Adidas ve Puma spor giyim dünyasının en tanınmış iki ismidir. Her iki şirket de spor giyim ve ayakkabı endüstrisinin önemli bir bölümüne sahiptir; örneğin Adidas ABD spor ayakkabı pazarının %21'ine ve Batı Avrupa pazarının %10'una sahiptir. Her iki kuruluş da başarılı bir şekilde rekabet edebilmek için kamuoyundaki olumlu algıyı korumak için çok çalışmak zorundadır.
Sonuç olarak, her iki şirket de bazı ayakkabılarının üretiminde çocuk işçi kullandıkları gerçeğini gizlemek için milyonlar harcamıştır. Her iki şirket de güncel sorunlarla uğraşmanın yanı sıra on yıllardır kendi geçmişlerinden sıyrılmak için mücadele ediyor. Yani geldikleri yer olan Nazizm.
Adolf ve Rudolf Dassler Kardeşler
1920'lerde Almanya'nın Weimar kentinde iki kardeş, Adidas ve Puma'nın öncüsü olan Gebrüder Dassler Schuhfabrik'i kurdu (Dassler Kardeşler Ayakkabı Fabrikası). Kardeşler 1924 yılında bu işi başlattılar ve bir süre için Almanya'da spor ayakkabı üreten tek şirket oldular.
Sonuç olarak, Naziler iktidarı ele geçirdiğinde, fabrika Hitler Gençliği örgütleri için önemli bir malzeme kaynağı haline geldi. Alman Olimpiyat takımı Berlin'deki 1936 Yaz Oyunlarında bu ayakkabıları giydi.
Hükümet pozisyonlarında görev almaya devam ettiler ve bu da sonunda her iki kardeşin de farklı derecelerde hevesle Nazi partisine katılmasına yol açtı. Adolf'un Nasyonal Sosyalizmi hiçbir zaman tam olarak benimsemediği, kardeşi Rudolf'un ise sadık bir savunucusu olduğu söylenir. Bu durum ortak inançlarında bir bölünmeye yol açarak onları daha da ayırdı.
Fabrika Naziler tarafından ele geçirildi ve II. Dünya Savaşı sırasında orduları için Amerikan bazukasından esinlenen omuzdan fırlatılan bir tanksavar roketi olan Panzershrek de dahil olmak üzere silah yapımında kullanıldı. Rudolf, Nazi partisi liderlerini yenilikçi ordu botlarını üretmesine izin vermeleri için ikna etmeye çalışacaktı, ancak sonuçta başarısız oldu. Müttefiklerin ilerleyişi ve kasabalarını ele geçirmesine kadar Dassler fabrikası Wehrmacht teçhizatı üretmeye devam edecekti.
Nazilerden arındırma (Denazifikasyon)
Savaştan sonra Amerika'nın Nazi Partisi'nin üst düzey üyelerini cezalandırması ve denazifikasyon programı kardeşlerin işbirliğini sınırlandıracaktı. Savaştan sonra Amerikalılar Rudolf'u üst düzey bir Nazi yetkilisi olduğuna inandıkları için sorguladılar; Hammelburg'daki bir toplama kampında gözaltında tutuldu ve sonunda 31 Temmuz 1946'da serbest bırakıldı.
Adolf da cezadan kurtulamayacaktı. Denazifikasyon hareketi liderleri tarafından tutuklandı ve davaya yardım etmekten yargılandı. Nazi yönetiminden yararlanan bir grup insana "Belasters" etiketi verildi ve bazı tartışmalardan sonra Adolf da onlardan biri olarak kabul edildi. Adolf bu suçtan dolayı 10 yıl hapis cezasına çarptırılabilir ve Dassler şirketinin CEO'luğundan alınabilirdi ki bu da duruşmalarda (Nazi partisine aktif üyelikten sonra) en ağır ikinci suçlamaydı. Hitler Gençliği ve Nazi üyeliğine erken yaşta katılması ve işbirliği yapması nedeniyle bu yüksek derecede bağlılığın bir örneği olarak gösterildi.
Onu sadece sadık bir müttefik ve yarı Yahudi olan Herzogenaurach Belediye Başkanı kurtarabildi. Adolf'un Nazi Partisi'yle herhangi bir siyasi ilişki içinde olduğunu inkar ettiğini doğruladı ve Adolf'un kendisini Gestapo tarafından tutuklanabileceği konusunda bilgilendirdiğini ve kendi arazisinde sakladığını ifade etti.
Sonuç olarak, daha düşük bir suçlu rütbesi olan Minderbelasteter olarak yeniden sınıflandırıldı. Bu da Adolf'un Dassler şirketinin kontrolünü kaybetmesine ve kardeşi Rudolf'un da bundan faydalanmaya çalışmasına yol açacak olan 2 ila 3 yıllık bir cezayı gerektiriyordu.
Adolf'un statüsünü Minderbelasteter'den düşürmek için yaptığı temyiz başvurusu sırasında Rudolf, Adolf'un silah üretimini zorla değil kendi çıkarı için organize ettiğini ve Rudolf'un üretimdeki değişikliğe direndiğini, ancak 1943'te Wehrmacht'a askere alındığı için değişikliği bizzat durdurmak için orada bulunamadığını belirten bir beyan sunacaktı. Bu iddianın yanlış olduğu, silah üretimi döneminde 100.000 Alman markı zarar eden şirketin mali kayıtlarıyla kanıtlanacaktı.
Adolf'un eşi Käthe Dassler, Rudolf'un iddialarının çoğuna itiraz edecek ve kocasının rütbesinin Mitläufer'e (Takipçi) düşürülmesine yol açacaktı, yani denazifikasyon kurulunun bazı denetimleri hala gerekse de ayakkabı fabrikasını yönetmeye devam edebilecekti. 3 Şubat 1947'de Adolf'un şirket yönetimine devam etmesine resmen izin verildi.
İki kardeş, Rudolf'un duruşmalar sırasındaki iddiaları ve Adolf'u şirketin başından uzaklaştırmaya yönelik devam eden girişimleri nedeniyle sonunda ezeli düşman haline gelecektir. Savaş boyunca yaşadıkları zorluklar nedeniyle, her iki ebeveyn ve çocukları da birbirlerine karşı daha düşmanca davranmaya başladılar. Sonuç olarak Adidas ve Puma şirketleri kuruldu.
İkiye bölünmüş kasaba
Adidas ve Puma'nın her ikisi de 1947 yılında kuruldu. Orijinal Dassler ayakkabı fabrikasının hala sahibi olan Adolf, fabrikayı yeniden markalaştırmak istedi ve Adidas AG'yi oluşturmak için Adi (takma adı) ve Das'ı (soyadı) bir araya getirdi. Kardeşi Rudolf da benzer fikirlere sahipti ve benzer bir yol izleyerek önce Ruda'yı (Ru ilk adından ve Da soyadından) buldu, ancak daha sonra bunu PUMA Schuhfabrik Rudolf Dassler olarak değiştirdi.
Doğdukları Herzogenaurach'ta, iki şirket arasındaki bu rekabet bölünmeye neden olacaktı. Kasaba sakinlerinin sürekli birbirlerinin ayaklarına baktığı söylenirdi ve bu da kasabaya " boynu bükükler kasabası" lakabını kazandırmıştı.
Bu rekabet, Rudolf'un evine bilerek Adidas ayakkabılarla gelen tamirciler gibi bazıları tarafından kullanıldı, böylece Rudolf onlara bodrumundan bir çift Puma'yı ücretsiz olarak verecekti. Kasabanın iki futbol kulübü ASV Herzogenaurach ve 1 FC Herzogenaurach da iki marka arasında eşit olarak paylaşılmıştı.
Geçmiş, değişmez bir gerçek
Nike ve Adidas arasındaki rekabetin günümüzdeki önemine rağmen Puma ve Adidas birbirlerine karşı rekabet etmeye devam ediyor. Büyüklükleri ve faaliyet gösterdikleri ölçekler göz önüne alındığında, bu iki kuruluş arasında uzun süredir devam eden rekabetin bugüne kadar sürmesi şaşırtıcı değil.
Her iki firmanın da geçmişi karanlık olsa da iş dünyasına yaptıkları katkılar göz ardı edilemez. Adi Dassler'in 1954 yılında spor ayakkabı endüstrisine kazandırdığı "vidalı kramponlar", Batı Almanya milli futbol takımının Macarlara karşı mucizevi bir geri dönüş yaparak maçı 3-2 kazanmasına yardımcı olmuş ve hem Adi hem de firması için tarihteki yerini sağlamlaştırmıştır.
Her ikisi de Nazi üyesi olmalarına rağmen, kardeşlerin Nazi katılımını doğru tarihsel perspektife oturtmak önemlidir. Devletle işbirliği yapmadıkları takdirde kesin idamla karşı karşıya kalacakları için, kardeşlerin Nasyonal Sosyalistlere katılımı çok daha makul ve hatta bazı açılardan kabul edilebilir hale geldi.
Bu tür olayların uygunluğunu değerlendirirken, sürekli olarak büyük resmi göz önünde bulundurmalıyız. Kardeşlerin katılımı bu durumda bazen iddia edildiği kadar önemli olmasa da, yine de her iki firmanın gelişimini izlerken göz önünde bulundurulması önemlidir.
