II. Dünya Savaşı sırasında (1939-1945), Haziran 1944'ten Ağustos 1944'e kadar süren Normandiya Çıkarması, Müttefiklerin Batı Avrupa'yı Nazi Almanya'sının kontrolünden kurtarmasıyla sonuçlandı. D-Day olarak da bilinen ve kod adı Overlord Harekâtı olan Normandiya Çıkarması 6 Haziran 1944'te 156.000 Amerikan, İngiliz ve Kanada kuvvetinin, Fransa'nın Normandiya bölgesindeki 80 km uzunluğunda yoğun şekilde güçlendirilmiş kıyılara inmesiyle başladı.
Beş kumsala yapılan inişle beraber başlayan işgal tarihteki en büyük amfibi askeri saldırılardan biri oldu ve kapsamlı planlama gerektirdi. Normandiya Çıkarması başlamadan önce Müttefikler, Almanları amaçlanan işgal hedefi hakkında yanlış yönlendirmek için büyük çaplı bir aldatma harekatı başlattı. Ağustos 1944'ün sonlarına doğru, kuzey Fransa'nın tamamı kurtarılmış ve bir sonraki baharda Müttefikler Almanları yenmişti. Normandiya çıkarmaları Avrupa'da savaşın sona ermesinin sinyali oldu.
Normandiya çıkarması hazırlığı
II. Dünya Savaşı başladıktan sonra, Almanya Mayıs 1940'tan başlayarak kuzeybatı Fransa'yı işgal etti. Amerikalılar savaşa Aralık 1941'de girdiler ve 1942'de onlar ve İngilizler (orduları Fransa Muharebesi'nde Almanlar tarafından imha edildikten sonra Mayıs 1940'ta Dunkirk plajlarından tahliye edildiler) Manş Denizi boyunca büyük bir Müttefik işgali olasılığını düşünüyorlardı. Ertesi yıl, Müttefikler kanallar arası istila planlarını hızlandırmaya başladı. Kasım 1943'te, Fransa'nın kuzey kıyılarında bir işgal tehdidinin farkında olan Adolf Hitler (1889-1945) Erwin Rommel'i (1891-1944) bölgedeki savunma hattını yönetmesi için seçti. Ancak Almanlar aslında Müttefiklerin tam olarak nereye saldıracağını bilmiyordu. Hitler, Rommel'i 3.860 kilometrelik bir sığınak, kara mayını, plaj ve su engelinden oluşan Atlantik Duvarı'nı inşa etmekle görevlendirdi.
Ocak 1944'te General Dwight Eisenhower (1890-1969) Overlord Harekâtı komutanlığına atandı. D-Day'den önceki aylar ve haftalarda Müttefikler, Almanları ana işgal hedefinin Normandiya'dan ziyade Pas-de-Calais (İngiltere ve Fransa arasındaki en dar nokta) olacağını düşünmelerini sağlamak için büyük bir aldatma operasyonu başlattı. Buna ek olarak, Almanları Norveç ve diğer yerlerin de potansiyel istila hedefleri olduğuna inanmaya yönlendirdiler. Aldatmacayı gerçekleştirmek için birçok taktik kullanıldı; George Patton tarafından yönetilen ve İngiltere'de Pas-de-Calais'in karşısına konumlandırılan Hayalet Ordu bunlar arasındaydı. Ordu tüy kadar hafif şişme tanklar, silahlar, araçlar ve daha fazlasını kullandı. Ayrıca iki taraflı çalışan casuslar ve hileli radyo yayınları da aldatmacaya dahildi.
Hava durumu gecikmesi
Eisenhower, işgal tarihi olarak 5 Haziran 1944'ü seçti; ancak operasyona uzanan günlerdeki kötü hava koşulları Normandiya Çıkarması'nın 24 saat ertelenmesine neden oldu. 5 Haziran sabahı meteorolojinin ertesi günün koşullarının daha iyi olacağını açıklamasının ardından Eisenhower Overlord Harekâtı'nı başlattı. Birliklere şunları söyledi: "Tüm bu aylar boyunca çabaladığımız Büyük Haçlı Seferi'ne başlamak üzeresiniz. Dünyanın gözleri üzerinizdedir."
O günün ilerleyen saatlerinde, 5.000'den fazla gemi ve asker ile malzeme taşıyan çıkartma aracı Manş Denizi üzerinden Fransa'ya varmak için İngiltere'den ayrıldı. Hava koruması ve destek sağlaması için Normandiya Çıkarması'na 11.000'den fazla uçak seferber edilmişti. Almanlar ise sadece 500 tane kaldırabilecekti.
Normandiya çıkarması başlar
Normandiya Çıkarması ordusu çoğunlukla ABD, Britanya ve Kanada askerlerinden oluşsa da ordular arasında Avustralyalı, Belçikalı, Çekli, Hollandalı, Fransız, Yunan, Yeni Zelandalı, Norveçli, Rodezyalı (bugünkü Zimbabve) ve Polonyalı kara, deniz ve hava desteği kuvvetleri de olmuştur.
1944, 6 Haziran'da şafak vakti geldiğinde binlerce paraşütçü ve planör birliği halihazırda düşman hatlarının arkasını, köprüleri ve çıkış yollarını kontrol altına almıştı. Amfibi saldırıları sabah 6:30'da başladı. Utah Plajı'ndaki Amerikalılar gibi İngilizler ve Kanadalılar da hafif direnişle karşılaştı ve sonuç olarak Gold, Juno ve Sword plajlarını ele geçirdiler. ABD kuvvetleri, 2.000'den fazla Amerikalı yaralının olduğu Omaha Plajı'nın üstesinden kolay gelemedi. Ancak gün sona ererken yaklaşık 156.000 Müttefik askeri başarıyla Normandiya plajlarına ayak basmıştı. Bazı tahminlere göre Normandiya Çıkarması'nda 4.000'den fazla Müttefik askeri hayatını kaybetmiş ve binlerce kişi daha yaralanmış veya kaybolmuştur. 4.000 ila 9.000 Alman askeri öldü ve binlerce sivil Fransız yaşamını yitirdi.
Bir haftadan az bir süre sonra, 11 Haziran'da plajlar tamamen ele geçirildi ve 326.000'den fazla birlik, 50.000'den fazla araç ve yaklaşık 100.000 ton ekipman Normandiya'ya indi.
Almanlar, rütbelileri arasında bir takım karışıklıklar yaşıyor ve meşhur komutan Rommel'in yokluğundan muzdarip halde savaşıyorlardı. Normandiya Çıkarması'nın ilk başta Almanları Seine Nehri'nin kuzeyine doğru yaklaşmakta olan bir saldırıdan uzaklaştırmak için tasarlanmış bir numara olduğuna inanan Hitler, yakın bölgelerin karşı saldırıya katılması fikrini reddetti. Bu nedenle daha uzak mesafeden takviye yapılması gerekiyordu ve gecikmelere neden oldu. Hitler ayrıca zırhlı bölüğün savunmaya yardım etmek üzere çağrılmasında da tereddüt etti. Dahası Almanlar birçok önemli köprüyü ele geçiren Müttefikler'in etkili hava desteğinden de hasar almıştı. Almanlar uzun yolu kullanmak zorunda kaldı. Müttefiklerin deniz desteği ise ilerleyen birlikleri koruyordu.
Sonraki haftalarda Müttefikler kararlı Alman direnişine rağmen Normandiya kırsal bölgesine adım atmayı başardılar. Hem Almanlarla savaşıp hem de yoğun bataklık ve çalılık arasında ilerlediler. Sonunda Cherbourg'un en hayati limanını ele geçirdiklerinde Normandiya'ya yaklaşık 850.000 adam ve 150.000 araç indirilmişti ve ordu Fransa'daki yürüyüşlerine devam etmeye hazırdı.
Normandiya zaferi
Ağustos 1944'ün sonunda Müttefikler Seine Nehri'ne ulaştı, Paris kurtarıldı ve Almanlar kuzeybatı Fransa'dan çıkarıldı. Normandiya Savaşı başarılı bir şekilde sonuçlanmıştı. Müttefik kuvvetler daha sonra doğudan gelen Sovyet birlikleri ile buluşacakları Almanya'ya girmeye hazırlandılar.
Ayrıca:
- Barbarossa Harekatı: Hitler'in Sovyetler Birliği saldırısı
- Stalingrad Muharebesi: İnsanlık tarihinin en büyük çarpışması
- Adolf Hitler ve çarpıcı çöküşüne dair önemli bilgiler
Normandiya istilası ile dünya savaşının gidişatı Naziler aleyhine değişmeye başladı. Önemli bir psikolojik darbeydi zira Hitler'in ilerleyen Sovyetlere karşı Doğu Cephesi'ni kurmak için Fransa'dan asker göndermesi engellendi. 8 Mayıs 1945 sabah vakti Müttefikler Nazi Almanyasının koşulsuz teslimiyetini resmen kabul etti. Hitler bir hafta önce 30 Nisan'da intihar etmişti.