Dünya Dışında Herhangi Bir Yerde Kar Yağabilir mi?

Kar Dünya'da oldukça yaygın bir yağış türü. Bu doğa olayına başka gezegenlerde de rastlamak mümkün mü?

Kepler-13Ab, ev sahibi yıldızı Kepler-13A
Bu çizim, kendi yıldızı Kepler-13A'nın çok yakınında dönen kaynayan sıcak gezegen Kepler-13Ab'yi göstermektedir. Gece tarafında gezegenin muazzam kütleçekimi kar olarak çökelen titanyum oksidi aşağı çekiyor. Arka planda yıldızın ikili yoldaşı Kepler-13B ve çoklu yıldız sisteminin üçüncü üyesi turuncu cüce yıldız Kepler-13C görülüyor. Görsel: NASA, ESA, and G. Bacon (STScI).

En soğuk mevsimlerde, Dünya'nın birçok yerinde farklı derecelerde kar yağışı görülür. Bu fenomen, hassas atmosferik mekanizmaları içerir ve belirli sıcaklık ve basınç koşulları gerektirir. Bu nedenle astrofizikçilerin Güneş Sistemi'nin diğer bölgelerinde ve hatta daha uzaklarda kar yağıp yağmadığını bulmaya çalışmaları doğaldır.

Kızıl Gezegen'e Kar Yağıyor mu?

Mars'ın kuzey ovalarındaki Korolev Krateri
Mars'ın kuzey ovalarındaki Korolev Krateri yaklaşık 81.5 kilometre genişliğindedir ve buzla doludur. Fotoğraf, Nisan ayında Mars Express uzay aracının gezegenin yörüngesinde dönerken yakaladığı çeşitli görüntülerden oluşturuldu. Görsel: ESA/DLR/FU Berlin.

Gezegen bilimciler Mars'ta birkaç kez kar yağışı gözlemlemişlerdir. Ortalama sıcaklığı yaklaşık -60 °C olan Kızıl Gezegen, karın oluşması için gerekli sıcaklık koşullarını karşılamaktadır. 2008 yılında NASA'nın Phoenix aracı gezegenin kuzey kutbu yakınlarında donmuş kar tespit etti. Bu arada, Mars'ın güney kutbu yıl boyunca karbondioksit buz tabakasıyla kaplıdır. Araştırmacılar 2012 yılında Mars'ın atmosferinden güney kutbu civarına düşen karbondioksit karını tespit etti.

Sürekli bulutların varlığına rağmen, Kızıl Gezegen'in yüzeyinde nadiren kar birikir. Bunun nedeni Mars'ın Dünya'nınkinden yaklaşık 100 kat daha ince bir atmosfere sahip olması ve sıvı suyun çok yavaş düşerek hızla buharlaşmasına neden olmasıdır. Astrofizikçiler Mars atmosferine kar bırakan bulutları gözlemlemiş, ancak yağışın yüzeye ulaşmadan kaybolduğunu görmüşlerdir (virga olarak bilinen ve Dünya'da da meydana gelen bir fenomen).

Bununla birlikte, Nature Geoscience'da 2017'de yapılan bir araştırmanın önerdiği gibi, doğru koşullar altında Mars'ta yüzey karı mümkündür. Mars'ta sıcaklıkların gece ve gündüz arasında yaklaşık 111 °C düşmesi nedeniyle bulutlarda türbülans yaygındır. Pierre ve Marie Curie Üniversitesi'nde gezegen bilimci olan Aymeric Spiga, "Bu durum güçlü rüzgarlara, bulutların içinde ve altında saniyede yaklaşık 10 metre hızla yükselen ve alçalan dikey bulutlara yol açabilir" demektedir. Bu gibi fırtınalı koşullar altında, kar Mars yüzeyine nispeten hızlı bir şekilde düşebilir ve gece boyunca yerde kalabilir, ancak sabah yine de buharlaşacaktır.

Enceladus'un Karından Kepler-13Ab'deki Titanyum Dioksite

Peki ya güneş sistemimizdeki diğer yerler? Gezegen bilimcilere göre, Mayıs 2017'de Jüpiter'in yüzeyinin üzerinde gözlemlenen dönen bulutlar muhtemelen donmuş ve kar ile dolu karışımına benzeyen donmuş bir su ve amonyak karışımı salıyor olabilir.

Satürn'ün altıncı en büyük uydusu Enceladus, NASA'nın Cassini uzay aracından 2011 yılında elde edilen verilerin de gösterdiği gibi karla kaplı olabilir. Uzay aracı, buzlu uydudaki gayzerler tarafından püskürtülen buz parçacıklarının tahmin edilebilir bir düzende Enceladus'un yüzeyine geri düştüğünü ve ince kristallerden oluşan yamaçlar oluşturduğunu tespit etti. Ancak uzay aracının verilerine göre bu "kar" Dünya standartlarına göre son derece yavaş bir hızda, yılda milimetrenin binde birinden daha az bir hızla düşüyor. Yaklaşık 100 metre kar biriktirmek on milyonlarca yıl alacaktır.

Dünya'dan 1.730 ışık yılı uzaklıkta bulunan ve Jüpiter'den altı kat daha büyük bir ötegezegen olan Kepler-13Ab'de, güneş kreminin aktif bileşenlerinden biri olan titanyum dioksit yağıyor. Uranüs ve Neptün'de "elmas yağmuru" oluşabileceğine inanılıyor.