Sıklıkla sağlığımızı korumak için iyi beslenmemiz gerektiği söylenir; bu da paketlenmiş unlu mamuller ve atıştırmalıklar, şekerli, gazlı içecekler, şekerlemeler, şekerli tahıllar ve hazır gıdaları içeren ultra işlenmiş gıdalardan (UPF) uzak dengeli bir beslenmeyi içerir.
Birçoğumuz yüksek oranda UPF içeren bir diyetle beslenmenin sağlık risklerinin farkında olsak da, bunların ne kadar zararlı olabileceğini takdir edemeyebiliriz. Araştırmacılar, UPF'yi olumsuz sağlık sonuçlarıyla ilişkilendiren 45 farklı meta-analiz çalışmasından elde edilen verileri bir araya getirerek kanıtların üst düzey bir özetini – bir 'genel değerlendirme' – sunmuşlardır.
Genel incelemeye dahil edilen toplam katılımcı sayısı 10 milyona yakındı. Tüm meta-analizler son üç yıl içinde yayınlanmıştır ve hiçbiri UPF üreten şirketler tarafından finanse edilmemiştir. Araştırmacılar, kanıtları ikna edici, oldukça düşündürücü, düşündürücü, zayıf veya kanıt yok şeklinde kategorize etmiştir.
Ayrıca kanıtların kalitesini de yüksek, orta, düşük veya çok düşük olarak değerlendirmişlerdir. Genel olarak veriler, UPF'ye daha fazla maruz kalmanın, ölüm, kanser ve zihinsel, solunum, kardiyovasküler, gastrointestinal ve metabolik sağlık sonuçlarını kapsayan 32 olumsuz sağlık sonucu riskinde artışla tutarlı bir şekilde ilişkili olduğunu göstermiştir.
İnandırıcı kanıtlar, daha yüksek UPF tüketiminin kardiyovasküler hastalıklara bağlı ölüm riskinde yaklaşık %50, anksiyete ve yaygın ruh sağlığı bozuklukları riskinde %48 ila %53 ve tip 2 diyabet riskinde %12 artışla ilişkili olduğunu göstermiştir. Oldukça düşündürücü kanıtlar, daha yüksek UPF alımının herhangi bir nedenden ölüm riskinde %21, kalp hastalığına bağlı ölüm, obezite, tip 2 diyabet ve kötü uyku riskinde %40 ila %66 ve depresyon riskinde %22 artış ile ilişkili olduğunu göstermiştir.
UPF'yi astım, gastrointestinal sağlık, bazı kanserler ve yüksek kan yağları ve düşük 'iyi' kolesterol seviyeleri gibi kardiyometabolik risk faktörleriyle ilişkilendiren sınırlı kanıt vardı.
Çalışma, araştırmacılar ve tıp camiasından büyük ilgi gördü. Central Queensland Üniversitesi Appleton Enstitüsü'nde araştırma görevlisi olan Charlotte Gupta, araştırmanın "ikna edici kanıtlar" sağladığını düşünmekle birlikte, bazı insanların neden UFP yediklerini düşünmemizi istedi.
Gupta, "Gece çalışan vardiyalı işçiler gibi bazı insanlar için taze gıdalar bulunamıyor ya da herhangi bir gıda hazırlamak için zamanları olmuyor ve bu nedenle ultra işlenmiş gıdalara güvenmek zorunda kalıyorlar" dedi. "Bu durum, yalnızca bireylerin diyetimizdeki ultra işlenmiş gıdaları azaltmaya çalışmasının değil, aynı zamanda daha sağlıklı gıdalara erişimi iyileştirmek için halk sağlığı eylemlerinin de gerekliliğini vurgulamaktadır."
Akredite bir diyetisyen olan Melanie McGrice, çalışmanın sonuçlarının kendi mesleki deneyimiyle örtüştüğünü söyledi.
McGrice, "Diyetisyen olarak görevim gereği, aşırı işlenmiş gıdalara bağımlı pek çok insan görüyorum," dedi. "Ultra işlenmiş gıdaların tüketimini etkileyen temel faktörlerden bazıları algılanan kolaylık, sosyal etkiler, duygusal yeme ve reklamlardır. Ultra işlenmiş gıdaların tüketiminin azaltılması sonucunda birlikte çalıştığım bireylerde olağanüstü sonuçlar gördüm."
Newcastle Üniversitesi'nde beslenme ve diyetetik profesörü ve Hunter Tıbbi Araştırma Enstitüsü'nde Gıda ve Beslenme Araştırma Programı'nın eş direktörü olan Clare Collins ise daha fazla girişimsel araştırma yapmanın sorunlarına dikkat çekti.
Collins, "Çalışmalar gözlemseldir, bu da neden ve sonucun kanıtlanamayacağı ve araştırma kanıtlarının müdahale çalışmalarına kıyasla daha düşük olduğu anlamına gelir" dedi. "Sorun şu ki, insanları her gün bol miktarda UPF ile besleyip hastalanmalarını ve ölmelerini beklediğiniz uzun yıllar süren bir müdahale çalışması yapmak etik değildir."
Araştırmacılar, incelemelerinin nedensellik ilişkisi kuramayacağını kabul etmektedir; bunun için daha fazla araştırma, özellikle de randomize kontrollü deneyler gerekmektedir. Bununla birlikte, inceledikleri analizlerin güvenilirliğini ve kalitesini değerlendirmeye yönelik titiz ve sistematik yaklaşımlarının, sonucun incelemeye dayanacağını gösterdiğini söylüyorlar.
