silindirlere karşı ezici popülerlik kazanmaya başlamıştı. Edison'un diske geçme kararı buradan gelmişti. Rakiplerin kayıtlarından daha üstün olduğu düşünülen Edison diskleri, yalnızca Edison fonograflarında çalışması için dikey yerine yanal olarak kesilmişlerdi. Thomas Edison'un fonograf işinin başarısı, şirketin düşük kaliteli kayıt konusundaki ünü nedeniyle gölgede kalmıştır. 1920'lerde radyodan gelen rekabet işin kötüye gitmesine neden oldu ve disk işini 1929'da durdurdu.

Cevher Madenciliği ve Çimento

Edison'un ilgi alanlarından biri de çeşitli metalleri cevherden çıkaracak bir cevher öğütme makinesi yapmaktı. 1881'de Edison Ore-Milling Co.'yu kurdu ancak pazarı olmadığı için girişim sonuçsuz kaldı. 1887'de icadının büyük oranda tükenmiş Doğu madenlerinin, Batı madenleri ile rekabet etmesine katkı sağlayabileceğini düşünerek 1887'de işe geri döndü.

1889'da New Jersey and Pennsylvania Concentrating Works'ü kurdu. Edison işleri içinde boğulmuştu ve New Jersey'deki Ogdensburg madenlerinde evden uzakta çok zaman geçirmeye başladı. Bu projeye çok para ve zaman harcamasına rağmen piyasaya sunulduğunda başarısız oldu. Ortabatı'da ek cevher kaynakları bulunmuştu.

Thomas Edison ayrıca çimento kullanımını teşvik etmeye başladı ve 1899'da Edison Portland Cement Co. şirketini kurdu. Düşük maliyetli evlerin yapımı için geniş çapta çimento kullanımını teşvik etmeye çalıştı ve fonograf, mobilya, buzdolabı ve piyanolarda betonun geniş kullanımını savundu. Maalesef Edison bu fikirlerinde zamanının ilerisindeydi çünkü betonun yaygın kullanımı o dönemde ekonomik olarak mümkün değildi.

Thomas Edison ve Hareketli Görüntü

1888'de West Orange'dan Eadweard Muybridge ile tanıştı ve onun Zoopraxiscope'unu inceledi. Bu makine üzerinde sabit fotoğraflar olan dairesel bir disk kullanıyordu. Fotoğraflar hareketin ardışık evrelerinden oluşuyordu ve hareket ilizyonu yaratılmasını sağlıyordu.

Cihazda Muybridge ile çalışmayı reddetti ve laboratuvardaki hareketli görüntü (motion picture) kamerası üzerinde çalışmaya başladı. Thomas Edison aynı yıl "Fonografın kulak için yaptığı şeyi göz için yapan bir enstrüman üzerinde çalışıyorum." dedi.

Makineyi icat etme görevi Edison'un yardımcısı William K. L. Dickson'a düştü. Dickson selüloit şeride dönmeden önce, görüntüleri kaydetmek için başta silindir bazlı bir cihazla deneyler yaptı. Dickson 1889 yılının ekim ayında Paris'ten dönen Edison'u görüntüleri yansıtan ve ses çalan bir cihazla karşıladı. 1891'de film kamerası Kinetograf ve hareketli görüntü gözetleme deliği Kinetoskop için patent başvuruları yapıldı.

Kinetoskop salonları New York'ta açıldı ve kısa bir süre sonra 1894'te diğer büyük şehirlere yayıldı. 1893'te, daha sonra Black Maria olacak (stüdyonun benzediği polis suçlu taşıma aracının argo ismi) bir film stüdyosu West Orange kompleksinde açıldı. Günün eylemleri kaydedilerek çeşitli kısa filmler üretiliyordu. Edison film projektörü geliştirmek konusunda isteksizdi. Gözetleme deliği işinde daha fazla para olduğunu düşünüyordu.

Dickson rakiplere başka bir gözetleme deliği cihazı ve eidoscope projeksiyon sistemi (sonraları Mutoscope oldu) yapımında yardım ettiği için kovuldu. Dickson Amerikan Mutoscope Co.'yu Harry Marvin, Herman Casler ve Elias Koopman ile birlikte kurmaya karar verdi. Edison daha sonra Thomas Armat ve Charles Francis Jenkins tarafından geliştirilen bir projektörü oldukça benimsedi ve ona Vitascope adını verdi. Cihazı kendi adı altında pazarladı. Vitascope 23 Nisan 1896'da büyük beğeni topladı.

Patent Savaşları

Diğer film şirketleri arasındaki rekabet sonucunda Edison ile diğerleri arasında ateşli yasal savaşlar başladı. Edison patent ihlali iddiasıyla birçok şirkete dava açtı. Motion Picture Patents Co. kuruluşu mahkeme tarafından 1915'te haksız tekel olarak görüldü.

1913'te sesi filme senkronize etmeyi denedi. Laboratuvarı, bir fonograf silindirindeki sesi ekrandaki resimle senkronize eden Kinetophone'u geliştirdi. Bu başlangıçta ilgi görmesine rağmen sistem mükemmel olmaktan uzaktı ve 1915'te ortadan kayboldu. Büyük mucit 1918'de film sektörünü bıraktı.

1911'de Edison'un şirketleri Thomas A. Edison, Inc. altında yeniden organize edildi. Organizasyon daha çeşitlendirilip yapılandırıldıkça, hala karar alma yetkisi olan Edison günlük operasyonlara daha az dahil olmaya başladı. Kurumun hedefi bu kez peş peşe yeni icatlar üretmek değil piyasa ihtiyaçlarına yanıt bulmaktı.

1914 yılında West Orange laboratuvarında bir yangın çıktı ve 13 bina yıkıldı. Kayıp büyük olmasına rağmen Edison alanın yeniden inşasına öncülük etti.

I. Dünya Savaşı

Edison, Avrupa I. Dünya Savaşı'na girdiğinde hazırlıklı olunması gerektiğini önerdi ve teknolojinin savaşın geleceği olacağını düşünüyordu. 1915'te Deniz Harp Danışma Kurulu başkanı olarak seçildi. Karar hükümetin bilimi savunma programına getirme girişimiyle verilmişti. Edison 1923'te donanma için açılan bir laboratuvarın oluşturulmasında etkili oldu. Ancak konuyla ilgili pek çok önerisi dikkate alınmamıştı. Savaş sırasında en çok savaş gemisi araştırmaları yaptı. Özellikle denizaltı tespitinde çalıştı. Ancak sunduğu icat ve öneriler sonucunda donanmanın yeni fikirlere açık olmadığını hissetti.

Edison'un Sağlık sorunları

1920'lerde Edison'un sağlığı kötüleşti ve karısıyla evde daha fazla zaman geçirmeye başladı. Charles, Thomas A. Edison, Inc.'in başkanı olmasına rağmen, çocuklarıyla ilişkisi uzaktı. Evde deney yapmaya devam ederken bazı çalışmalarını kendi West Orange laboratuvarında uygulamak istedi ancak yönetim kurulu tarafından onaylanmadı. Bu dönemde hayranlık uyandıran projelerinden biri de kauçuğa alternatif bulmaktı.

Thomas Edison'un Ölümü ve Bıraktıkları

Edison'un bir hayranı ve arkadaşı olan Henry Ford, Edison'un buluş fabrikasını 1929'da bir müze olarak Greenfield Village, Michigan'da yeniden inşa etti. Müze Edison'un elektrik ışığının 50. yıldönümünde açıldı. "Işığın Altın Jübilesi" Ford ve General Electric tarafından yönetildi. Edison'un adına verilen büyük yemeğe Başkan Hoover, John D. Rockefeller, Jr., George Eastman, Marie Curie ve Orville Wright gibi ünlüler katıldı. Edison'un sağlığı kötüleşti ve kutlamadan ayrılmak zorunda kaldı.

Son iki yılda yaşadığı hastalıklar dizisi 14 Ekim 1931'de komaya girinceye kadar devam etti. Thomas Edison 18 Ekim 1931'de Westmont, New Jersey'deki Glenmont mülkünde öldü.

Thomas Edison'un Sözleri

1. "Başarısız olmadım. Sadece işe yaramayan 10,000 yol buldum."
2. "İnsanların yüzde beşi düşünür; yüzde onu düşündüğünü düşünür; ve diğer yüzde seksenbeş düşünmektense ölmeyi tercih eder."
3. "Sıkça fırsatı kaçırırız, çünkü iş tulumuna giyinmiştir ve zahmetli görünür."
4. "Deha, %1 ilham ve %99 terdir."
5. "Değer herhangi bir şeye ulaşmak için üç temel gereklilik; birinci, sıkı çalışma; ikinci, süreklilik; üçüncü, sağduyu."
6. "Hepimiz gerçekten yapmaya kabiliyetli olduğumuz şeyleri yapsaydık, kendimize gerçekten hayret ederdik."
7. "En büyük zayıflığımız pes etmekte yatar. Başarılı olmanın en kesin yolu her zaman sadece bir kez daha denemektir."
8. "Olumsuz sonuçlar tam da istediğim şey. Benim için olumlu sonuçlar kadar değerliler. İşe yaramaz olanları bulana dek, işe en çok yarayanı asla bulamam."
9. "Bir şeyin planladığınız şeyi yapmaması, hiçbir şeye yaramadığı anlamına gelmez."
10. "Tulumlar içinde, dünyanın krallarına değişmeyeceğim dostluğu sunan arkadaşlarım var."
11. "Hayatımda hiç bir gün çalışmadım, hepsi eğlenceliydi."
12. "Huzursuzluk hoşnutsuzluktur – ve hoşnutsuzluk ilerlemenin ilk gereğidir. Bana tamamen memnun bir adam gösterin – size bir başarısızlık göstereceğim."

Thomas Edison Hakkında Sık Sorulanlar

Kaynaklar:

• The National Museum of American History – Lighting A Revolution – Lamp Inventors 1880-1940: Carbon Filament Incandescent
• National Park Service – Biography of Thomas Edison
• American Chemical Society – Biography of Thomas Edison