Okapi (Okapia johnstoni) zebra gibi çizgilere sahiptir ancak zebralara değil zürafalara yakın şekilde Giraffidae ailesinin bir üyesidir. Zürafalar gibi okapilerin de uzun, siyah dilleri, osikon (ossicones) adı verilen saç kaplı boynuzları ve her seferinde aynı yöndeki ön ve arka bacaklarını ileri attıkları alışılmadık bir yürüyüşleri vardır. Okapiler zürafalardan çok daha küçükler ve sadece erkeklerde osikonlar var.
Okapi Hakkında Bilgiler
- Bilimsel adı: Okapia johnstoni
- Yaygın isimler: Okapi, orman zürafası, zebra zürafa, Kongo zürafası
- Boyut: 1,5 metre yüksekliğinde omuz
- Ağırlık: 200-350 kg
- Ömrü: 20-30 yıl
- Beslenme: Otobur
- Habitat: Demokratik Kongo Cumhuriyeti
- Popülasyon: 10.000'den az
- Korunma durumu: Tehlike altında
Okapilerin Tanımı
Kongo bölgesinin yağmur ormanlarında bulunan okapi, İngiliz kaşif Sir Harry Hamilton Johnston 1901'de İngiliz Müzesi'ne ilk deri parçasını gönderene dek bilimsel olarak bilinmiyordu. Bununla birlikte, İngiliz-Amerikan kaşif Sir Henry Morton Stanley, hayvanın ilk raporunu 1890 gibi daha erken bir tarihte yazmıştır.
Zürafalarla akraba olmalarına rağmen, okapi daha kısa bir boyna ve bacaklara sahip. Derisi düz ve koyu kahverengidir. Neredeyse mora çalan yüzünün yanları soluk beyazdır ve alın ve kulaklar donuk kırmızımsı renkte olabilir. Baldırları, kalçaları, ön bacaklarının üst bölümü yatay olarak siyah ve beyaz çizgilidir. Alt bacaklarında ise toynaklarının üst kısmı beyazdır ve siyah halkalarla kaplıdır.
Erkek okapiler ortalama 2,5 metre uzunluğunda ve omuzdan 1,5 metre yüksekliğinde olurlar. Yetişkin erkekler genellikle 200–300 kg ağırlığındalar. Yetişkin dişiler biraz daha uzunlar ve erkeklerden 25-50 kg daha ağırlar. Her iki cinsiyette de gözler ve kulaklar büyüktür ve uzun dillerinin kavrama yeteneği vardır. Erkeğin, uçları hariç tamamı deri ile kaplı kısa boynuzları var. Çoğu dişi boynuzlara sahip değil ancak topuzlu yumrular görülür.
Okapilerin Habitat ve Dağılımı
Okapi, yoğun bitki örtüsü içinde gözden ırak yaşayan; yapraklar, mantarlar ve meyveler ile beslenen utangaç, yalnız bir hayvandır. Yaprakları dallarından soymak için uzun dilini kullanır ve öğünlerini kil, yanmış odun ve yarasa gübresi ile destekler. Okapiler leoparlar tarafından avlanır (Panthera pardus). Esaret altındaki okapiler safra kanallarına zarar veren parazitik bir nematod olan Monodontella giraffae enfeksiyonuna yenik düşebiliyorlar.
Okapiler Demokratik Kongo Cumhuriyeti ve Uganda'nın gölgelik yağmur ormanlarına özgüler. Bununla birlikte Uganda'daki türler artık tükenmiş durumda. Ormanlarda 490 – 1200 metre rakımlarda yaşıyorlar ve insan yerleşim bölgelerini habitatlarına dahil etmiyorlar.
Okapilerin Beslenmesi
Okapiler otoburlar. Çimler, eğrelti otları, mantarlar, ağaç yaprakları, tomurcuklar ve meyveler dahil olmak üzere yağmur ormanlarının altındaki tüm yeşilliklerle beslenirler. Okapiler bitkilere uzanmak ve kendilerini temizlemek için 45 cm'lik dillerini kullanıyor.
Okapilerin Davranışı
Üreme zamanları dışında yalnız yaşayan hayvanlardır. Dişiler ortak dışkılama alanlarını paylaşır. Erkekler ise hareket ettikleri bölgeleri işaretlemek için idrarlarını kullanır. Geniş aralıklar boyunca sürekli göç ederler. Okapiler en çok gündüz saatlerinde aktif olurlar ancak karanlıktan sonra birkaç saat daha etrafta görülebilirler. Gözlerinde mükemmel gece görüşü sağlayan çok sayıda çubuk hücre bulunur.
Okapilerde Üreme ve Yavrular
Çiftleşme yılın herhangi bir zamanında olabilir, ancak dişiler sadece iki yılda bir doğum yapar. Erkekler ve dişiler birbirlerini daire içine alarak, yalayarak ve koklayarak yakınlaşırlar. Gebelik 440 ila 450 gün sürer ve tek bir yavruyla sonuçlanır. Buzağı doğumdan 30 dakika sonra ayakta durmaya başlar.
Yavrular doğrudan yetişkin anne-babalarına benzerler, fakat daha uzun yeleleri ve çizgilerinin üstünde uzun beyaz saçları vardır. Dişi yavrularını gizler ve seyrek olarak emzirir. Buzağılar doğumdan sonraki ilk aylarda avcılardan saklanmalarına yardımcı olması için dışkılamazlar. Buzağılar 6 aylıkken sütten kesilir. Erkekler bir yıl sonra boynuz çıkarmaya başlar ve 2 yaşında olgunlaşırlar. Okapi'nin ortalama ömrü 20 ila 30 yıl arasındadır.
Okapilerin Korunma Durumu
Dünya Doğa ve Doğal Kaynakları Koruma Birliği (IUCN), okapi korunma statüsünü "nesli tükenmekte" olarak sınıflandırmaktadır. Nüfus çarpıcı biçimde düşüyor, bu yüzden vahşi doğada popülasyonları 10.000'in altına inmiş durumda. Gizlenerek yaşadıklarından dolayı tam sayılarını bilmek çok zordur, bu yüzden nüfus tahminleri gübre araştırmalarına dayanıyor.
Okapilerin Karşılaştığı Tehditler
Okapilerin yaşadığı alanlarda patlak veren Kongo sivil savaşı bu bölgelerin tahrip edilmesine neden oldu. Kongo kanunları uyarınca korunan hayvanlar olmasına rağmen, fakir Afrika halkı tarafından yiyecek ve derileri için avlanıyorlar. Diğer tehditler arasında madencilikten kaynaklı habitat kaybı, insan yerleşimi ve kerestecilik var.
Doğal ortamlarında korkunç tehditlerle karşı karşıya kalan bu canlılar Hayvanat Bahçeleri ve Akvaryumlar Birliği ile ortaklaşa çalışan Okapi Koruma Projesi tarafından korunmaya çalışılıyor. Dünyada hayvanat bahçelerinde yaklaşık 100 okapi yaşıyor. Bu programa katılan hayvanat bahçelerinden bazıları Bronx Hayvanat Bahçesi, Houston Hayvanat Bahçesi, Anvers Hayvanat Bahçesi, Londra Hayvanat Bahçesi ve Ueno Hayvanat Bahçesi'dir.