Dünyanın En Büyük Kartalları

Dünyanın en geniş kanat açıklığına sahip kartalları ve bu kartalların en büyük olanı.

Yazar Burcu Kara
filipin kartalı

Akbaba ve pelikan gibi daha büyük yırtıcı kuşlar olmasına rağmen, kartal hala en büyüklerden biri olarak kabul edilir. Dünya çapında çoğunluğu Asya ve Afrika'da yaşayan 60'tan fazla kartal türü bulunmaktadır. Ormanlık alanlarda yaşayan kartallar daha küçük kanat açıklığına sahip olma eğilimindeyken, açık arazide yaşayanlar tipik olarak daha büyük kanat açıklığına sahiptir.

En büyük kartal, Sahraaltı Afrika'nın yaklaşık 6,35 kilogramlık Savaşçı Kartal'dır. Kanat açıklığı 2,59 metredir ve yetişkin bir insanı devirebilecek kadar güçlüdür. Steller deniz kartalı 2,53 metre kanat açıklığı ve 9,07 kilogram ağırlığıyla ikinci sırada yer alır. Doğu Rusya'da Bering Denizi boyunca ve yaz aylarında Japonya ve Güney Kore'de bulunurlar. Amerikan kel kartalı 2.50 metre kanat açıklığı ve ortalama 7.71 kilogram ağırlığıyla üçüncü en büyük kartal türüdür.

Maymun Yiyen Kartal ya da Filipin Kartalı-200 cm Kanat Açıklığı

filipin kartalı

Filipin kartalının kanat açıklığı yaklaşık 2 metredir. Yaklaşık 7,94 kilogram ağırlığındaki bu nesli tükenmekte olan kartal, maymun kartalı olarak da adlandırılır. Filipinler'in ulusal kuşu olan Filipin kartalları maymunlar, yarasalar, misk kedileri, uçan sincaplar, diğer kuşlar, yılanlar ve kertenkelelerle beslenir. Bu kartalların çoğu Mindanao'da yaşamaktadır.

Filipin kartalı, uzunluk ve kanat yüzey alanı bakımından dünyadaki mevcut kartalların en büyüğü olarak kabul edilir; ağırlık ve hacim bakımından sadece Steller deniz kartalı ve Harpy kartalı daha büyüktür. Filipinler'in ulusal kuşu olarak ilan edilmiştir.

Harpia Kartalı-200 cm Kanat Açıklığı

harpia kartal
Harpia Kartalı. Kaynak: eBird.

Harpia Kartalı Panama'nın ulusal kuşudur. Harpia (Harpy) kartallarını Meksika'nın güneyinden Arjantin'in kuzeyine kadar görebilirsiniz, ancak en büyük popülasyon Darien, Panama bölgesindedir. Kanat açıklığı yaklaşık 2 metre ve ağırlığı yaklaşık 4,99 kilogram olan bu kartal, dünyanın en güçlü kuşlarından biridir. (En büyük harpy kartalları 1,07 metre uzunluğa ulaşabilir ve kanat açıklıkları 2,44 metrenin altındadır)

Devasa kanat açıklığı, Orta ve Güney Amerika'daki ova ormanlarında yaşayan bir kuş için alışılmadık bir durumdur. Ormanda gezinirken kuyruğunu adeta bir dümen gibi kullanır.

Dişi kuşlar erkeklerden daha büyüktür ve ağırlıkları 9 kiloya kadar çıkabilir. Erkek harpy kartalları ise genellikle maksimum 6 kilo ağırlığa sahiptir. Şimdiye kadar kaydedilen en büyük harpy kartalının ağırlığı 12,5 kiloya ulaşmıştır.

Bu kartallar yumurtalarını yükselen ağaçların tepesine bırakır. Kartal yavruları yumurtadan çıktıktan sonra erkek yiyecek bulup anneye getirir, anne de hem kendini hem de yavrularını besler.

Afrika Siyah Kartalı-230 cm Kanat Açıklığı

Güney Afrika'da uçuş halindeki yetişkin Afrika siyah kartalı.
Güney Afrika'da uçuş halindeki yetişkin Afrika siyah kartalı. Fotoğrafçı: Andrew Keys.

Yaklaşık 4 kilo ağırlığındaki bu kartal, Güney ve Doğu Afrika'daki tepelerin ve sıradağların üzerinde süzülürken harika bir manzara oluşturur. 2.35 metrelik kanat açıklığı onu fark etmeyi kolaylaştırır. Beslenmesi neredeyse tamamen güney afrika damanların oluşur. Kartal özellikle kopj adı verilen kuru ve kayalık ortamlarda yaşar.

Erkek kartal, yumurtlamadan önce dişiye yiyecek sağlayarak alışılmadık bir davranış sergiler. Daha sonra, dişi eş yumurtayı kuluçkaya yatırma görevini üstlenirken erkek eş yiyeceğin büyük bir kısmını temin eder. Erkek, yiyecek toplama görevine ek olarak günün yaklaşık %50'sini yumurtaları kuluçkaya yatırarak geçirir. Ancak gece boyunca kuluçka sorumluluğunu tek başına üstlenen genellikle dişidir. Normal koşullarda dişi, aralarında üç gün olacak şekilde bir çift yumurta bırakır. En genç olan yumurtadan çıktığında, büyük kardeş genellikle onu öldürür.

Aquila audax (Kama Kuyruklu Kartal)-230 cm Kanat Açıklığı

Aquila audax (Kama Kuyruklu Kartal)
Burrumbeet Gölü'nde uçuş halindeki yetişkin bir kama kuyruklu kartal, dikkat çekici şekilde koyu ve siyahımsı renkte.

Bu atmacanın kama kuyruklu, Bunjil ve Eaglehawk gibi birkaç farklı ismi vardır. Kanat açıklığı 2.3 metre ve ağırlığı yaklaşık 5.5 kilo olduğu için kimse ona küçük diyemez. Avustralya'daki en büyük yırtıcı kuştur.

Yerde yiyecek arayan kama kuyruklu bir kartal.
Yerde yiyecek arayan kama kuyruklu bir kartal. Fotoğrafçı: John Robert McPherson

Bu kartal tüysüz ve soluk pembe renkte dünyaya geliyor. Yaşamının ilk 10 yılı boyunca giderek siyahlaşır. Avustralya kartalının geniş bir bölgesi vardır, ancak açık alanları ve ormanlık habitatları tercih eder. Yuvalarını, kurumuş olsa bile, bulundukları ortamdaki en yüksek ağaca yaparlar. Çiftçiler bu kuşu kuzuları yediğini düşünerek vurmuş ve zehirlemiş olsa da, en yaygın yiyeceği genellikle canlı olarak yakaladığı tavşanlardır.

Kaya Kartalı-230 cm Kanat Açıklığı

Kaya kartalı Aquila chrysaetos, Utajärvi, Finlandiya.
Kaya kartalı (Aquila chrysaetos), Utajärvi, Finlandiya.

Yaklaşık 6.4 kilo ağırlığındaki kaya kartalı, Kuzey Amerika'daki en büyük avcı kuştur. Yaşadığı bölge sadece o ülkeyle sınırlı değildir. Meksika'nın ulusal kuşudur. Bu kartalın kanat açıklığı 2.3 metredir. Aynı zamanda en güçlü kuşlardan biridir çünkü canlı çakalları ayaklarından yakalayabilir.

Bu kartal tipik olarak her yıl aynı yuvaya geri döner. Her yıl yuvaya bitki malzemesi ekleyerek yuvanın daha büyük olmasını sağlar. Dişi kaya kartalı bir ila üç yumurta bırakır ve kuluçkaya yatar, erkek ise her ikisi için de yiyecek arar. Yumurtalar yaklaşık 45 gün içinde çatlar. Ardından, her iki ebeveyn de yaklaşık 72 günlük olduklarında ilk uçuşlarını yapan yavruların yetiştirilmesine yardımcı olur.

Ak Kuyruklu Kartal-240 cm Kanat Açıklığı

Ak Kuyruklu Kartal
Hokkaido, Japonya'da kışlayan yetişkin ak kuyruklu kartal. Fotoğrafçı: Francesco Veronesi.

Ak kuyruklu kartalın kanat açıklığı yaklaşık 2.4 metredir ve yaklaşık 5 kilo ağırlığındadır. Avrupa'nın en büyük kartalı olan bu kuşu Avrupa'nın büyük bölümünde, Rusya'da ve Kuzey Japonya'da görebilirsiniz. Bir zamanlar nesli tükenmekte olduğu düşünülen bu kuş, dikkate değer bir iyileşme göstermiştir. Bu kartal esas olarak bir fırsat avcısı olsa da ve yiyeceklerini diğer kuşlardan çalmayı göze alsa da, balıkla beslenmeyi tercih eder.

Hayatlarının ilk 15 ila 17 haftası boyunca ebeveynlerine bağımlı olan genç ak kuyruklu kartallar, kendilerine ev diyebilecekleri ideal yeri bulmadan önce genellikle geniş bir alanda uçarlar. Bir kez bulduklarında, genellikle hayatlarının geri kalanında o bölgede kalırlar. Her yıl yavrularını bırakmak için aynı yuvaya geri dönerler. Bu yuvalar 2 metre derinliğe ve 2 metre genişliğe kadar çıkabilir.

Amerikan Kel Kartalı-250 cm Kanat Açıklığı

kel kartal
Ontario, Kanada'da ormanlık bir alanda uçan bir kel kartal.

Beyaz başı ve yaklaşık 7.7 kilo ağırlığındaki kahverengi gövdesi Amerikan kel kartalını dünyanın en tanınmış kuşlarından biri yapar. Bu durum özellikle de ulusal kuşları olduğu Amerika için geçerlidir. Bu kuşu, özellikle dişilerini, 2.5 metrelik kanat açıklığı nedeniyle havada süzülürken fark etmemek zordur. Erkekleri 2 metre boyutundadır. Saatte 160 km hıza kadar uçabilirler.

Gerektiğinde avlanabilseler de, yollarda ve başkaları tarafından avlanan etlerle beslenmeyi tercih eden bir leş yiyicidirler. Diğer kuşlar bu kartalın büyüklüğü nedeniyle genellikle kaçışırlar. Devasa yuvalarını kıyı şeritleri, nehirler ve göller de dahil olmak üzere büyük su kütlelerinin yakınındaki güçlü iğne yapraklı veya sert ağaçlarda inşa ederler.

Bugüne kadar bulunan en büyük kel kartal yuvası yaklaşık 2,9 metre genişliğinde ve 6,1 metre derinliğindeydi.

Steller Deniz Kartalı-250 cm Kanat Açıklığı

Steller deniz kartalı
Weltvogelpark Walsrode, Almanya'da bir Steller deniz kartalı

Amerikan kel kartalını kıl payı geride bırakan Stellar deniz kartallarının çoğu 2.5 metre ve biraz daha uzun kanat açıklığına ve yaklaşık 9 kilo ağırlığa sahiptir. Yaz mevsiminde geldikleri Japonya'da O-washi olarak adlandırılırlar.

Bu korunmasız kuş sadece Uzak Doğu Rusya'daki Okhotsk Denizi ve Bering Denizi boyunca üremektedir. Japonya ve Güney Kore'deki yazlık evlerinde somon akınlarının yoğun olduğu bölgelerde yaşamayı tercih etseler de yengeç, kabuklu deniz ürünleri, kalamar, küçük hayvanlar, ördekler, martılar ve leşlerle beslenirler. Kartalın devasa boyutları sayesinde onu görmek etkileyici bir deneyimdir.

En Büyük Kartal: Savaşçı Kartal-260 cm Kanat Açıklığı

Savaşçı kartal
Savaşçı kartal, alt familyasının havadaki en yüksek üyelerinden biridir.

Savaşçı kartal Sahra altı Afrika'da yaşar. Sadece 2.6 metrelik kanat açıklığına sahip olmakla kalmaz, aynı zamanda dünyanın en güçlü kuşlarından biridir. Bu 6.4 kiloluk kuş yetişkin bir adamın ayaklarını yerden kesebilir ve günümüzde yaşayan en büyük kartaldır. Bu kartalın beslenme şekli farklılık gösterebilir, fakat büyüklüğünden dolayı çok sık beslenmeye ihtiyaç duyar. Öncelikle beç tavuğu, akbaba ve kümes hayvanları gibi kuşlarla beslenir. Diğer bölgelerde ise beslenmesi çoğunlukla sırtlan ve küçük antiloplar gibi memelilerden oluşur.

Tünemiş bir yetişkin savaş kartalı.
Tünemiş bir yetişkin savaşçı kartal.

Bu kuşlar yuvalarını neredeyse her zaman doğrudan üzerlerine süzülebilecekleri alanlara yapmaktadır. Savaşçı kartalın iki yuvası olması alışılmadık bir durum değildir. Dönüşümlü olarak bu iki yuva arasında gidip gelirler.