Yüzlerce yıl önce nesli tükendiğinden beri tek bir dodo bile görülmedi. Colossal Biosciences adlı bir şirket, nesli tükenmiş kuşu yeniden canlandırmak umuduyla biyoteknoloji ve genetik mühendisliği alanlarında çalışıyor.
Yünlü mamut ve Tazmanya kaplanını da geri getirmeye çalışan şirket, dodoyu yeniden canlandırmanın yaygın bir etki yaratma potansiyeli olduğunu düşünüyor. Bu çalışma, nesli tükenme tehdidi konusunda kamu bilincini artırmanın yanı sıra, nesli tükenmekte olan türleri kurtarmak için kullanılabilecek gen terapisinde ilerlemelere yol açabilir.
Colossal Biosciences'ın baş paleogenetikçisi Beth Shapiro verdiği demeçte, "Açıkçası bir yok oluş krizinin sancılarını yaşıyoruz" diyerek, şöyle devam ediyor; "Bizim görevimiz de insanları heyecanlandıran ve onlara ilham veren hikayeler anlatarak mevcut yok oluş felaketi üzerine düşünmelerini sağlamaktır."
Dodo tamamen aynı özelliklerle geri getirilebilir mi?
Bilim insanları daha önce kuşun DNA'sını sıralamış ve Nikobar güvercini gibi en yakın akrabalarını keşfetmiş olsa da, dodonun "soyunu tükenmekten kurtarma" prosedürü zor olacaktır. AP'ye göre Shapiro, "bir dodoyu dodo yapan şeyin ne olduğunu" anlamak için kendisi ve meslektaşlarının öncelikle dodo ve güvercin arasındaki benzerlik ve farklılıkları araştıracaklarını belirtti. Bir sonraki adım, güvercinin DNA'sını genetik olarak orijinal kayıp kuşla aynı olacak şekilde manipüle etmeye çalışmak.
Dodo'yu kelime kelime kopyalayamayacaklar ama benzer bir şey oluşturabilirler. AP'ye yok olan bir şeyin yeniden yaratılmasıyla ilgili sorusuna Shapiro, "Yok olan herhangi bir şeyin yüzde 100 aynı kopyasını üretmek düşünülemez" dedi.
Dodo gibi devasa, uçamayan kuşların 300 yılı aşkın bir süredir görülmemesine rağmen, ataları yüzyıllar boyunca bölgede yaygındı. Yolculukları Güneydoğu Asya'da başladı ve Mauritius'ta sona erdi. Ada kuşlar için cennet gibiydi. Doğal düşmanları yoktu ve bol miktarda yiyecekleri vardı; bu da devasa boyutlarına ve işlevsiz kanat çırpışlarına katkıda bulunan faktörlerdi.
Bilim insanları Dodo için ayrılan paradan rahatsız
Londra Doğa Tarihi Müzesi'nde dodo üzerinde çalışan kuş paleontoloğu Julian Hume yaptığı açıklamada, "Uçmak (enerjik olarak) oldukça maliyetlidir" demektedir. Eğer kullanmayı planlamıyorsanız, bunu sürdürmenin bir faydası yok. Yerde bol miktarda yiyecek var ve eğer uçma yeteneğinizi kaybettiyseniz, gerçekten tükenebilirsiniz. Dodo'nun yaptığı da tam olarak buydu; büyüdü, büyüdü ve büyüdü.
Boyutları ve uçamamaları nedeniyle dodo kuşları 17. yüzyılda Amerika'ya gelen yerleşimciler için kolay bir avdı. Bu hantal kuşlar insanları dikkate almadı ve hızla yok oldular. Colossal Biosciences CEO'su Ben Lamm, AP'e yaptığı açıklamada, "Dodo, insan eliyle yok oluşun bir sembolüdür" ifadesini kullanmıştır.
Peki bu, dodoları yeniden üretmeye başlamamız gerektiği anlamına mı geliyor? Bu konuda görüş ayrılıkları var. Colossal Biosciences milyonlarca dolar topladı, ancak bazı uzmanlar bu paranın nesli tükenmiş türleri diriltmek yerine nesli tükenmekte olan türlere harcanmasının daha iyi olacağını söylüyor.
Avrupa Moleküler Biyoloji Laboratuarı müdür yardımcısı Ewan Birney'in söylediği gibi, soru "yapabilir misiniz?" değil, "yapmalı mısınız?" sorusudur. Bazı insanlar bir şey mümkün olduğu için yapılması gerektiğine inanıyor, ancak bunu yapmanın kaynaklarımızı en iyi şekilde kullanmak olduğundan emin değilim. Mevcut türlerin yok olmasına izin vermek yerine, onları korumak için harekete geçmeliyiz.
Nova Scotia Dalhousie Üniversitesi'nden biyolog Boris Worm da aynı fikirde. Associated Press'e verdiği demeçte, türleri yok olmaktan kurtarmanın daha uygun maliyetli olduğu için en önemli öncelik olması gerektiğini söyledi.
Hume ayrıca, "Şu anda desteğimize ihtiyaç duyan çok fazla şey var. Aynı şey para için de geçerli. Şu anda ihtiyaç duyulan bu kadar çok şey varken, neden geçmişi geri getirmeye çalışarak zaman kaybedelim?"
Çekinceleri olsa bile, çoğu insan Colossal'ın mevcut çabasını destekliyor gibi görünüyor. AP'ye göre, firma 2021'deki kuruluşundan bu yana toplam 225 milyon dolar sermaye topladı. Buna yakın zamanda alınan 150 milyon dolar da dahil.
