Kamuflaj Ustası Görünmez Hayvanlar

Gezegenimizdeki canlıların kamuflaj özellikleri gerçekten müthiş ve şok edici.

Yazar Burcu Kara
en iyi kamufle olan hayvanlar

Dünyada sahip oldukları kamuflaj ile neredeyse görünmez olabilen hayvanlar var. Bu hayvanların çevre bilinci diğer tüm hayvanlardan daha yüksektir. Gezegende hayatta kalması kamufle olmasına bağlı olan birçok farklı tür bulunuyor. Ağaç kabuğuna kamufle olan kertenkele, otların arasına gizlenen jaguar veya deniz kumuyla aynı renk ve deseni taşıyan Peringuey engereği olsun, iyi kamuflaj yemek ile yenmek arasındaki farklı belirleyebilir.

En İyi Kamufle Olan Hayvanlar

Baron Tırtıl

Euthalia aconthea Baron Tırtıl
Baron Tırtıl (Euthalia aconthea).

Euthalia aconthea, Batı Malezya'da aç bir kuşsanız zamanınızı baron tırtıllarını aramak için harcamazsınız. Diğer birçok kelebek larvası bitkiler arasına gizlenebilir. Ancak çok azı baron tırtılı gibi "bitki örtüsüne dönüşebilir".

Baron tırtıllarının ayrıntılı şekil ve renkleri tek bir amaç için tasarlanmıştır: Yırtıcılara görünmez olmak. Bu özellikleri baron kelebeklerine dönüşme ve dolayısıyla üreme olasılıklarını artırıyor. Hindistan ve Güneydoğu Asya'ya özgü olan baronlar genellikle Kuala Lumpur ormanlarındaki bu mango ağaçlarının yapraklarıyla beslenir. Tabii mango çiftçileri bundan hoşnut olmazlar. Yine de kamuflajın burada da işe yaradığını söyleyebiliriz.

Cüce Denizatı

Hippocampus satomiae Cüce Denizatı Satomi's Pygmy Seahorse
Cüce Denizatı (Hippocampus satomiae).

Mercan resiflerinde yaşaması zordur. Bu nedenle resiflerin sakinleri güvende kalmak için kamuflajı kullanır. Mercanlar arasında gizlenerek yaşamaya gelince kimse cüce denizatı kadar etkileyici değildir.

2,5 cm'den kısa olan ve mercan benzeri "tüberküller" taşıyan bu denizatı, tüm evrim kartlarını Pasifik Okyanusu'ndaki iki tür gorgon mercanı üzerinde yaşamaya harcamış. Renk deseni iki mercana da çok iyi uyum sağlar. Hatta o kadar iyi kamufle olurlar ki akvaryuma getirilen mercanlar üzerinde oldukları çok sonradan fark edilince keşfedildiler. Yetersiz veri nedeniyle IUCN'ye göre korunma durumu bilinmiyor. Bunun yanı sıra tek eşli oldukları düşünülüyor.

Yosunlu Yaprak Kuyruklu Kertenkele

Uroplatus sikorae Yosunlu Yaprak Kuyruklu Kertenkele
Yosunlu Yaprak Kuyruklu Kertenkele (Uroplatus sikorae).

Bu fotoğraf ortalanmamış olsaydı Yosunlu Yaprak Kuyruklu (Uroplatus sikorae) kertenkelesini görmeniz muhtemelen mümkün olmazdı. Bu usta kamuflajcı kertenkele yalnızca Madagaskar ormanlarında yaşıyor ve tam bir kılık değiştirme uzmanı. Bu nedenle adı yosunlu yaprak kuyruklu kertenkeledir.

Bu kertenkeleler ağaçlarda yaşadıkları için yosun ve kabuğa benzer bir renge sahipler. "Deri kapakçıkları" denilen dış görünüş özellikleri derilerini ağaç kabuğu gibi gösterir. Ne var ki başka bir numaraları daha var: Bukalemunlara benzer şekilde, ten rengini bulunduğu arka plana uyacak şekilde değiştirir.

Doğu Cüce Baykuş

Doğu Cüce Baykuş Megascops asio
Doğu Cüce Baykuş (Megascops asio).

Megascops asio olarak bilinen Doğu cüce baykuş bir başka kılık değiştirme ustası. Kahverengi, gri ve beyaz renkte olması boşluklarda saklandığı ağaçların kabuğuna kamufle olmasını sağlıyor. Hepsi bununla sınırlı değil; kafasından çıkan tüyleri başın ana hatlarını örter ve görülmeyi daha da zorlaştırır.

Sadece ağaç gövdeleri de değil, bu baykuş bir dala tünediğinde bile görmesi zordur. Deneyimli kuş gözlemcileri Doğu cüce baykuşu kolayca fark edemez.

Esmer Baykuş

Podargus strigoides Esmer Baykuş
Esmer Baykuş (Podargus strigoides).

Podargus strigoides, geniş gagaları ve büyük sarı gözleri ile ünlü olan sarımsı kahverengi bir baykuş. Esmer baykuş adındaki bu hayvanı Doğu cüce baykuş gibi ağaç dalındayken dahi görmek zor. Ancak onların bir özelliği daha var: Yakınlarda tehlike olduğunu hissederlerse, bu fotoğrafta soldakinin yaptığı gibi gözlerini kapatırlar. Ardından başlarını geriye doğru eğer ve ağaç kabuğuna tümüyle kamufle olurlar.

Türkçe adı esmer baykuş olsa da kurbağa ağız (frogmouth) denebilir ve baykuşlarla akraba kuşlardır. Ancak onlardan çok farklılar. Öncelikle pek iyi uçamazlar ve pençelerini avını yakalamak için kullanmazlar. Hatta avlanmak için bile uçmuyorlar. Bunun yerine katil gibi ağaçlara oturur ve avlarının kendilerine gelmesini beklerler. Baykuş gibi gece avlanır ve çoğunlukla böcek yer. Avustralya ve Tazmanya'nın bazı sessiz gecelerinde homurdanma sesi çıkardıkları duyulabiliyor.

Esmer Baykuş (Podargus strigoides) sesi.

Taş Balığı

Taş Balığı Synanceia
Taş Balığı (Synanceia).

Hint veya Pasifik Okyanusu'nda şnorkelle yüzen tatilcilere mercan resiflerine dikkat etmeleri söylenir. Çünkü yukarıdaki gibi bir surat size bakıyor olabilir ve kendisi dünyadaki en zehirli balık olan taş balığıdır.

Bu taş balığı Endonezya'da fotoğraflandı ve akrabaları Mısır'dan Avustralya'ya kadar uzanan sığ kıyı sularında bulunabiliyor. Çeşitli resifler ve kayalara çok iyi kamufle olurlar. Kamuflajları avlarını pusuya düşürmek üzere deniz dibinde saklanmalarını sağlar.

Ancak savunmaları da yok değil: Bir insanı iki saat içinde öldürülebilen güçlü nörotoksinle dolu 13 keskin sırt dikenleri var. Uzmanlar bu dikenlere basmamak için asla okyanusta yürümez. Yürümek gerektiğinde ise adım atmak yerine ayaklarını karıştırırlar.

Çayır Çekirgesi

Tettigoniidae Çayır Çekirgesi
Çayır Çekirgesi (Tettigoniidae).

Bu fotoğraftaki çayır çekirgesini muhtemelen hemen gördünüz. Ancak bu kadar yakından bakıldığında dahi ikincisini göremiyorsanız kendinizi kötü hissetmeyin. Yapraksı vücutları dünyanın dört bir yanındaki sayısız kuş, kurbağa, yılan ve diğer yırtıcı hayvanlardan kaçmalarına yardımcı oluyor.

Katidid veya çayır çekirgesi genelde göze görünmez ve sadece duyulur. İsmini aldığı "kati-did" sesini çıkarmak için kanatlarını birbirine sürter. Bununla birlikte akrabaları cırcır böceğinin aksine hem erkek hem de dişiler eş zamanlı müzik üretirler. Bazıları küçük böcekleri de avlar ancak görünüşlerinden anlaşıldığı gibi en sevdikleri yiyecek yapraklardır. Ve tıpkı tırtıllar gibi, çayır çekirgesinin yaprak sevgisi onların çiftçi ve bahçıvanlarla arasını bozuyor. Yırtıcılar hayvanın kamuflajını görmekte zorlanır.

Pisi Balığı

Paralichthys dentatus Pisi Balığı
Pisi Balığı (Paralichthys dentatus).

"Yassı balık" türü olan pisi balığı okyanus tabanında yaşamaya adapte olmuş. Benekli derisinin yardımıyla çakıllı deniz tabanına uzanırlar. Bu kamuflaj avcılardan korunmalarını sağlıyor. Aynı zamanda karides, solucan ve balık larvası gibi avları pusuya düşürmelerine izin veriyor.

Pisi balığı hayata larva olarak gelir ancak yetişkinliğe yaklaştıkça dramatik bir başkalaşım geçirir. Bir gözü kafasının diğer tarafına kayar ve böylece iki gözü de yukarı bakacak şekilde düz yüzer. Kamuflajlarına rağmen birçok pisi balığı aşırı balıkçılığın kurbanı. Sayıları hızla azaldığından insanların Atlantik yerine Pasifik çeşidini tercih etmesi öneriliyor.

Çobanaldatan

Caprimulgus aegyptius Çobanaldatan
Çobanaldatan (Caprimulgus aegyptius).

Çobanaldatan dünyanın çeşitli yerlerinde yaşayan gece kuşlarıdır ve keçi sütü çalmakla ün yaptıklarından bazı ülkelerde "keçi emen" olarak bilinir. Aslında keçilerin yanında dolaşarak böcekleri yedikleri düşünülüyor. Çoğu çobanaldatan yere yuva yapar ve bu fotoğrafta görülen Mısırlı çobanaldatan türünde olduğu gibi tüylerindeki kamuflaj yerle bir olmalarını sağlıyor.

Mısırlı çobanaldatanın donuk tüyleri toprakla mükemmel şekilde karışır. Çöllerde yaşadığı bilinen birkaç kuştan biri. Türlerin sayısı şu anda azalıyor. Ancak Kuzey Afrika, Orta Doğu ve güneybatı Asya'yı içeren geniş habitatı nedeniyle neslinin tükeneceği düşünülmüyor.

Kutup Tilkisi

Kutup Tilkisi Vulpes lagopus
Kutup Tilkisi (Vulpes lagopus).

İlk bakışta ele verici görünebilir ancak kutup tilkisinin beyaz kürkü kendisini neredeyse görünmez yapar. Karın arasında kaybolabilir sıfırın altında 58 derecede sorunsuzca yaşayabilirler. Hepsi bu da değil; yazın karlar eridiğinde renk değiştirerek mavi tona bürünürler. Böylece kayalar ve bitkiler arasına gizlenirler.

Kutup tilkileri çoğunlukla kuşları, kemirgenleri ve balıkları avlıyor. Ancak mükemmel kürkleri bile bazen kışın yiyecek bulmalarında yetersiz kalır. Seçenekleri tükendiğinde kutup ayılarını takibe başlayıp avlarından kalan artıkları yemeye çalışırlar. Mevsimi geldiğinde tundra sebzeleri de yerler.

Bukalemun

Bukalemun Chamaeleonidae
Bukalemun (Chamaeleonidae).

Konu en iyi kamuflaja sahip hayvanlar olduğunda çok az hayvan benzersiz renk değiştirme becerilerine sahip bukalemun kadar üne sahip. Ancak bilim adamları son zamanlarda daima gizlenmek için renk değiştirmediklerini düşünmeye başladı. Bunun yerine renklerini iletişim kurmak için de değiştirdiklerini düşünüyorlar.

Bazı tonlar hayvanın belirli ruh hallerine işaret eder: Bazı renkler kızgın olduğunu gösterir ve bazıları ise çiftleşmeye hazırım der. Bazı bukalemunlar sadece belirli yırtıcılardan gizlenmelerini sağlayan renklere sahip. Örneğin, Güney Afrika'daki bir tür kuşlardan kaçınmak için yerin rengine bürünüyor ve yılanlardan kaçınmak içinise gökyüzü rengine geçiyor. Bukalemunların şeffaf dış derisinin altında pigmentli hücreler olan kromatofor var.

Jaguar

Jaguar Panthera onca
Jaguar (Panthera onca).

Bu jaguar Birleşik Krallık'taki bir hayvanat bahçesinde yaşıyor ve doğal ortamında değilken bile kürkü mükemmel kamuflaj sağlıyor. Pek çok kedi gibi, jaguarlar da, çevrelerine kamufle olmalarını sağlayan desenlere sahip.

Jaguarlar diğer üç Panthera türünden ayrı bir dünyada yaşar; Amerika kıtasına özgü olan tek gerçek büyük kedi. Aslan, kaplan ve leopar Eski Dünya kedileriler.

Kaçak avcılık nedeniyle ne yazık ki nesilleri tükeniyor. Bir zamanlar Kuzey ve Güney Amerika'da yaygın olan jaguarlar artık sadece Güney'de varlar. Bazı Orta Amerika barınaklarında büyütülenlerin dışında çok az oranda Meksika'da görülürler. ABD'deki bilinen son jaguar 2009'da öldü.

Değnek Çekirgesi

Değnek Çekirgesi Phasmatodea
Değnek Çekirgesi (Phasmatodea).

Çoğu hayvan, kamuflajlarının işe yaraması için belirli bir arka plana ihtiyaç duyarken, bazılarının kamuflajı o kadar iyidir ki neredeyse her yerde gizli kalırlar. Değnek çekirgesi dal benzeri gövdeye sahip ve uzunca süre neredeyse hareketsiz durabiliyor.

Dünya çapında 1,3 cm ile 1 metre uzunluğa kadar değişen çok çeşitli değnek çekirgeleri var. Genellikle kahverengi veya yeşil renkliler ve tehdit edildiklerinde buz kesilirler. Bazen rüzgarda savrulan bir dalı taklit etmek için sallanırlar. Ancak tüm savunması bununla sınırlı değil. Amerikan değnek çekirgesi yırtıcıları engellemek için göğsündeki iki bezden asit püskürtüyor. Gözünüze kaçarsa yakar ve hatta geçici körlüğe neden olur.

Mürekkep Balığı

Mürekkep Balığı Sepiida
Mürekkep Balığı (Sepiida).

Mürekkep balığı kamuflajı yeni zirvelere taşıyan hayvanlardan. Sadece ortama uyum sağlamak için renk değiştirmekle kalmaz aynı zamanda derilerindeki detay seviyesi bukalemunu bile utandırır. Derisinin her milimetre karesinde 200 kadar renk değiştiren kromatofor hücresi bulunuyor. Bunların altında da ışığı yansıtan hücreler var. Ve bunların altında kayaların ve resiflerin dokusunu taklit eden küçük kaslar bulunuyor (fotoğraftaki akvaryum mürekkep balığı gibi).

Mürekkep balığı aslında balık değil. "Kafadanbacaklılar" olarak geçiyor ve ahtapot ve kalamarı içeren suda yaşayan yumuşakçalar ailesine mensup. Bu video klipte görüldüğü gibi, görünüş değiştirme becerileri kamuflajın da ötesine geçerek renk ve ışığa göre parlamalarını sağlıyor: