Egzersiz, vücudun çoğu bölümünü geliştirme işlevine sahip. Peki egzersizin insan beynine etkisi nedir? Zihinsel becerileri iyileştirmeye yardımcı oluyor mu? Egzersiz yapmak için sayısız neden var: Forma girmek, kondisyonu güçlendirmek ve zihinsel sağlığı artırmak bunların başlıcaları. Egzersizin vücut üzerinde büyük etkileri olduğu iyi biliniyor. Beyin bu yararlı etkilere dahil mi?
Egzersizin İnsan Beynine Etkisi
TV izlemek yerine koşmak fiziksel sağlığı artıracaktır ancak araştırmalara göre egzersiz beyindeki gri maddeyi de güçlendiriyor. Egzersiz hem fiziksel hem de zihinsel sağlık yararlarına sahip. Tıpkı kişiyi daha iyi bir ruh haline sokması gibi. Ancak egzersiz beynin yeni hücreler oluşturmasına da yardımcı oluyor. Egzersiz yaptığınızda beyninizde olan bitenlere ve yararlarına göz atalım.
Araştırmaya göre egzersiz beyin işlevlerini korumayı destekliyor. Pistte veya koşu bandında yapılan bir egzersiz beyinde öğrenmeye yardımcı olan ve bilişsel gerilemeye karşı koruyan molekülleri artırır. Egzersiz yeni beyin hücreleri oluşturuyor. Hücreler ile beynin kortikal alanları arasında yeni bağlantılar kurulmasını sağlayarak beyin plastisitesini destekliyor.
Bu moleküler artışa beyin kaynaklı nörotrofik faktör (BDNF) deniyor ve hafıza oluşumu ve öğrenme merkezi olan hipokampusta meydana geliyor. BDNF, beyin devrelerini sağlam tutmaya yarayan yüklü bir protein. Düşük BDNF seviyesi Alzheimer, bunama veya depresyona neden olabilir.
İnsanların yaşlandıkça hafıza bozukluğu veya bunama sorunu yaşamasının nedeni, hipokampusun yaşlılıkla küçülmesidir. Ancak yapılan bir araştırma, nabzı hızlandıran egzersizlerin hipokampüsün boyutunu arttırdığını bulmuştur. Diğer yandan her denge veya ağırlık antrenmanı bu etkiye sahip değil.
Egzersiz beyne daha çok oksijen gitmesini sağlayarak beyni yakıtıyla besler. Egzersiz kalbin daha hızlı atmasını ve her atımda daha çok kan pompalamasını sağlıyor. Bu durum beyne ihtiyaç duyduğu hayati oksijeni verir. Kardiyo, kan basıncını ideal düzeye getirerek oksijen açısından zengin kanı beyne ve diğer organlara ulaştırıyor.
Beyin İçin En Yararlı Egzersizler
Beyindeki gri maddeyi artırmanın yolu ter atmaktan geçiyor. Beyne en yararlı egzersizler aerobik türde egzersizlerdir. Ağırlık kaldırmanın aksine bunlar oksijen yoğunlukla egzersizlerdir. Araştırmalar, yüzmenin ve koşmanın beyin sağlığı için en iyi egzersizler olduğunu gösteriyor. Ancak ağırlık kaldırmak da kalp atış hızını artırır ve beyin sağlığına faydalıdır.
Egzersizin Ruh Haline Etkisi
"Koşucu coşkusu" denilen o runner's high durumuna ulaşın ya da ulaşmayın, egzersizin depresyon ve anksiyete belirtilerini azalttığı iyi biliniyor. Bir araştırma, koşmanın sağladığı antidepresan etkinin, hipokampustaki hücre büyümesi artışından kaynaklandığını bulmuştur.
İlginç olansa, grup halinde çalışan kişilerde beyin, sosyal yakınlığı teşvik etmek için doğal bir ağrı giderici olan Endojen Opioid Sistemi'ni salgılar. Yarışın sonuna dek kendilerinde kürek çekme gücü bulan bir kürek takımı bunun iyi bir örneğidir.
Egzersiz, kalp atış hızını artırma, daha iyi uyuma ve stresi azaltma yararlarının yanı sıra beslenmeyi iyileştiriyor. Bir araştırma, kişi ne denli şiddetli egzersiz yaparsa o denli sağlıklı yiyecek seçmeye başladığını gösterdi. 2.680 yerleşik yetişkin üzerinde yapılan çalışmada, spor yapmaya başlayanların yağsız et, meyve ve kuruyemiş gibi besleyici gıdaları seçme olasılığının arttığı ve kızarmış, gazlı ve atıştırmalık yiyecekleri daha az tercih ettikleri bulundu. Ek araştırma, yoğun egzersizin bile iştah düzenleyici hormonları teşvik ettiğini gösterdi.
İster koşu ister ağırlık antrenmanı olsun kalp pompalayan her antrenmanın bedenin yanı sıra beyin sağlığı için yararlı olduğu açıktır.
Kaynaklar: