Baş sallamak dünyanın hemen her yerinde reddedilmeyi vurgular. Ünlü biyolog Charles Darwin bile bu hareketin başlangıcının erken bebeklik dönemine kadar uzanabileceğini varsaymıştır. O halde neden hayır derken başımızı sallarız?
Neden başımızı sürekli olarak sola çeviriyoruz? Bulgaristan gibi dünyanın bazı ülkelerinde insanların hemfikir olduklarında başlarını iki yana salladıklarını ve aynı fikirde olmadıklarında başlarını öne doğru salladıklarını belki duymuşsunuzdur. Yani normal olanın tam tersi. Bu tür alışılmadık aykırı davranışlara rağmen, anlaşmazlığı belirtmek için baş sallama alışkanlığı dünya çapında hala yaygındır.
Bilimsel Bir Cevap
İngiliz bilim adamı Charles Darwin de bu hareketin neden dünyanın her yerinde kullanıldığını sorgulamıştır. 1872 yılında yazdığı "İnsan ve Hayvanlarda Duyguların İfade Edilmesi" adlı kitabında şaşırtıcı bir tez ortaya attı.
Bebeklerde ilk inkar eylemi yemeği reddetmektir; ve kendi bebeklerimde bunu başlarını memeden ya da kaşıkla sunulan herhangi bir şeyden yana doğru çekerek yaptıklarını defalarca fark ettim.
Darwin bu nedenle baş sallamayı çocuksu davranışlarla ilişkilendirir. Yeni doğanların başlangıçta boyun kasları üzerinde çok az motor kontrole sahip oldukları ve örneğin emzirmek için başlarının desteklenmesi gerektiği düşünüldüğünde bu mantıklıdır. Bebekler ayrıca emme reflekslerini kolayca durduramazlar. Bu nedenle, yemeyi bırakmak için başlarını yana eğmek zorundadırlar. Ancak asıl mesele, bu iddianın bilimsel olarak herhangi bir şekilde doğrulanıp doğrulanamayacağıdır. Muhtemelen bunu deneysel olarak doğrulamanın bir yolu ya da en azından ahlaki açıdan kabul edilebilir bir yolu yoktur.
Jestlerin Anlamı Kültüre Göre Değişiyor
Bununla birlikte, Darwin'in teorisinin hangi koşullar altında doğru olabileceği konusunda spekülasyon yapabiliriz: Öncelikle, kafa sallamanın her yerde gerçekleştiğinin doğrulanması gerekir. Aslında, çok az istisna dışında, dünya üzerindeki her uygarlıkta buna rastlanabilir. Darwin'in argümanı diğer kültürel jestlerin kafa sallamanın " önüne geçmesi " olasılığını dışlamadığından, istisnalar Darwin'e karşı çıkmak zorunda değildir. Türkiye'nin bazı bölgelerinde olduğu gibi, insanlar bazen onaylamadıklarını ifade etmek için başlarını geriye atabilirler. Ancak orada da kafa sallama vardır. Bu hareketlerin iki farklı amacı vardır: Kafa sallamak belirli bir iddianın yanlış olduğunu ima ederken ("Öyle değil"), kafayı geriye atmak reddetmeyi ("Hayır!") gösterir.
Dahası, Darwin'in görüşüne göre, hareket ve anlam arasında doğal bir bağlantı olduğundan, çocuklar ilk jestlerden biri olarak başlarını sallamayı öğrenmelidir. Darwin ayrıca, sağır ve kör yeni doğanların bile, görememelerine ve duyamamalarına rağmen, hoşnutsuzluk içinde kafalarını tokatladıklarını öngörmüştür. Sağır ve kör çocuklar üzerinde yapılan sınırlı araştırmaya göre de durum aynıdır.
Maymunlar da Başını Sallıyor
Son olarak, yemek yeme ve baş hareketi arasındaki ilişkiden sadece insanların etkilendiği varsayılmamalıdır. Teorik olarak, benzer şekilde emziren diğer hayvanların da bir tür kafa sallama davranışı sergilemesi gerekir. En azından insanların yaşayan en yakın kuzenleri olan bonobolar başlarını onaylamadıklarını belli edecek şekilde sallarlar.
Tüm maymun türleri kafa sallamaz. Ancak dürüst olmak gerekirse, pek çok maymun muhtemelen birini sözlü olarak reddetme ihtiyacı hissetmez; genellikle canları istediğinde oradan ayrılırlar. Bir anlamda, bir teklifi reddetmek, hala iletişime izin veren gelişmiş bir reddetme türüdür. Sonuç olarak, hayır demek istediğimizde neden başımızı salladığımız konusunda Darwin'in teorisini destekleyen çeşitli gerekçeler vardır.
