Uçakların keşfi ve gelişim hikayesine göz atın. Uçma hayali Antik Yunan mitolojisinde parafin kaplı tüy kanatlar ile uçan Daedalus'a kadar dayanır. Binlerce yıl insanlar gökyüzüne çıkmayı düşledi. Bu arayış, antik Çin'de uçurtma uçurmaktan, Bu uçma hayali ilk kez 18. yüzyılda gerçekleştirildi ve o noktadan sonra uçan makineler çeşitlendi.
İnsanlığın ilk uçuşu, 1783 yılında Montgolfier Kardeşler tarafından Fransa'da sıcak hava balonu ile gerçekleşti. Hava taşıtları neredeyse bir asır boyunca, önce balonlarda, sonradan da yönlendirilebilir zeplinlerde gaz ile uçuruldu. Wright Kardeşler'in 1903 yılında yaptığı tarihi uçuşla ilk kez kendi gücünü kullanarak havalanan kanatlı bir taşıta imza atıldı.
Uçmanın tarihi 18. yüzyıl Fransa'sında hidrojenle çalışan sıcak hava balonundan, radar veya insan gözüyle tespit edilemeyecek kadar gelişmiş çağdaş uçaklara kadar uzanıyor. Aşağıda Leonardo da Vinci'den insansız hava araçlarına dek uçmanın zaman çizelgesi var. Kemerlerinizi bağlayın ve kalkışa hazırlanın.
1505-06: Leonardo da Vinci Uçmayı Hayal Ediyor
İtalyan bilge Leonardo da Vinci'nin kanat çırpan uçağı Ornitopter, hiç uçmamış olmasına rağmen, ilk uçan araç tasarımı olabilir. Tarihte çok az kişi İtalyan sanatçı ve mucit Leonardo da Vinci kadar havacılık hakkında ayrıntılı fikirlere, teorilere ve hayallere sahipti. Kuşların Uçuşu Üzerine Kodeks adlı kitabı, havacılığın ve insan yapımı uçakların gelişiminde ilk temelleri attı ve uçuşun doğası ve aerodinamik ilkelere dair hazırladığı binlerce not ve yüzlerce eskizin benzeri yoktur.
21 Kasım 1783: İlk İnsanlı Sıcak Hava Balonu Uçuşu
Fransız kardeşler Joseph-Michel ve Jacques-Étienne Montgolfier, yolcu olarak bir ördek, bir koyun ve bir horoz ile başarılı bir test uçuşu gerçekleştirdikten iki ay sonra Montgolfier tarafından tasarlanmış bir balonla Paris'in üzerinde havalandı. Elle beslenen bir alevle çalışan kağıt ve ipekten hava taşıtı 150 metre dikey yükseldi ve yaklaşık yarım saatte 9 km yol kat etti. Rakip balon mühendisleri Jacques Alexander Charles ve Nicholas Louis Robert sadece 10 gün sonra çıtayı yükseltti. Hidrojen gazıyla çalışan balonları 40 km yol kat etti ve iki saatten fazla havada kaldı.
1809-1810: George Cayley Aerodinamiği Keşfetti
19. yüzyılın şafağında İngiliz filozof George Cayley, dünyayı aerodinamik araştırmalarıyla tanıştıran bir güçlü bir makale yayımladı: Hava Yolculuğu Üzerine (On Aerial Navigation). O zamana kadar "havacılığın babası" olarak tanınan adam uçuşun dört kuvvetini (ağırlık, kaldırma, sürükleme, itme) tanımlayan ilk kişiydi, ilk sabit kanatlı uçuş kavramını geliştirdi. Bir insanı uçurduğu bildirilen ilk planörü tasarladı.
1848: Havadan Buharlı Taşıyıcı
1842 yılında William Samuel Henson ve John Stringfellow tarafından patenti alınan Havadan Buharlı Taşıyıcı, insanoğlunun uçma arayışında planörlerden kendi gücüyle çalışan makinelere geçişi olan tek kanatlı bir uçaktır. Resimden anlaşılması zor, ancak tasarım oldukça büyük, 45 metre kanat açıklığına sahip ve yaklaşık 1.400 kg ağırlığında. Henson ve Stringfellow taşıtı 10-12 yolcu taşıyacak şekilde tasarladılar, ancak belirledikleri buharlı motor uçmak için çok ağır olacaktı. 1843'te Hava Taşımacılığı Şirketi'ni kurdular ve küçük prototipleri uçarken büyük modeller uçamadı. Kanat tasarımı yetersizdi ve mucitler yeterli fon bulamadı.
Ancak Stringfellow projeyi sürdürdü ve 1848'de İngiltere'nin Somerset kentindeki bir hangarda dünyanın ilk insansız motorlu hava aracını tasarladı. Uçan modelin kanat açıklığı sadece 3 metreydi.
24 Eylül 1852: Giffard'ın Zeplini Motorlu Hava Yolculuğunu Getiriyor
Wright kardeşlerin göklere çıkmasından yarım yüzyıl önce Fransız mühendis Henri Giffard, ilk motorlu ve kontrol edilebilir hava yolculuğunu gerçekleştirdi. Buhar enjektörünü icat eden Giffard, 110 kiloluk motorla çalışan üç kanatlı bir pervaneyle yön verdiği 43 metre uzunluğunda, puro şeklinde zeplin "Giffard Dirigible" ile Paris'ten Élancourt'a 43 km seyahat etti. 3 beygir gücündeki motor 45 kiloluk kazanla çalıştı. Bu uçuş buharla çalışan bir hava gemisine yön verilebildiğini kanıtladı.
1876: İçten Yanmalı Motor Her Şeyi Değiştiriyor
Fransız mühendislerin ilerlemelerini temel alan Alman mühendis Nikolaus Otto, daha önce buharla çalışan motorlara alternatif olan daha hafif, daha verimli, petrolle çalışan bir yanmalı motor tasarladı. Yenilik, taşıt yolculuğunda devrim yaratmasının yanı sıra havacılıkta kontrolün insan eline geçtiği yeni bir çağın habercisi oldu.
İlgili:
17 Aralık 1903: Wright Kardeşler Uçtu
Orville ve Wilbur Wright Kardeşler, Kuzey Carolina, Kitty Hawk'tan havalandıklarında havadan ağır bir uçağın ilk insan kontrollü, sürekli uçuşunu yaptılar. Her bir erkek kardeş benzinle çalışan ahşap pervaneli çift kanatlı uçakları olan "Wright Flyer"ı iki kez (toplam dört uçuş) uçurdu, en kısası 12 saniye ve en uzun süren uçuşu yaklaşık 59 saniyeydi. Bugün tarihi bir olay olarak kabul edilen başarı, bu uçuşu önemsiz düzeyde kısa bulan zamanın öngörüsüz gazeteleri tarafından küçümsendi.
1907: İlk Helikopter Havalandı
Fransız mühendis ve bisiklet üreticisi Paul Cornu, Fransa'nın Lisieux yakınlarında 20 saniye boyunca yerden yaklaşık 1,5 metre yükselerek günümüzün helikopterinin öncüsü olan döner kanatlı, dikey kalkış yapan bir uçağa binen ilk adam oldu. Helikopter düşüncesi ilk değildi—İtalyan mühendis Enrico Forlanini ilk rotorlu taşıtı otuz yıl önce 1877'de sergilemişti. Gelecekte ise Amerikalı tasarımcı Igor Sikorsky ABD'de daha standartlaştırılmış sürümde bir helikopter geliştirecekti. Ancak Cornu'nun yaptığı kısa uçuş, onu tarih kitaplarına yerleştiren şey oldu.
Ekim 1911: Askeri Uçaklar
İtalya, Türk-İtalyan savaşı sırasında bombalama, keşif ve ulaşım için hem tek kanatlı uçakları hem de hava gemilerini kullanarak uçakları askeri operasyonlara dahil eden ilk ülke oldu. Birkaç yıl içinde uçaklar I. Dünya Savaşı'nda belirleyici bir rol oynayacaktı. I. Dünya Savaşı'nda uçakların rolü neydi?
1 Ocak 1914: İlk Ticari Yolcu Uçuşu
Yılbaşı gününde pilot Tony Jannus hava teknesine aldığı tek bir yolcuyla gerçekleştirdiği "St. Petersburg-Tampa Hava Teknesi Hattı" adını taşıyan 37 kilometrelik ticari uçuşla ticari havayolu endüstrisinin temelini attı. Uçuş çoğunlukla Tampa Körfezi kıyısı boyunca yapıldı ve 5,00 dolara mal oldu.
1914-1918: Dünya Savaşı ile İlk Askeri Uçaklar
I. Dünya Savaşı, uçakların geniş çapta kullanıldığı ve aktif savaştaki kullanımının genişlediği ilk büyük çatışma oldu. Uluslar hava stratejisini denetlemek için göreve yüksek rütbeli generaller atadı ve yeni bir savaş kahramanı türü ortaya çıktı: Savaş pilotu. Fransa, 1914 ile 1918 yılları arasında yaklaşık 68.000 uçak üreterek savaşın önde gelen uçak üreticisi oldu. Bunlardan yaklaşık 53.000'i vuruldu, düştü veya hasar gördü.
Haziran 1919: İlk Kesintisiz Transatlantik Uçuşu
İngiliz havacı ve savaş gazileri olan John Alcock ve Arthur Brown, I. Dünya Savaşı'ndan kalma modifiye edilmiş "Vickers Vimy" bombardıman uçağını kullanarak tarihteki ilk kesintisiz transatlantik uçuşunu gerçekleştirdi. Charles Lindbergh'in Atlantik'i tek başına geçmesinden sekiz yıl önce giriştikleri 16 saatlik tehlikeli yolculukları, pistin sonundaki ağaçlara çarpmaktan kıl payı kurtuldukları Newfoundland, St. John'da başladı. Felaket dolu uçuş İrlanda, Galway County'deki turba bataklığına zorunlu inişle son buldu. 3.000 km'lik kesintisiz uçuşta kimse yaralanmadı.
1927: Transatlantik Yalnız Geçildi
Alcock ve Brown'ın birlikte transatlantiği geçmelerinden yaklaşık on yıl sonra, ABD'den 25 yaşındaki Charles Lindbergh iki ünlü Fransız havacının yolda can vermesinden birkaç gün sonra ilk solo transatlantik geçişini yaparak dünyada ünlendi. New York'tan Paris'e "Spirit of St. Louis" uçağıyla uçan "Lucky Lindy", iki ana merkez arasındaki ilk transatlantik yolculuğunu yaparak 3.200 km uçtu. Bu başarı Lindbergh'i zamanının en büyük halk kahramanlarından yaptı, ona onur madalyası kazandırdı ve havacılığa ilgide yeni bir çağı tetikledi.
1937: Hindenburg Felaketi Hava Gemilerini Gözden Düşürüyor
I. Dünya Savaşı ve II. Dünya Savaşı arasında havacılık öncüleri ve Alman Luftshiffbau Zeppelin gibi büyük uçak şirketleri ticari ulaşım şekli olarak havadan hafif hava gemilerini yani dev gaz balonlarını popüler hale getirmek için uğraştılar. Bununla birlikte 1937'deki meşhur Hindenburg Felaketi'nden sonra buharla çalışan, hidrojenle doldurulmuş hava gemileri hızla gözden düştü. İşte o zamanlarda Zeppelin şirketinin amiral gemisi Hindenburg gemisinin içindeki gaz bir iniş girişimi sırasında patladı, 35 yolcu ve mürettebat üyesi öldü ve yaşamda kalan 62 kişi kötü şekilde yaralandı.
14 Ekim 1947: Ses Duvarının Aşılması
II. Dünya Savaşı sırasında ünlü bir savaşçı pilot olan Chuck Yeager, 1120 km'ye ulaşarak "Yaşayan En Hızlı Adam" unvanını kazandı. 1947'de Mojave Çölü üzerinde ordunun deneysel X-1 süpersonik roket jetini test ederken ses hızından daha hızlı yol alan ilk kişi oldu. Bu olay havacılık tarihinin en destansı başarılarından biridir. Henüz ilk uçuşunda midesi bulanan biri için etkileyiciydi.
1949: Dünyanın İlk Ticari Jet Uçağı
Uçaklar alçak irtifada uçabildiğinden ilk hava yolculukları yolcular için gürültülü, soğuk, rahatsız edici ve engebeliydi. Çünkü havanın üzerinde değil, içinden geçiliyordu. Ancak İngiliz yapımı de Havilland Comet, dört türbin motoru, basınçlı bir kabin, geniş pencereler ve nispeten rahat bir oturma alanı ile 1949'da ilk uçuşunu yaptığında, modern ticari hava yolculuğunda çok önemli bir adım oldu. Bununla birlikte bazı kusurlu tasarımlar de Havilland'a uçuş ortası problemleri yaşattı ancak dünyaya neyin mümkün olduğunu iyi gösterdi.
1954-1957: Boeing Uçmayı Popüler Kılıyor
Seattle merkezli Boeing, konforu, hızı ve güvenliği ile lanse edilen şık 707 uçağının ilk çıkışıyla modern Amerikan jet seyahati çağını başlattı. Pan American Airways, New York'tan Paris'e günlük uçuşlar başlatan uzun, V kanatlı uçaklar satın alan ilk ticari taşıyıcı oldu. 707 hızla savaş sonrası modernliğin sembolü haline geldi – hava yolculuğunun sıradan hale geldiği, insanların uçmak için giyindiği ve uçuş görevlilerinin şıklığın özünü yansıttığı zamanlar başladı. Uçak, Frank Sinatra'nın popüler şarkısı "Come Fly With Me"ye esin verdi.
1976: Concorde
İngiliz-Fransız mühendislerinin işbirliği yaptığı ve gücünü turbo jet motorlarından alan Concorde ticari hizmet veren iki süpersonik uçaktan biridir. Amerika Birleşik Devletleri'nin New York eyaletinden İngiltere'nin Londra şehrine üç saatten kısa sürede uçabiliyordu.
27 Mart 1977: Tenerife'de Felaket
Tarihin en büyük havacılık felaketi iki Boeing 747 jetinin – Pan Am 1736 ve KLM 4805 – İspanya'nın Kanarya Adaları'ndaki Los Rodeos Havaalanı pistinde çarpışmasıyla oldu. 583 kişi öldü ve düzinelerce kişi yaralandı. Çarpışma, sisle kaplı bir pistte ilerlemeye çalışan KLM jetinin, Pan Am jet uçağı hala pistteyken kalkış başlatmasıyla meydana geldi. KLM uçağındakilerin hepsi ve Pan Am uçağındakilerin çoğu öldü. Trajik ki o gün hiçbir uçağın o havaalanından uçması planlanmamıştı, ancak yakındaki bir havaalanında patlayan küçük bir bomba, her ikisinin de Los Rodeos'a yönlendirilmesine neden oldu.
1978: Uçmak Elektronikleşiyor
ABD Hava Kuvvetleri, F-16 Fighting Falcon savaş uçağı için ilk kablosuz işletim sistemini geliştirdi ve piyasaya sürdü. Uçağın manuel uçuş kontrol sistemini elektronik bir sistemle değiştiren özellik, havacılığın navigasyon, iletişim ve diğer yüzlerce işletim sisteminin bilgisayar ile otomatikleştirildiği "Bilgi Çağı"nı başlattı. Bu ilerleme, insansız hava araçları, daha çevik füzeler ve hayalet uçakların yaygınlaşması gibi gelişmelere yol açtı.
1982: ABD Uzay Mekiği
ABD Uzay Mekiği, roketlerle fırlatılmasına rağmen piste inebilen ilk uzay aracıdır ve sonraki uçuşlarda dahi hava aracı olarak yeniden kullanılabiliyordu. 1981'den 2011'e kadar çalıştırıldı ve alçak Dünya yörüngesinde uçuşlar yaptı. 56 metrelik uçağın her uçuşu 450 milyon dolara mal oluyordu.
1982: Lockheed F-117A Nighthawk
Görünmez uçak Nighthawk düşman radarını atlatmak için dizayn edildi. Şekilleri ve renkleri, uçağı görünmez kılacak şekilde radar dalgalarını kırar ve yansıtır. Körfez Savaşı'nda geniş yer bulan uçak 1.720 km menzile sahipti ve en yüksek hızı 1.100 km/saatti. Üretimi 2008'de durduruldu.
1984: Skyship 500 HL
Zeplinler yavaş hızlarına ve tutuşabilen yükselme gazlarına rağmen 1920'lerin seferli lüks ulaşım araçlarıydı. Yükselme gazı olarak hidrojen kullanıyorlardı. Günümüzde küçük zeplinler önemli etkinlikleri kaydetmek için, uçan platformlar olarak hizmet veriyor.
1986: Dünya'nın Çevresinde İniş Papmadan Uçuldu
Amerikalı pilotlar Dick Rutan ve Jeana Yeager herhangi bir yakıt ikmali veya iniş yapmadan Dünya'nın çevresini turlayarak herkesi şaşırttılar. Rutan'ın erkek kardeşi tarafından tasarlanan tek kanatlı, çift motorlu bir uçak olan "Rutan Model 76 Voyager" uzun mesafeli uçuşa uyum sağlaması için 17 yakıt deposuna sahipti.