Fareler üzerinde yapılan yeni bir çalışma, belirli bir esansiyel amino asidin sınırlı alımının yaşlanmanın etkilerini yavaşlattığını ve hatta yaşam sürelerini uzattığını ortaya koydu. Bilim insanları şimdi bu bulguların insanların uzun ömürlülüklerini ve yaşam kalitelerini artırmalarına yardımcı olup olamayacağını merak ediyor.
İzolösin, vücudumuzda protein oluşturmak için kullandığımız üç dallı zincirli amino asitten biridir. Hayatta kalmamız için gereklidir, ancak hücrelerimiz onu sıfırdan üretemediği için yumurta, süt ürünleri, soya proteini ve et gibi kaynaklardan almak zorundayız.
Öte yandan iyi bir şeyin her zaman fazlası da olabilir. 2016-2017 yıllarında yapılan bir araştırmadan elde edilen verileri kullanan daha önceki bir araştırma, diyetteki izolösin seviyelerinin metabolik sağlıkla bağlantılı olduğunu ve daha yüksek BMI'ye sahip kişilerin genellikle çok daha fazla miktarda amino asit tükettiğini ortaya koymuştur.
Her iki çalışmada da yer alan ABD Wisconsin Üniversitesi'nden metabolizma araştırmacısı Dudley Lamming, "Diyetinizin farklı bileşenleri, kalori olarak işlevlerinin ötesinde bir değere ve etkiye sahiptir ve birçok insanın çok fazla yiyor olabileceği bir bileşeni araştırıyoruz" demektedir.
Beslenme düzeninde yapılan bir değişikliğin, orta yaşa yakın bir dönemde başlasa bile, yaşam süresinde ve 'sağlıklı yaşam' dediğimiz şeyde bu kadar büyük bir fark yaratabileceğini düşünmek ilginç ve cesaret verici.
Genetik olarak çeşitlilik gösteren bir grup fare, kontrol grubu olarak yirmi yaygın amino asit içeren bir diyetle, tüm amino asitlerin yaklaşık üçte iki oranında azaltıldığı bir diyetle ya da sadece izolösinin aynı miktarda azaltıldığı bir diyetle beslendi.
Fareler çalışmanın başlangıcında yaklaşık altı aylıktı, yani 30 yaşındaki bir insanın yaşına eşdeğerdi. İstedikleri kadar yiyebiliyorlardı, ancak sadece gruplarına verilen belirli türdeki yiyeceklerden yiyebiliyorlardı.
Diyetteki izolösinin kısıtlanması farelerin ömrünü ve sağlık süresini artırdı, kırılganlıklarını azalttı ve zayıflık ile glisemik kontrolü destekledi. Erkek farelerin yaşam süreleri izolösin kısıtlaması yapılmayanlara kıyasla yüzde 33, dişilerin ise yüzde 7 oranında artmıştır.
Bu fareler ayrıca kas gücü, dayanıklılık, kan şekeri seviyeleri, kuyruk kullanımı ve tüy dökülmesi de dahil olmak üzere 26 sağlık ölçümünde daha iyi puan aldı.
Bu gruptaki erkek farelerde yaşa bağlı prostat büyümesi daha azdı ve farklı fare türlerinde yaygın olan kanserli tümörlerin gelişme olasılığı daha düşüktü.
İlginç bir şekilde, düşük izolösinli gıda verilen fareler de diğerlerine göre önemli ölçüde daha fazla kalori aldı. Ancak kilo almak yerine, aslında daha fazla enerji yaktılar ve aktivite seviyeleri farklı olmamasına rağmen daha yağsız bir vücut ağırlığını sürdürdüler.
Araştırmacılar, insanlarda izolösinin diyet veya farmasötik yollarla kısıtlanmasının benzer yaşlanma karşıtı etkiler yaratma potansiyeline sahip olduğunu düşünüyor – ancak tüm fare çalışmalarında olduğu gibi, insanlarda gerçekten test edilene kadar emin olamayacağız.
Bunu söylemek yapmaktan daha kolay. Farelere verilen yiyecekler kontrollü olsa da, araştırmacılar diyetin inanılmaz derecede karmaşık bir kimyasal reaksiyon olduğunu ve bu sonuçların elde edilmesinde başka diyet bileşenlerinin de rol oynayabileceğini belirttiler.
Örneğin, genel olarak protein alımının kısıtlanması, fare ya da insan vücudu üzerinde zararlı etkilere sahiptir. İzolösin alımını sınırlamanın en basit yolu bu olsa da, bu araştırmayı gerçek dünyada insan kullanımı için uyarlamak, sadece yüksek proteinli gıdaların alımını azaltmaktan daha karmaşıktır.
Amino asit kısıtlama seviyesi tüm deneylerde sabitti ve farklı fare türleri ve cinsiyetler arasında optimum etkiler için daha fazla ince ayar yapılması gerekebileceğini kabul ediyorlar – diyet söz konusu olduğunda, tek beden herkese uymuyor.
Lamming, "Herkesi düşük izolösinli bir diyete geçiremeyiz," diyor.
"Ancak bu faydaları tek bir amino aside indirgemek bizi biyolojik süreçleri anlamaya ve belki de insanlar için izolösin engelleyici bir ilaç gibi potansiyel müdahalelere yaklaştırır."
