Gürültü renklerinden ve bu renklerin özelliklerinden bahsedelim. Beyaz, pembe, mavi ve kahverengi gürültü nedir? Bazı insanlar daha kolay uyumak için vantilatör, klima veya kurutucu gibi cihazların seslerini kullanır. Çoğu insan geceleri uykuya dalmak için rahatlatıcı, ritmik seslerden yararlanıyor. Zira bizi en başında uyandıran ya da uykuya dalmamızı engelleyen şey sesin ta kendisi. Ancak asıl faktör sesin şiddeti değil sesteki sert değişimdir. Bunun için çarpan kapı, havlayan köpek veya çakan şimşeği düşünebilirsiniz.
Sesin Renkleri, Özellikleri ve Farkları
İşte burada "uyku sesleri" devreye giriyor. Sürekli devam eden bir sesle dolan yatak odası dış sesi boğar ve daha rahatlatıcı bir ortam meydana gelir. Ne var ki sık sık beyaz gürültüyle ilişkilendirilen sesler her zaman beyaz gürültü olmuyor; tıpkı bir fanın dönüşü veya TV'deki statik sesi gibi. Çoğu zaman dinlenilen asıl şey yeşil, pembe, mavi veya kahverengi sese daha yakın bir şey olur.
Her farklı gürültü rengi, farklı frekanslarda ve farklı genliklerde rezonansa giriyor. Hepsi uyumanıza yardımcı olabilir ancak herkes farklı seslerden farklı yoğunlukta etkileniyor.
Ses Dalgası Nedir?
Şimdi biraz bilime girelim. Her gün duyduğumuz gürültülerin kendilerine has dalga formları, frekans ve genlik dağılımları var–anahtarlık sesi ya da araba kornası gibi. Bu yüzden ses dalgalarını iki bileşene ayırırız:
- Frekans, bir dalganın saniyede ne kadar hızlı titreştiğini ifade eder ve Hertz birimiyle gösterilir. Bir hertz, saniyede bir titreşim anlamına geliyor.
- Genlik, güçtür ve dalganın büyüklüğünü gösterir. Sesin seviyesi veya yoğunluğu anlamına gelen desibel ile ifade ediliyor.
Her farklı ses rengi farklı frekanslarda titreşiyor ve isimlerini ışık renklerine benzer bir yaklaşımdan alıyorlar. Örneğin, beyaz ışığın insan gözünün görebildiği tüm ışık renklerini içermesi gibi beyaz gürültü de insan kulağının duyabildiği tüm frekansları içerir.
Sesin renklerini, bir ortamdaki arka plan gürültüsünü ifade eden ortam gürültüsü ile karıştırmamak gerek; örneğin, tren sesinin yolcuların konuşmalarıyla karışması veya yaprakların rüzgârdaki hışırtısının kuş cıvıltısıyla karışması gibi.
Ses renkleri, belirli bir frekansta ve genlikte, sürekli biçimde stabil devam eden sinyallerdir.
Aşağıda yaygın olarak uyku için kullanılan dört ses rengini, her birinin kulağa nasıl geldiğini, neye benzediğini ve nasıl deneyimlenebileceğini anlatıyoruz.
Ses Renkleri
Eğer uyumakta güçlük çeken biriyseniz muhtemelen beyaz gürültü önerisi almış olabilirsiniz. Beynimiz uykuda olduğunda çevredeki duyusal uyaranları iyi ya da kötü işlemeye devam eder. Yani yanınızdaki kimsenin horlaması, köpeğin havlaması ve damlayan lavabo bile uykudan dinlenmiş uyanmayı engelleyebiliyor.
Geceleyin bir sese uyanmamızın nedeni tam olarak gürültünün kendisiyle değil gürültüdeki ani frekans değişimiyle alakalıdır. Beyaz gürültü, bu değişiklikleri maskeleyerek beynimizin daha tutarlı bir ortamda huzurla uyumasını sağlıyor.
Daha iyi gece uykusu sağlamasının yanı sıra beyaz gürültün hafıza, kulak çınlaması ve konsantrasyona dair (diğer birçok şeyin yanı sıra) yararları olduğuna dair sonuçlar var. Ses terapisi üzerine yapılan birçok çalışma beyaz, pembe ve kahverengi gibi belirli ses renklerine odaklanır. Peki aralarındaki fark nedir?
Beyaz gürültü tüm ses renkleri arasında en aşina olunanı. Kullanılmayan istasyona ayarlanmış bir radyo gibi ses çıkarır. Beyaz ışık, görünür spektrumdaki tüm dalga boylarını eşit yoğunlukta içeriyor. Buna benzer şekilde, beyaz gürültü de insan kulağının duyabileceği her frekanstan sesi bir arada sunuyor.
Pembe gürültü aslında beyaz gürültüdür ancak yüksek frekansların oranı azdır. Sabit yağan yağmur veya rüzgar sesini düşünün. Bazı insanların rahatsız edici bulduğu beyaz gürültüden daha rahatlatıcı kabul ediliyor. Pembe gürültü üzerine yapılan birkaç çalışma ertesi günkü ve hatta potansiyel olarak uzun vadedeki anılarımızı iyileştirebileceğini gösterdi.
Kahverengi gürültü yüksek frekansların daha da düşürüldüğü bir ses rengi. Pembe gürültüden biraz daha "serttir" ve nehir akıntısının veya kuvvetli rüzgarın uğultusunu andırır. Kahverengi gürültüyle ilişkili faydalar arasında gevşeme, daha iyi odaklanma ve tabii ki uykuda iyileşme var.
Mavi gürültü ise tüm ses renkleri arasında en sert olanı. Bu yüzden uyku veya rahatlama amacıyla kullanıldığı pek görülmez. Yüksek perdeli seslere karşı hassas olmayanlar için yoğun dış ortam seslerini bastırmada en güçlüsü bu.
Beyaz Gürültü Nedir?
Konu gürültü renkleri olduğunda yarım asra yakın zamandır uyku sesi olarak kullanılan beyaz gürültü bu kategoride en bilineni. Beyaz gürültü herhangi bir kişinin duyabileceği tüm frekansları barındırdığından (20 Hertz ile 20.000 Hertz) her dış sesi bastırma potansiyeline sahip. Bunu insan sesinin duyabildiği 20.000 farklı ton olarak düşünebilirsiniz.
Beyaz gürültünün sesi maskeleme özelliği insanların daha hızlı uykuya dalmasına yardımcı oluyor. Beyaz gürültü, kablolu TV'de kullanılmayan bir kanalı açtığınızda duyduğunuz statik sese benzer.
Tüm gürültü renkleri arasında en popüleri olduğundan hemen hemen her uyku sesi uygulaması muhakkak beyaz gürültü içeriyor. Ayrıca bolca beş yıldızlı incelemesi olan Marpac beyaz gürültü makinesi gibi çeşitli elektronik ürünler var.
Pembe Gürültü Nedir?
Pembe gürültü son zamanlarda tüm uyku sesleri arasında favori haline geldi. Son araştırmalar pembe gürültünün derin uykuda geçirilen zamanı artırdığını ve hafızayı geliştirdiğini gösterir.
Pembe gürültü, düşen yağmur damlaları, kalp atımı veya yumuşak okyanus dalgaları gibi yüksek ve düşük frekansların birleşiminden oluşan bir gürültü rengi. Bu özelliği kulağa yumuşak ve sakinleştirici gelmesini sağlıyor. Çünkü insan kulağı sesi düz şekilde duymaz; oktavlar halinde duyar yani katlanan frekanslarla. Bu yüzden 30-60 Hz arasında 10.000-20.000 Hz arasında olduğu kadar ses duyabiliyoruz.
Beyaz gürültüye göre pembe gürültü daha düşük frekans bantlarında daha yüksek güç sunar ve bu da insan kulağına daha az sert gelen yoğun bas tonları oluşturur. Frekans katlandıkça pembe sesin enerjisi yarıya düşüyor. Bu yüzden her oktav eşit güce sahip oluyor ve ses kulağa daha dengeli geliyor.
Dünyanın çoğu yerinde duyulan sesler tam da bu tatlı noktada yer alır. Çoğu müzik türünde pembe gürültü modeli görülür. Hollywood filmlerindeki çekim uzunlukları, DNA'nın yapısı dalgaların yükselişi ve düşüşü, trafiğin akışı ve borsadaki değişimler pembe gürültü desenine yakındır. Dünya pembe renkte çalıyor.
Kahverengi Gürültü Nedir?
Daha yüksek bas tonu ve düşük frekanslı konsantre enerjisi ile kahverengi gürültü, pembe gürültünün daha derin bir türü. Beyaz gürültüye kıyasla kulağa daha sönük gelir ancak aslında ondan daha güçlü. Sert rüzgarlar, gök gürültüsü, okyanus dalgaları veya alçak notadan çalınan nefesli bakır çalgı bunlar arasında.
Diğer ses renklerinin aksine, kahverengi gürültü ismi kahverengiden esinlenerek konulmadı. Kahverengi gürültü adını sıvıdaki parçacıkların hızlı şekilde rastgele hareket etmesini açıklayan Brownian hareketinden geliyor.
Mavi Gürültü Nedir?
Mavi gürültünün tüm enerjisi çoğunlukla yüksek frekanslı uçlarda yoğunlaşır. Bu uç frekansı dengeleyen neredeyse hiçbir derin ton yani bas yoktur. Mavi gürültü aslında pembe gürültünün tam tersi: Mavi gürültüde frekans ve genlik aynı oranda artıyor ve bu nedenle her bir oktav öncekinden çok daha fazla enerji taşıyor.
Mavi gürültü bu yönüyle kıvrılmış bir su hortumunun tıslama sesine benzer. Yüksek perdeli seslere karşı hassas değilseniz, mavi gürültü dış sesleri yoğun şekilde maskelemede harika işler çıkarıyor. Ancak yüksek ses seviyesine çıkıldığında kulağa sert gelmeye başlar.
Bu nedenle en çok ses mühendisleri tarafından bir prodüksiyonun sesini yumuşatmak için kullanılıyor. Tıpkı bir şarkı remiksine mavi gürültü eklemek gibi, mühendisler üretim sırasında meydana gelen bozulmaları gidermek için sese mavi gürültü ekler.
Mavi gürültü diğer renklerden daha sert olduğundan bu ses rengini uyku sesi makinelerinde ve uygulamalarında bulmak zor.
Gri Gürültü Nedir?
Gri gürültü her frekansta aynı şekilde duyuluyor; pembe gürültü gibi insan kulağına dengeli bir ses verme özelliğine sahip. Ancak gri gürültünün belirgin bir örneği yoktur. Zira her insanın işitme eğrisi birbirinden biraz farklı. Tıp alanında hiperakuziyi yani normal seslere karşı artan duyarlılığı veya kulak çınlamasını tedavi etmek için kullanılıyor.
Yeşil Gürültü ve Diğerleri
Beyaz, pembe ve mavi gürültü dünya telekomünikasyon standardında resmi tanımlara olan renklerdir. Kahverengi ve gri ise sadece belirli endüstrilerce kabul gören gürültüler oluyor. Daha birçok ses rengi var ancak yalnızca gayri resmi olarak tanımlandılar.
Örneğin yeşil gürültü, enerjinin daha çok ses spektrumunun ortasında yoğunlaştığı bir sinyaldir. 500 Hz gibi sınırlı bir frekans aralığında olur ve doğanın gürültüsünü temsil eder. Turuncu gürültü kulağa uyumsuz gelen seslerin kakofonisidir. Mor gürültü, enerjinin duyulabilir en yüksek frekanslarda yoğunlaştırıldığı ses rengidir ve mavinin daha yoğun bir versiyonudur.
Ve son olarak resmi bir tanımı olan bir gürültü rengi daha var: Siyah. Her frekansta sıfır gücün olduğu hayali bir ses olarak tanımlanabilir. Tüm frekansların birleşimi beyazsa, siyah sessizliğin rengidir.
Hangi Gürültü Rengi Uyku İçin En İyi?
Hangi gürültü renginin uyku için en iyi olduğuna dair kesin bir şey söylemek zor. Zira hiçbir bilim insanı kontrollü bir ortamda farklı ses renklerini ele alan bir karşılaştırma yapmadı. Hangi tür gürültünün daha iyi uyumayı sağladığını bulmak için kendi kendiniz test edin.
Beyaz, Pembe, Mavi ve Kahverengi Gürültü Hakkında Sık Sorulanlar
Beyaz gürültü nedir ve nasıl üretilir?
Beyaz gürültü, belirli bir aralıktaki tüm frekanslarda eşit enerji içeren bir gürültü türüdür. Genellikle ilgilenilen aralıkta herhangi bir değer üretme olasılığı eşit olan rastgele bir sinyal tarafından üretilir. Akustikte, beyaz gürültü genellikle ses ekipmanını test etmek için bir referans sinyali olarak kullanılır.
Pembe gürültünün beyaz gürültüden farkı nedir?
Pembe gürültü, düşük frekanslarda yüksek frekanslara göre daha fazla enerjiye sahip olan ve oktav başına -3 desibel oranında düşen bir spektrumla sonuçlanan bir gürültü türüdür. Bu da pembe gürültüye, kulağa sert ve tıslama gibi gelebilen beyaz gürültüden daha doğal bir ses verir. Pembe gürültü genellikle ses mühendisliğinde ve akustik testlerde kullanılır.
Mavi gürültü nedir ve nasıl üretilir?
Mavi gürültü, yüksek frekanslarda düşük frekanslara göre daha fazla enerjiye sahip olan ve oktav başına +3 desibel oranında artan bir spektrumla sonuçlanan bir gürültü türüdür. Bu, mavi gürültüye beyaz gürültüden daha keskin bir ses verir ve genellikle görüntü işleme ve kriptografi gibi alanlarda kullanılır.
Kahverengi gürültünün beyaz gürültüden farkı nedir?
Kırmızı gürültü veya Brownian gürültüsü olarak da bilinen kahverengi gürültü, düşük frekanslarda yüksek frekanslara göre daha fazla enerjiye sahip olan ve oktav başına -6 desibel oranında düşen bir spektrumla sonuçlanan bir gürültü türüdür. Bu, kahverengi gürültüye beyaz veya pembe gürültüden daha boğuk bir ses verir ve genellikle ses ve müzik üretiminde kullanılır.
Bilimsel araştırmalarda renk gürültülerinin kullanım alanları nelerdir?
Beyaz, pembe, mavi ve kahverengi gürültü dahil olmak üzere renkli gürültü, genellikle bilimsel araştırmalarda karmaşık sistemleri anlamak ve verileri analiz etmek için bir araç olarak kullanılır. Örneğin, renkli gürültü sinyal işlemede istenmeyen gürültüyü filtrelemek veya belirli özelliklere sahip yapay sinyaller oluşturmak için kullanılabilir. Sinirbilimde, renkli gürültü genellikle sinir ağlarının dinamiklerini incelemek ve belirli bilişsel işlevlerle ilgili olabilecek etkinlik modellerini belirlemek için kullanılır.
Kaynaklar: