Muhtemelen zaten bildiğiniz gibi, hip-hop müzik gettoda doğmuştur ve ritmik olarak konuşulan metin ve güçlü ritimlerle karakterize edilir. Ancak Amerika Birleşik Devletleri'ndeki en popüler müzik türü haline gelmesine rağmen hip-hop tartışmalara yol açmaya devam ediyor. Bazıları onu ırkçılık ve sistemik yoksulluk gibi toplumsal sorunları dinleyicilerinin zihinlerine ve kalplerine taşıyan bir sanat formu olarak selamlarken, diğerleri şiddeti, uyuşturucu kullanımını ve kadınlara kötü muameleyi yücelten bir şey olarak eleştiriyor.
Hip-Hop'ın Kökenleri
Elbette tüm hip-hop müziğini aynı potaya atmak mümkün değil. Yine de köklerine bakmak, yüzeysel görünen biçimlerinde bile hip-hop'ın neden gerçekten bir direniş sanatı olduğunu anlamamıza yardımcı olacaktır. Hip-hop'un tam olarak nerede başladığı konusunda bazı anlaşmazlıklar olsa da, 1970'lerin New York gettolarında ortaya çıkan bir kültürel hareket olduğunu söylemek yanlış olmaz. ABD'nin mali krizle karşı karşıya kaldığı ve birçok işçinin gelirini kaybettiği 1970'ler özellikle zor bir dönemdi.
Ancak Jonathan Mahler'e göre, mali kriz terimi gerçekliğe yaklaşmıyordu, manevi kriz daha doğruydu. Bu pek de şaşırtıcı değil. Köleliğin izlerini hala taşıyan bir ülkede ekonomik sorunlar buzdağının sadece görünen kısmıydı. Medya Amerikan rüyasının beyaz çitlerle çevrili olduğu fikrini satmaya devam ederken, ülke ırk ayrımcılığı ve sosyal eşitsizlikle delik deşik olmaya devam ediyordu.
Dönemin zorlukları özellikle zaten toplumun en altında olan insanları etkiledi. Birçok Siyah-Amerikalı, Latin-Amerikalı ve Karayip-Amerikalı genç, kendilerini daha iyi bir gelecek perspektifinden yoksun, şiddetin kol gezdiği köhne mahallelerde yaşarken buldu. Ancak içinde bulundukları koşulların onları ezmesine izin vermek yerine, sanatı bir kaçış ve kendini güçlendirme yolu olarak kullanmaya başladılar. Bu, bugüne kadar zor koşullarla mücadele eden insanlara umut vermeye devam eden kültürel bir hareket olan hip-hop'un ortaya çıkmasına neden oldu.
Hip-hop denince aklımıza genellikle müzik gelir, ancak hip-hop bundan çok daha fazlasıdır. Aslında MC'lik (rap), DJ'lik, breakdans ve grafitiyi de içerir. Bu unsurlar bir araya gelerek duygularını sanat yoluyla ifade etme ihtiyacı duyan gençler için bir çıkış noktası oluşturdu. New York'un seçkinleri tarafından ziyaret edilen müzelere, tiyatrolara ve konser salonlarına erişimleri olmadığından, sokağı dans pistlerine, şehrin duvarlarını da tuvallerine dönüştürdüler.
Sedgwick Avenue 1973: Dünyanın İlk Hip-Hop Partisi
Grafiti, rap, DJ'lik ve break-dans büyük ölçüde sokaklarda yapılırken, hip-hop hareketi efsanevi blok partileriyle de ün kazandı. MC DJ Kool Herc hip-hop'ın babalarından biriydi. Birçok kaynağa göre, 11 Ağustos 1973'te evinde verdiği parti ilk hip-hop partisiydi.
Kız kardeşi Cindy Campbell nadiren verdiği bir röportajda, "Bu sadece arkadaşımız için ve biraz para toplamak amacıyla verdiğimiz bir partiydi" diyor. Bütün bir kültürel hareketin izinin, fazladan para kazanmaya çalışan birkaç genç çocuğa kadar sürülebilmesi kulağa çılgınca gelse de, bunun garip bir güzelliği var. Modern dünyada pek çok kişi sanatı Louvre Müzesi ya da New York Şehir Balesi gibi elit mekânlarla ilişkilendiriyor. Oysa caz gibi en güçlü sanat formlarından bazıları toplumun en dezavantajlı ve ezilen üyeleri tarafından yaratılmıştır.
Getto'dan Ana Akıma
Hip-hop New York'un gettolarında başlamış olsa da, toplumun geri kalanının dikkatini çekmesi uzun sürmedi. Sugarhill Gang tarafından 1980 yılında yayınlanan Rappers`s Delight adlı şarkı, listelere giren ilk hip-hop şarkısı oldu.
Hip-hop müzisyenleri, mesajlarını funky bir ritme sığdırarak sosyal adaletsizliklere işaret ediyor ve aynı zamanda dinleyicilerinin enerjisini yükseltiyorlardı. Birçok yorumcu grafiti sanatını vandalizm olarak adlandırmaya ve rap sanatçılarını şiddet ve uyuşturucu kullanımını yüceltmekle eleştirmeye devam etse de, bu sadece elit kesimin gettoda yaşayan insanların karşılaştığı gerçekliği ne kadar az anladığını göstermektedir.
Hip-Hop'ın Ticarileşmesi ve Hip-Hop İkilemi
Hip-hop popülerlik kazanmaya devam ettikçe daha da ticarileşti. Bugün hip-hop sanatçıları reklam anlaşmalarından milyonlarca dolar kazanıyor. İster Cardi B ve Balenciaga, ister J Cole ve Puma ya da Travis Scott ve McDonald's olsun, dünyanın en büyük markaları hip-hop sanatçılarının satış gücünü anlamış durumda.
Tamamen toplumsal direnişle ilgili bir kültürel harekete mensup sanatçıların büyük, kapitalist markaları alenen desteklemesi ilk başta garip gelebilir. Tüketimciliğe ve azınlık grupların aleyhine işleyen kapitalist sisteme karşı çıkmaları gerekmez mi? Bu soru hip-hop'ın temel ikilemlerinden birine işaret ediyor.
Büyük evler, pahalı arabalar, tasarım ayakkabılar ve güzel kızlar… Birçok hip-hop şarkısını kapitalist değerlerin yüzeysel bir tanıtımı olarak yorumlamak çok kolay olacaktır. Ve sokağın şiiri olarak tanımlanmasına rağmen hip-hop, şiddeti, uyuşturucu kullanımını ve kadınlara aşağılayıcı muameleyi onayladığı için kötü basına maruz kalmaya devam ediyor. Peki bu eleştiriler gerçekten haklı mı?
Birçok hip-hop sanatçısının şarkı sözlerinde şiddet, uyuşturucu ya da cinsiyetçiliğe karşı açıkça konuşuyor olmasının yanı sıra, para ve ganimetle ilgili yüzeysel görünen şarkıların bile daha derin bir sosyo-politik boyutu vardır. Hip-hop, gettolarda yaşayan siyah ve diğer dezavantajlı topluluklarla ortaya çıkan kültürel bir harekettir. Bu tür ortamlarda yetişen pek çok insan için maddi başarı tamamen ulaşılamaz bir şeydir. Bu da bir hip-hop sanatçısının pahalı arabası ya da bankadaki parası hakkında her rap yaptığında, söz konusu sanatçının sosyo-politik bir açıklama yaptığı anlamına gelir.
Hip-hop sanatçıları kapitalist lüks imgeleriyle oynayarak elitlere, son derece ırkçı ve adaletsiz bir sistem tarafından kendilerine atanan yerde daha fazla kalmak istemediklerini gösteriyorlar. Ayrıca gettodan gelen genç çocukları daha büyük hayaller kurmaları için cesaretlendiriyorlar. Bu anlamda, tüketim mallarının yüceltilmesi gibi görünen şey, dezavantajlı geçmişe sahip insanların zenginlik ve başarı engellerini aşmaları için güçlendirilmesi olarak da yorumlanabilir.
Aynı şey şiddet ve uyuşturucu kullanımının sözde yüceltilmesi için de geçerlidir. Sanatçılar bu tür konular hakkında rap yaptıklarında, sadece çevrelerinde gördükleri gerçekliği paylaşmaktadırlar. Gettodaki insanların yaşadığı zorluklar hakkında açıkça konuşarak, toplumlarının birçok üyesine bir ses veriyorlar.
Hip-Hop'ın Geleceği
Hip-hop ciddi bir sanat formu olarak tanınmamaya devam etse de, bazı şeylerin değişmekte olduğu açık. Kendrick Lamar 2018 yılında Pulitzer Ödülü'nü kazanan ilk hip-hop sanatçısı oldu. Ertesi yıl Nielsen Raporu, türün en popüler tür olarak rock'ı geride bıraktığını doğruladı.
Ama hepsi bu kadar değil. 2022'de ilk hip-hop Superbowl Devre Arası Gösterisini gördük, breakdansçılar Red Bull gibi markalar tarafından destekleniyor ve grafiti sanat eserleri müzelerde sergileniyor.
Ticari başarılarına rağmen hip-hop sosyal, politik ve ulusal bariyerleri yıkmaya devam eden bir sanat formu. Hip-hop sanatçıları, kendilerini yüksek ya da alçak sanat kategorisine sokmayı reddederek, sanat dünyasında ve müesses nizamın yarattığı sosyal sistemlerde devrim yaratan patlayıcı bir fenomen yaratmışlardır. Bu anlamda hip-hop gerçekten de bir direniş sanatıdır ve olmaya da devam etmektedir.
İster Güney Amerika gettolarındaki rapçilerden, ister grafiti sanatçısı Banksy'nin ünlü eserlerinden, ister Kore K-Pop hareketinin şık koreografilerinden bahsediyor olalım, hip-hop tüm dünyaya yayılmış ve her kesimden insanın kalbinde yer bulmuştur.
Lil Nas X, Cardi B ve Frank Ocean gibi yeni nesil hip-hop sanatçılarının da gösterdiği gibi bu tür, cinsiyet ve cinsiyetin basmakalıp ya da aşağılayıcı temsillerinin çoktan ötesine geçmiştir. Hip-hop'ın bundan sonra nereye gideceğini göreceğiz.
